Thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa phục hồi, thị trường vàng diễn biến phức tạp...

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra các báo cáo kinh tế xã hội của Chính phủ sáng 20/10 (Ảnh: quochoi.vn)

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra các báo cáo kinh tế xã hội của Chính phủ sáng 20/10 (Ảnh: quochoi.vn)

Sáng 20/10, trong khuôn khổ Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, sau khi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trình bày Báo cáo về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, 5 năm 2021 - 2025; dự kiến Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026; Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội, ông Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo Thẩm tra đánh giá các báo cáo này.

Về tình hình thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và 5 năm 2021 - 2025, Ủy ban Kinh tế Tài chính nhận định, Việt Nam đã nỗ lực vượt bậc, đạt kết quả toàn diện, ấn tượng trên hầu hết các lĩnh vực.

Dự kiến 22/26 chỉ tiêu giai đoạn 2021 - 2025 hoàn thành và vượt kế hoạch; riêng năm 2024 và 2025 đã hoàn thành 100% (15/15 chỉ tiêu), thể hiện sự nỗ lực bứt phá trong hai năm cuối nhiệm kỳ, trong đó năm 2025 đạt kết quả toàn diện, nổi bật, tăng trưởng ước đạt 8%, thuộc nhóm cao nhất khu vực; các ngành công nghiệp, dịch vụ, nông nghiệp đều tăng mạnh, duy trì xuất siêu; giữ vững ổn định vĩ mô, lạm phát được kiểm soát, khẳng định sức chống chịu, khả năng thích ứng linh hoạt và hiệu quả điều hành chính sách vĩ mô.

Thể chế được hoàn thiện mạnh mẽ, mô hình chính quyền địa phương 02 cấp được triển khai thực chất, tạo tiền đề cho tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị. Liên kết vùng tạo chuyển biến về chất, hình thành chuỗi đô thị, công nghiệp, dịch vụ gắn với kinh tế biển và thí điểm Khu thương mại tự do Đà Nẵng.

Hạ tầng chiến lược phát triển bứt phá, đặc biệt là cao tốc. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) giai đoạn 2021 - 2025 chiếm khoảng 16% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, Việt Nam nằm trong nhóm 15 quốc gia thu hút FDI lớn nhất thế giới. Các chính sách về giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội, dân tộc, tôn giáo được triển khai đồng bộ, hiệu quả. An sinh xã hội được bảo đảm, quốc phòng, an ninh được củng cố, đối ngoại đạt nhiều thành tựu nổi bật.

"Ủy ban Kinh tế Tài chính đánh giá cao các quyết sách mạnh mẽ, quyết liệt, tinh thần dám nghĩ, dám làm và sự điều hành linh hoạt, kịp thời của Chính phủ, nhờ đó đạt được nhiều kết quả tích cực, nhiều chỉ tiêu vượt dự báo, tạo nền tảng quan trọng, củng cố niềm tin, ổn định kinh tế vĩ mô và mở ra dư địa thuận lợi cho phát triển nhanh, bền vững trong giai đoạn tới", ông Phan Văn Mãi nói.

Quốc hội khai mạc Kỳ họp thứ 10 sáng 20/10

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, nhận định tình hình kinh tế - xã hội nước ta còn đối diện một số khó khăn, thách thức. Ủy ban Kinh tế Tài chính đề nghị Chính phủ quan tâm, lưu ý trong điều hành một số vấn đề sau đây:

Thứ nhất, mục tiêu tăng trưởng đang chịu nhiều sức ép trong bối cảnh các động lực chính như xuất khẩu, tiêu dùng và đầu tư chưa thực sự tạo xung lực đủ mạnh. Trong đó, nền tảng xuất khẩu còn thiếu vững chắc, đang có dấu hiệu chậm lại, phụ thuộc lớn vào khu vực FDI và nguồn cung bên ngoài, trong khi chính sách thuế đối ứng, rào cản kỹ thuật và yêu cầu xanh hóa từ các thị trường lớn gia tăng mạnh;

Quy mô đầu tư công lớn, nhưng tiến độ và hiệu quả giải ngân chưa tương xứng, đến hết tháng 9/2025 đạt khoảng 50% kế hoạch, gây áp lực lớn cho những tháng cuối năm. Một số dự án hạ tầng trọng điểm vẫn gặp khó khăn trong thi công;

Tiêu dùng trong nước, chưa tạo đột phá rõ nét; liên kết giữa tiêu dùng với sản xuất, du lịch còn yếu; tình trạng buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại, đặc biệt trên các sàn thương mại điện tử vẫn phổ biến.

Thứ hai, chất lượng tăng trưởng còn hạn chế, nền kinh tế vẫn chủ yếu dựa vào gia công và nhập khẩu nguyên liệu, công nghệ.

Thứ ba, ổn định kinh tế vĩ mô tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong đó lạm phát được kiểm soát nhưng giá một số mặt hàng thiết yếu tăng cao, trực tiếp tác động đến đời sống người dân, đặc biệt nhóm thu nhập thấp; Điều hành tỷ giá gặp nhiều thách thức, thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa phục hồi, thị trường vàng diễn biến phức tạp, làm hạn chế khả năng huy động vốn trung và dài hạn.

Thị trường bất động sản cần được đánh giá đúng thực chất, tín dụng vào lĩnh vực này đến cuối tháng 8/2025 tăng gần 19,7%, trong khi vốn cho sản xuất, kinh doanh vẫn gặp nhiều khó khăn; trong 21 ngành kinh tế, ngành xây dựng có tỷ lệ nợ xấu ở mức 11,33%.

Thứ tư, ba đột phá chiến lược chưa tạo được chuyển biến mang tính bứt phá, trong đó: Công tác hoàn thiện thể chế, pháp luật tuy được đẩy mạnh nhưng chưa theo kịp yêu cầu phát triển, đến nay còn 55 văn bản quy định chi tiết chưa ban hành; một số quy định còn chồng chéo, thiếu nhất quán, gây ách tắc trong đầu tư, đất đai, xây dựng và quy hoạch; Nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu, nhất là trong ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, năng lượng, công nghệ cao, công nghệ số, đổi mới sáng tạo; năng suất lao động giai đoạn 2021 - 2025 chỉ tăng 5,24%/năm, chưa đạt mục tiêu và thấp đáng kể so với các nước trong khu vực...

Thứ năm, khu vực doanh nghiệp trong nước, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, vẫn chịu nhiều sức ép khi đầu tư tư nhân chưa được khơi thông, tín dụng toàn hệ thống tăng 12,04% nhưng dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa chỉ đạt 9,62%. Chi phí đầu vào, logistics và hàng rào kỹ thuật tại một số đối tác thương mại quan trọng gia tăng làm thu hẹp biên lợi nhuận. Thủ tục hành chính vẫn còn khâu trung gian, chi phí tuân thủ cao, số hóa thiếu đồng bộ.

Bên cạnh đó, việc sắp xếp mô hình chính quyền địa phương 02 cấp còn một số vướng mắc về công tác tổ chức, nhân sự. Tốc độ già hóa dân số nhanh, tổng tỷ suất sinh chỉ 1,91 con/phụ nữ. Biến đổi khí hậu và thiên tai diễn biến phức tạp đe dọa mục tiêu phát triển bền vững.

Ủy ban Kinh tế Tài chính cho rằng, dù đạt nhiều kết quả tích cực, nền kinh tế vẫn đối mặt nhiều khó khăn, động lực tăng trưởng lan tỏa chưa mạnh, với cấu trúc của thị trường vốn và mặt bằng lãi suất hiện nay, việc tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ là hết sức thách thức.

Để hoàn thành mục tiêu năm 2025, 5 năm 2021 - 2025, cần tiếp tục kiên định ổn định kinh tế vĩ mô, điều hành chính sách tiền tệ chặt chẽ, phát huy vai trò chủ đạo của tài khóa mở rộng có trọng tâm, đồng thời đẩy mạnh cải cách thể chế, các động lực tăng trưởng truyền thống và phát triển mạnh các động lực tăng trưởng mới, tạo đà phát triền bền vững cho giai đoạn 2026 - 2030.

Về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026

Ủy ban Kinh tế Tài chính cơ bản thống nhất với các định hướng lớn, mục tiêu tổng quát, các chỉ tiêu và 11 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu theo Báo cáo của Chính phủ. Để tập trung vào một số vấn đề chính, cốt lõi thực hiện trong năm 2026, Ủy ban Kinh tế Tài chính nhấn mạnh một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu sau đây:

Một là, kiên định ổn định kinh tế vĩ mô, giữ vững các cân đối lớn; điều hành linh hoạt, chủ động, thận trọng trong chính sách tài khóa, tiền tệ; bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh tài chính quốc gia; quản lý hiệu quả thị trường vàng. Tiếp tục khơi thông dòng vốn, hướng dòng vốn tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên, các động lực tăng trưởng của nền kinh tế; thực thi hiệu quả chính sách nâng hạng thị trường chứng khoán; xây dựng cơ chế, chính sách thu hút hiệu quả các quỹ đầu tư quốc tế.

Hai là, củng cố năng lực nội sinh và sức chống chịu của nền kinh tế, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và giá trị gia tăng trong nước. Trọng tâm là phát triển các ngành công nghiệp nền tảng, mũi nhọn và mới nổi; thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ, năng lượng sạch, xanh, nguyên tử, bán dẫn, không gian vũ trụ, lượng tử…

Ba là, phát triển mạnh thị trường trong nước, kích cầu tiêu dùng và mở rộng xuất khẩu bền vững, coi đây là trụ cột quan trọng giảm thiểu rủi ro bên ngoài. Tận dụng hiệu quả các FTA, mở rộng thị trường, xây dựng thương hiệu quốc gia cho các ngành hàng chủ lực, đáp ứng tiêu chuẩn xanh và truy xuất nguồn gốc, đồng thời tháo gỡ nút thắt logistics, hạ tầng và chi phí vận tải để nâng cao năng lực cạnh tranh và giá trị gia tăng của hàng hóa Việt Nam.

Bốn là, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là trong các ngành khoa học, công nghệ cao và công nghệ nền tảng như điện tử, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, quản trị thông minh, khoa học cơ bản và các lĩnh vực mới nổi...

Năm là, tập trung đầu tư hạ tầng chiến lược đồng bộ, hiện đại, thông minh, kết nối quốc gia, quốc tế, nhất là các công trình giao thông trọng điểm, năng lượng, hạ tầng số, logistics, thúc đẩy liên kết vùng. Đẩy nhanh giải ngân, nâng cao hiệu quả đầu tư công, xử lý dứt điểm các dự án tồn đọng kéo dài...

Sáu là, phát triển kinh tế tư nhân như một trụ cột của tăng trưởng bền vững; thực hiện hiệu quả các nghị quyết của Đảng và Quốc hội về phát triển kinh tế tư nhân, hoàn thiện thể chế, môi trường và không gian phát triển; thúc đẩy doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh, khởi nghiệp sáng tạo, chuyển đổi số, nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bảy là, quyết liệt tháo gỡ vướng mắc về thể chế, pháp luật, nhất là trong đầu tư, kinh doanh để giải phóng sức sản xuất, huy động nguồn lực cho phát triển; chủ động hoàn thiện chính sách, thử nghiệm có kiểm soát mô hình kinh tế mới, tạo hành lang pháp lý cho đổi mới sáng tạo; kiên quyết cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, quy định kinh doanh không phù hợp, thiếu khả thi...

Tám là, chú trọng phát triển toàn diện, đồng bộ các lĩnh vực văn hóa, xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội; thực hiện tốt chính sách đối với người có công, các đối tượng chính sách; nâng cao chất lượng công tác khám bệnh, chữa bệnh.

Từ đó, Ủy ban Kinh tế Tài chính đề xuất Chính phủ đánh giá tình hình thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, 5 năm 2021 - 2025, theo đó đánh giá kết quả thực hiện mục tiêu tổng quát, các chỉ tiêu chủ yếu, kết quả thực hiện các nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu được nêu tại các Nghị quyết của Quốc hội.

Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026 cần tổng kết kinh nghiệm, đề xuất những nội dung cần được đặc biệt lưu ý trong công tác điều hành trong giai đoạn tới.

Minh Minh