Thiết lập chuẩn mực mới cho quản lý nhiệm vụ khoa học, công nghệ

Quang cảnh buổi lễ.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, hệ thống do đội ngũ kỹ sư Việt Nam phát triển, tích hợp đầy đủ chức năng quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ từ khâu đề xuất, thẩm định, ký hợp đồng đến theo dõi, nghiệm thu, đánh giá kết quả. Công nghệ cốt lõi được thiết kế theo chuẩn quốc tế, có thể kết nối để đồng tài trợ với các quỹ nước ngoài. Việc làm chủ nền tảng cho phép hệ thống được cập nhật liên tục, vừa bảo đảm tiêu chuẩn quốc tế, vừa phù hợp điều kiện thực tế của Việt Nam.

Bước chuyển từ quản lý “xin-cho” sang quản lý dựa trên dữ liệu

Phát biểu tại buổi lễ, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: “Muốn đổi mới khoa học và công nghệ thì phải đổi mới quản lý khoa học và công nghệ. Chúng ta chuyển từ quản lý sang tạo động lực, từ kiểm soát hành chính sang vận hành bằng dữ liệu và minh bạch, từ phân tán sang tích hợp và chuẩn hóa”.

Bộ trưởng cho biết, hệ thống sẽ giúp tăng chất lượng thẩm định, rút ngắn thời gian xét duyệt, hạn chế sai sót và rủi ro, đồng thời đánh giá chính xác đóng góp của từng nhiệm vụ. Quan trọng hơn, nền tảng này sẽ góp phần hình thành thị trường khoa học và công nghệ.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại buổi lễ.

“Hệ thống số này sẽ giúp NAFOSTED-một quỹ vốn nổi tiếng minh bạch và chuẩn mực-đưa các chuẩn mực đó lên một mức cao hơn. Đây là minh chứng cho tinh thần quản lý ít hơn, dẫn dắt nhiều hơn, kiểm soát ít hơn, kiến tạo nhiều hơn”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Ngay sau lễ khai trương, 309 đề tài khoa học đã được ký hợp đồng điện tử trực tiếp trên hệ thống. Đây là những nhiệm vụ đầu tiên được ký theo tinh thần của Luật Khoa học, công nghệ và Đổi mới sáng tạo năm 2025: Chuyển từ quản lý đầu vào sang quản lý đầu ra; từ kiểm soát chứng từ sang quản lý kết quả nghiên cứu; từ chi theo dự toán sang khoán theo sản phẩm. Theo đó, kết quả nghiên cứu thuộc về tổ chức chủ trì để thương mại hóa, và nhóm nghiên cứu được hưởng tối thiểu 30% giá trị thương mại hóa.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, cách tiếp cận mới sẽ thúc đẩy các nhiệm vụ hướng mạnh hơn vào sản phẩm, doanh thu và giá trị đóng góp. Kết quả nghiên cứu phải được đưa tới doanh nghiệp để tạo thành sản phẩm thương mại, tạo ra doanh thu góp phần tăng trưởng GDP. Sau 3 đến 5 năm, doanh thu cần đạt từ 5 đến 10 lần chi phí nghiên cứu.

Các đại biểu khai trương Hệ thống quản lý trực tuyến các nhiệm vụ khoa học, công nghệ theo thời gian thực.

Bộ trưởng cũng cho biết trong đợt ký lần này, giá trị trung bình của mỗi nhiệm vụ đã tăng gấp đôi, và hơn 50% số đề tài thuộc nhóm công nghệ chiến lược. Đây là dấu hiệu tích cực cho thấy quá trình chuyển từ nghiên cứu dàn trải sang nghiên cứu định hướng, có trọng tâm.

Tạo áp lực tích cực cho nhà khoa học

Phát biểu tại sự kiện, Giáo sư, Tiến sĩ, Trần Đại Lâm, Viện trưởng Viện Khoa học Vật liệu (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) khẳng định, NAFOSTED là một trong những "bà đỡ" mát tay nhất của các nhà khoa học Việt Nam, hàng năm Viện Khoa học Vật liệu được giao từ 15-20 đề tài, trong đó có nhiều đề tài cơ bản và ứng dụng.

“Nguồn lực của Quỹ không chỉ duy trì hoạt động nghiên cứu thường xuyên, mà quan trọng hơn, tạo ra áp lực tích cực để các nhà khoa học phải hướng tới chuẩn quốc tế”, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đại Lâm nói.

Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đại Lâm cho biết mình đã trải nghiệm hệ thống của NAFOSTED ở cả ba vai trò: người nộp hồ sơ, chuyên gia phản biện và thành viên hội đồng. Ở bất kỳ vị trí nào, ông cũng thấy sự chuyên nghiệp và cải tiến không ngừng. Quy trình phản biện kín, khách quan tạo ra một ‘màng lọc’ chất lượng, giúp lựa chọn được các đề tài thực sự xứng đáng.

Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đại Lâm đánh giá cao việc NAFOSTED tiên phong triển khai quản lý trực tuyến nhiều năm trước, và hệ thống mới đưa chuyển đổi số trong nghiên cứu khoa học lên một tầm cao hơn. Lãnh đạo Viện cũng bày tỏ kỳ vọng rằng các chương trình hợp tác quốc tế và đào tạo nguồn nhân lực trẻ sẽ tiếp tục được mở rộng, phù hợp chiến lược phát triển dài hạn của Viện.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, hệ thống quản lý trực tuyến không chỉ phục vụ riêng cho Quỹ NAFOSTED mà còn được định hướng trở thành một cấu phần của hạ tầng số quốc gia. Khi đó, các bộ, ngành, địa phương có thể cùng quản lý chung các nhiệm vụ khoa học, công nghệ, bảo đảm đồng bộ dữ liệu và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách.

Tại buổi lễ, ông Đào Ngọc Chiến, Giám đốc Quỹ NAFOSTED cho biết, sẽ tiếp tục hoàn thiện hệ thống theo hướng mở-chuẩn hóa-kết nối quốc gia, sẵn sàng tích hợp các chương trình, nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương; bảo đảm vận hành hệ thống an toàn, ổn định, minh bạch; coi nền tảng là phương thức làm việc mới, hiệu quả hơn, hiện đại hơn.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, ông kỳ vọng hệ thống mới sẽ trở thành chuẩn mực mới cho quản lý nghiên cứu tại Việt Nam-một mô hình chuyển đổi số thực chất, có dữ liệu, có quy trình, có chuẩn mực và có hiệu quả.

Kết thúc buổi lễ, Bộ trưởng gửi lời chúc thành công tới các nhà khoa học và các nhóm nghiên cứu triển khai 309 đề tài vừa được ký kết, và mong kết quả nghiên cứu đưa vào ứng dụng trong thực tiễn, tạo ra sản phẩm thương mại, đóng góp cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Hà Linh