Thiếu định nghĩa phân biệt thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, sẽ khó thực thi nghị định liên quan

Cần có định nghĩa phân biệt giữa thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử

Khái niệm về các sản phẩm thuốc lá mới chưa được định nghĩa rõ ràng khi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện hành cùng với các văn bản luật liên quan chủ yếu tập trung vào thuốc lá truyền thống. Hiện lệnh cấm sản xuất kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá mới có hiệu lực từ 1/1/2025, nhưng nếu chỉ dừng lại ở Nghị quyết 173 nêu trên thì cơ quan thực thi sẽ cực kỳ khó khăn trong việc thi hành.

Nghị quyết đã có và để triển khai nghị quyết cần có văn bản hướng dẫn thực hiện nghị quyết. Trong đó phải làm rõ được khái niệm TLĐT là gì, phân biệt giữa TLĐT và thuốc lá nung nóng (TLNN) có điểm khác - giống chỗ nào. Thực tế, nếu nghiên cứu thì TLNN không phải là TLĐT. TLNN là một loại hình thuốc lá được sản xuất dưới dạng bao, gồm các điếu thuốc. Nhưng thay vì người dùng sử dụng bật lửa để đốt như thuốc lá truyền thống, thì chỉ cần cắm vào thiết bị điện tử để nung nóng sản phẩm lên, tạo thành hơi và hút. Sau khi hút hết thì điếu TLNN này không bị cháy đi như thuốc lá truyền thống, mà còn nguyên vẹn.

Loại thứ hai là TLĐT, là sản phẩm chứa dung dịch, cũng sử dụng thiết bị điện tử để hóa hơi dung dịch này lên và hút. Mặt khác, hiện nay có muôn vàn loại hình TLĐT khác nhau. Ủy ban Xã hội và Ủy ban Văn hóa-Giáo dục của Quốc hội trước đây đã từng khảo sát tại một trường học, bên cạnh bán thực phẩm, văn phòng phẩm cho học sinh thì người bán cũng có bán rất nhiều loại sản phẩm TLĐT dưới hình dạng hộp sữa có mùi hoa quả, không có thương hiệu, nhưng khi xét nghiệm thì không có vị [thuốc lá].

Theo đó, thứ nhất là hiện nay định nghĩa về các sản phẩm này chưa rõ ràng, rành mạch nên gây khó khăn cho cơ quan thực thi luật nhận diện đối với các sản phẩm này.

Thứ hai là hiện Bộ Tư pháp cũng cân nhắc và cho rằng cần sửa đổi các định nghĩa này từ trong các văn bản luật gốc, để bao quát hết được các đối tượng, loại hình thuốc lá mới, bao gồm TLNN, TLĐT hiện nay.

Do vậy, ngoài Nghị quyết 173 đã ban hành, còn phải hoàn thiện hệ thống pháp luật. Đây là khối lượng công việc rất quan trọng. Chính vì còn nhiều vướng mắc, nên từ đây đến năm 2030 việc đẩy mạnh phòng, chống tác hại thuốc lá, phòng chống buôn lậu thuốc lá, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến TLĐT, thuốc lá mới sẽ rất khó giảm.

Cần đánh giá tác động chính sách lên các chủ thể liên quan

Theo quy trình xây dựng văn bản vi phạm pháp luật thì cơ quan soạn thảo cần phải có phần đánh giá tác động chính sách trước khi xây dựng một văn bản. Trong phần đánh giá tác động chính sách sẽ nhận diện vấn đề: Nếu văn bản được ban hành, ví dụ như Nghị quyết 173 cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá mới, thì cơ quan soạn thảo phải trả lời các cấp, nếu được ban hành thì chính sách này sẽ tác động đến các đối tượng liên quan (PV - Gián tiếp và trực tiếp) như thế nào.

Trước Nghị quyết 173, các dự án đầu tư vào Việt Nam đã tuân thủ theo Luật Đầu tư có quy định ngành nghề sản xuất, kinh doanh thuốc lá là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, nên không phải là danh mục cấm kinh doanh. Do vậy, Công ty thuốc lá Thăng Long (đơn vị thành viên Tổng Công ty Thuốc lá VN) có hợp đồng liên quan với đối tác nước ngoài, nhập khẩu máy móc và dự kiến là sẽ sản xuất thuốc lá nung nóng để xuất khẩu. Theo đó, các nước trên thế giới hiện đang chia làm hai nhóm, với một số quốc gia cho rằng các sản phẩm này là không độc hại bằng thuốc lá truyền thống, bên còn lại thì không thừa nhận.

Không chỉ có công ty thuốc lá Thăng Long, mà còn có nhiều nhà đầu tư nước ngoài thuộc loại hình FDI. Chẳng hạn như tập đoàn tập đoàn KT&G đang hoạt động sản xuất linh kiện điện tử cho các sản phẩm này có trụ sở tại Vĩnh Phúc. Hiện đến nay có khoảng 8 doanh nghiệp FDI đang hoạt động trong loại hình này.

Do vậy, có thể khẳng định chắc chắn đây là một tác động lớn đến các doanh nghiệp này. Đấy là một trong những khó khăn ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, thu hút vốn đầu tư nước ngoài.

Một tác động liên quan khác chính là đối tượng khách du lịch. Sẽ không có chuyện khi họ vào Việt Nam mà dùng các sản phẩm này nữa. Trong khi ở nước sở tại, việc sử dụng thuốc lá mới là bình thường vì nhiều lý do. Do vậy chúng ta cần tăng cường các biện pháp tuyên truyền với khách du lịch và người nước ngoài khi đến VN, có biện pháp làm sao để thuận lợi cho các cơ quan chức năng và cũng phù hợp với khách du lịch hơn...

P.V