Thiếu vi chất dinh dưỡng - 'nạn đói tiềm ẩn' đe dọa sức khỏe người Việt

Việt Nam nằm trong nhóm 26 nước còn thiếu hụt i-ốt

Ngày 11/10, tại Hà Nội, Bộ Y tế tổ chức hội thảo góp ý dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 09/2016 về tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, thiếu vi chất còn được gọi là "nạn đói tiềm ẩn" bởi nó diễn biến từ từ và âm thầm. Để đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng, đầy đủ vi chất cho sự phát triển con người, Luật An toàn thực phẩm đã yêu cầu các tổ chức, cá nhân sản xuất thực phẩm phải tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm, nếu thiếu hụt sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Trần Minh

Bộ Y tế đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị định 09/2016/NĐ-CP năm 2016. Sau 7 năm thực hiện Nghị định 09, trên cơ sở báo cáo kết quả điều tra dinh dưỡng năm 2019-2020, tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng trong cộng đồng còn cao.

Ông Tuyên cho biết, theo đề nghị của một số doanh nghiệp, năm 2018, Chính phủ ban hành Nghị quyết 19 theo hướng khuyến khích doanh nghiệp chế biến thực phẩm bổ sung vi chất vào sản phẩm, chưa bắt buộc.

Tuy nhiên, trong quá trình khảo sát thực tế cho thấy, i-ốt, kẽm, sắt, vitamin A vẫn thiếu hụt trong cộng đồng. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đánh giá Việt Nam nằm trong nhóm 26 nước thiếu hụt i-ốt, vì vậy, rất cần có biện pháp can thiệp trong cộng đồng, đảm bảo người dân Việt Nam không thiếu hụt vi chất.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, có thể khắc phục thiếu vi chất dinh dưỡng theo khuyến cáo của WHO, đó là tăng cường i-ốt, sắt, kẽm, vitamin A vào trong thực phẩm.

Tại Quyết định 53/2024/QĐ-CP ngày 15/1/2024, Chính phủ giao cho Bộ Y tế nghiên cứu và đề xuất sửa đổi bổ sung Nghị định 09. Đến nay, hồ sơ hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 09 cơ bản đã hoàn thành, đã tổ chức lấy ý kiến của các cơ quan, đơn vị.

"Tuy nhiên, Ban soạn thảo vẫn nhận được một số ý kiến của doanh nghiệp kiến nghị theo hướng không bắt buộc đưa chất vi chất dinh dưỡng vào dự thảo. Vì vậy, Bộ Y tế tổ chức hội thảo lần này để lấy ý kiến của các chuyên gia trong nước và chuyên gia của các tổ chức quốc tế phân tích làm rõ để có cơ sở minh chứng khoa học báo cáo Chính phủ, khi Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi có đầy đủ cơ sở pháp lý", Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh.

Để người Việt không bị thiếu hụt vi chất

Theo điều tra của Viện Dinh dưỡng quốc gia năm 2019-2020, trên toàn quốc có đến 60% trẻ dưới 5 tuổi thiếu kẽm và cứ 3 trẻ thì có 1 trẻ thiếu sắt, đặc biệt, thiếu kẽm thường đi đôi thiếu sắt và ngược lại.

Nghiên cứu của Tổ chức Dinh dưỡng Đông Nam Á cũng cho biết, bữa ăn hằng ngày của trẻ em Việt Nam thiếu đến 50% nhu cầu vi chất, điển hình là kẽm và sắt.

PGS.TS. Trương Tuyết Mai - Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia - đánh giá, tại Việt Nam, tình trạng thiếu i-ốt, sắt, kẽm, vitamin A huyết thanh còn là vấn đề có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng. Số lượng doanh nghiệp tuân thủ việc bổ sung i-ốt vào muối ăn, vitamin A vào dầu và sắt, kẽm vào bột mì đã giảm sau khi có Nghị quyết 19.

Cụ thể, khảo sát cho thấy, giá trị trung vị i-ốt niệu ở trẻ em miền núi, phụ nữ độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ mang thai đều không đạt theo khuyến cáo của WHO. Đặc biệt, con số này ở phụ nữ mang thai chỉ đạt gần một nửa so với khuyến cáo của WHO.

Ngoài ra, tỷ lệ hộ gia đình được bao phủ muối i-ốt tiêu chuẩn chỉ 27%, trong khi yêu cầu của WHO là trên 90%. Tương tự, chúng ta đang ở mức độ khá nặng về thiếu kẽm, vitamin A trên quần thể.

"Chúng ta phải tiếp tục theo dõi, làm các biện pháp để phòng, chống thiếu vi chất dinh dưỡng. Trong việc thực hiện bắt buộc tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm, Việt Nam chưa thực hiện, đang đứng yên trong khi thế giới di chuyển theo hướng bắt buộc tăng cường vi chất vào thực phẩm", bà Mai nhấn mạnh.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Trần Minh

Đề cập đến việc thiếu hụt vi chất dinh dưỡng gây ra một số vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, TS.BS Juliawati Untoro - Khoa Dinh dưỡng và An toàn thực phẩm, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết, thiếu hụt i-ốt gây ra tình trạng bướu cổ, suy giáp, suy giảm nhận thức, chậm phát triển và đần độn. Ngoài ra, thiếu máu do thiếu sắt sẽ khiến cơ thể mệt mỏi, suy nhược, suy giảm chức năng nhận thức, chậm phát triển ở trẻ; đồng thời, giảm khả năng lao động và năng suất, tăng nguy cơ sinh non và trẻ nhẹ cân.

Bên cạnh đó, thiếu kẽm gây chậm phát triển, suy giảm chức năng miễn dịch, rụng tóc, tiêu chảy, vết thương chậm lành và suy giảm nhận thức. Thiếu vitamin A gây ra tình trạng quáng gà, khô mắt, dễ mắc bệnh nhiễm trùng và tử vong cao hơn.

Trước thực tế đó, nhiều ý kiến của các chuyên gia đề nghị, dự thảo sửa đổi Nghị định 09 không thay đổi Khoản 1 Điều 6, đó là cần phải tiếp tục thực hiện tăng cường i-ốt vào muối dùng để ăn trực tiếp và muối dùng trong chế biến thực phẩm; tăng cường sắt, kẽm vào bột mỳ, vitamin A vào dầu ăn để bảo đảm phòng, chống thiếu hụt vi chất trên cộng đồng, góp phần thực hiện các mục tiêu Chiến lược quốc gia về dinh dưỡng đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Cũng tại hội thảo, TS. Trần Anh Dũng - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế phân tích, phương án bắt buộc tăng cường các vi chất vào muối và bột mì là phương án mang lại nhiều lợi ích hơn phương án khuyến khích, đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn, giảm nhanh tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng một cách đáng báo động ở cấp độ cộng đồng ở nước ta.

Tại hội thảo, nhiều ý kiến chuyên gia trong và ngoài nước cùng quan điểm và đề xuất giữ nguyên Khoản 1, Điều 6, Nghị định 09//2016/NĐ-CP của Chính phủ về việc bổ sinh vi chất dinh dưỡng vào trong thực phẩm.

Qua hội thảo này, Bộ Y tế sẽ tập hợp tất cả các ý kiến đóng góp, phân tích trên cơ sở khoa học được các chuyên gia, đại diện các tổ chức quốc tế nêu trong hội thảo để có cơ sở minh chứng báo cáo Thủ tướng Chính phủ, đồng thời, sớm hoàn thiện dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 09 trình Chính phủ.

Thảo Nguyên