Thỏa thuận thương mại EU - Mercosur:Trắc trở vào phút chót

Nông dân xuống đường để phản đối Hiệp định Thương mại EU - Mercosur, tại Brussels (Bỉ). Ảnh: Belga

Những người nông dân vì lo sợ sự cạnh tranh mới từ Hiệp định Thương mại tự do EU - Mercosur đang tuần hành đến Brussels (Bỉ), trong khi các nhà đàm phán châu Âu, tưởng rằng sẽ hoàn tất thỏa thuận trong năm nay, đang phải đối mặt với trở ngại vào phút chót. Một năm trước, các nhà đàm phán châu Âu đã đạt được thỏa thuận EU - Mercosur (gồm các nước Argentina, Brazil, Uruguay và Paraguay) và hiệp định này cần được tất cả 27 quốc gia thành viên EU cũng như Nghị viện châu Âu phê chuẩn.

Cả Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa đều dự kiến sẽ ký thỏa thuận tại Brazil vào ngày 20-12. Tuy nhiên, trong chặng đường cuối cùng, Thủ tướng Pháp Sébastien Lecornu ngày 14-12 tuyên bố thỏa thuận EU - Mercosur hiện tại là "không thể chấp nhận được" và điều kiện để các nước thành viên bỏ phiếu vào ngày 18-12 "chưa được đáp ứng". Thủ tướng Sébastien Lecornu yêu cầu hoãn cuộc bỏ phiếu phê chuẩn hiệp định thương mại tự do này đến năm 2026 hoặc muộn hơn.

Mercosur là một thị trường lớn cho hàng xuất khẩu của EU và đến nay, là đối tác thương mại lớn duy nhất ở Mỹ Latinh mà EU chưa có hiệp định thương mại ưu đãi. EU hiện là đối tác thương mại hàng hóa lớn thứ hai của Mercosur, sau Trung Quốc và trước Mỹ (chiếm 16,9% tổng kim ngạch thương mại năm 2023). Việc đạt được thỏa thuận với các nước thuộc khối Mercosur cho phép EU tiếp tục mở rộng quyền tiếp cận ưu đãi cho các nhà xuất khẩu và củng cố mối quan hệ chính trị với các quốc gia Mỹ Latinh.

Thỏa thuận giữa EU và các quốc gia thành viên khối Mercosur sẽ từng bước loại bỏ thuế quan đối với hầu hết mặt hàng được giao dịch trong vòng 15 năm tới. Hiệp định Thương mại tự do EU - Mercosur sẽ bao phủ một thị trường gồm 780 triệu dân và giúp cả hai bên đa dạng hóa cung - cầu, thoát khỏi sự phụ thuộc vào Mỹ sau khi Tổng thống Donald Trump áp đặt thuế quan toàn cầu, đồng thời củng cố vị thế của EU trong khu vực, nơi Trung Quốc đã nổi lên như một nhà cung cấp công nghiệp lớn và là nước mua hàng hóa chính.

Những người ủng hộ cho rằng, hiệp định sẽ giúp các doanh nghiệp tiết kiệm khoảng 4,26 tỷ USD tiền thuế mỗi năm, đơn giản hóa quy trình bán hàng và loại bỏ thuế quan đối với các sản phẩm như rượu vang Pháp, đậu nành Argentina, khoáng sản đất hiếm Brazil và dược phẩm Đức. Trong khi những người phản đối ở Pháp, Hà Lan và các quốc gia có ngành công nghiệp sữa và thịt bò quan ngại thỏa thuận này sẽ khiến nông dân của họ phải chịu sự cạnh tranh không lành mạnh và gây ra thiệt hại về môi trường...

Năm ngoái, Ủy ban châu Âu đã cam kết cắt giảm thủ tục hành chính cho nông dân và phân bổ công bằng hơn khoản trợ cấp nông nghiệp hằng năm trị giá 50 tỷ euro (58 tỷ USD). Vào tháng 10 năm nay, Ủy ban đã thiết lập các cơ chế mới cho phép nông dân khởi xướng điều tra nếu giá nhập khẩu từ Mercosur thấp hơn ít nhất 10% so với giá của các sản phẩm tương tự hoặc cạnh tranh của EU... Tuy nhiên, những động thái đó vẫn chưa xoa dịu được nỗi lo lắng của người Pháp cũng như sự bất an của nông dân châu Âu. Các liên đoàn nông nghiệp một lần nữa lên kế hoạch biểu tình tại Brussels khi các nhà lãnh đạo và nhà ngoại giao dự định họp Hội đồng châu Âu vào ngày 18-12 tới.

Trong khi đó, Thủ tướng Pháp Sébastien Lecornu cho biết: “Trong bối cảnh này, rõ ràng là các điều kiện hiện chưa được đáp ứng để Hội đồng châu Âu tiến hành bỏ phiếu phê chuẩn việc ký kết thỏa thuận”.

Theo Alicia Gracia-Herrero, một chuyên gia cao cấp tại Viện Bruegel có trụ sở ở Brussels, thỏa thuận này phản ánh những hạn chế về sức mạnh địa chính trị, sự thống nhất và năng lực của EU. Chuyên gia này bày tỏ: “Tôi hy vọng Pháp không thể ngăn cản hoàn toàn điều này bởi vì EU không thể chậm trễ hơn nữa với Mercosur nếu muốn duy trì uy tín với các thỏa thuận thương mại khác đang diễn ra, chẳng hạn như với Indonesia và đặc biệt hơn là với Ấn Độ”.

Nhiều quốc gia lo ngại việc hoãn ký kết sẽ làm suy yếu hình ảnh của châu Âu và đẩy các nước Mercosur hướng tới Trung Quốc hoặc Mỹ. Do đó, các nhà phân tích cho rằng, Pháp đang đứng trước “ngã ba đường”. Nếu EU gặp trục trặc trong quá trình phê duyệt một thỏa thuận có lợi như thỏa thuận với Mercosur, người ta sẽ quên đi ý tưởng châu Âu có thể chống lại áp lực từ Washington và Bắc Kinh.

Thùy Dương (Theo FT, TASS, Euronews, Europa, ABCnews)