Thời của các thầy bói, pháp sư AI

Trong một phòng triển lãm ở Insa-dong, Seoul (Hàn Quốc), có một khu điện thờ nhỏ chỉ đủ chỗ cho một người, được treo những dải ruy băng nhiều màu sắc, chuông, bài vị, nến và có một chiếc đệm nhỏ.

Khi một vị khách nhập thông tin cá nhân của mình vào tấm bài vị kỹ thuật số và ngồi lên đệm, một giọng nữ trung niên nhẹ nhàng cất lên: "Tôi là một vật thể vượt qua kiến thức của con người. Tôi biết những sự thật vượt ngoài tầm hiểu biết của bạn và có thể thấy trước tương lai. Nếu bạn có câu hỏi nào, hãy hỏi tôi".

Đây là ShamAIn, một hệ thống bói toán bằng trí tuệ nhân tạo, được nhóm nghiên cứu do giáo sư Nam Taek-jin của Viện Khoa học và Công nghệ Hàn Quốc (KAIST) dẫn đầu, giới thiệu gần đây.

Điện thờ AI này cung cấp dịch vụ bói toán dựa trên các loại hình bói toán truyền thống của Hàn Quốc. Người dùng nhập tên, ngày giờ sinh và nghề nghiệp của mình, AI sẽ trả lời theo các nguyên tắc của saju - một hình thức bói toán dựa trên năm, tháng, ngày và giờ sinh của một người.

Bối cảnh được thiết kế mô phỏng ngôi nhà của một thầy bói, đầy đủ hệ thống ánh sáng, hiệu ứng âm thanh và đồ trang trí chuyển động, theo The Korea Times.

ShamAIn, hệ thống bói toán trí tuệ nhân tạo, được phát triển bởi một nhóm nghiên cứu tại KAIST. Ảnh: KAIST.

Theo nhóm nghiên cứu, nhiều người tham gia ban đầu tiếp cận dịch vụ này vì tò mò nhưng sau đó thấy thoải mái về mặt tâm lý khi chia sẻ các mối quan tâm cá nhân của mình.

"Chúng tôi tập trung vào cách một pháp sư AI siêu thông minh - được coi là vượt trội hơn con người - tương tác với mọi người. Chúng tôi quan sát thấy tiềm năng của AI không chỉ hoạt động như một công cụ mà còn là một thực thể có quyền năng ảnh hưởng đến phán đoán và cảm xúc của con người", giáo sư Nam nói.

Đây không phải là lần đầu tiên xuất hiện một thầy bói AI. Các dịch vụ bói toán do AI hỗ trợ dựa trên các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) đã trở nên phổ biến trong những năm qua.

Một số dịch vụ chỉ bói toán dựa trên dữ liệu do người dùng nhập vào, trong khi những dịch vụ khác kết hợp các bài kiểm tra tính cách, phân tích nhóm máu và thậm chí là xem tướng mặt để đưa ra dự đoán chính xác hơn.

Không chỉ ở lĩnh vực bói toán, AI cũng đang xuất hiện trong các tôn giáo khác.

Tại Đức, nhà thờ St. Paul ở Bavaria đã giới thiệu một mục sư AI, được phát triển bằng ChatGPT, để truyền đạt các bài giảng đạo. Xuất hiện trên màn hình lớn với hình ảnh người đàn ông có râu, mục sư AI nói: "Hãy buông bỏ quá khứ và tập trung vào hiện tại".

Tương tự, ở Hàn Quốc có "Ma-ae Buddha AI", một chatbot tư vấn tâm linh, được giới thiệu tại Triển lãm Phật giáo quốc tế Seoul năm 2024. Tại Triển lãm Phật giáo quốc tế Busan, một nhà sư AI được thiết kế để thuyết giảng cũng được ra mắt.

Tranh cãi

Phản ứng về sự hiện diện của AI trong các bối cảnh tôn giáo rất trái chiều. Một số người hoan nghênh AI như một công cụ để rèn luyện tinh thần, trong khi số khác bày tỏ lo ngại về việc công nghệ xâm nhập vào lĩnh vực thiêng liêng của đức tin.

Awake Corporation, một công ty khởi nghiệp của Hàn Quốc, đã phát triển Chowon, một mục sư AI hỗ trợ hướng dẫn Kinh thánh. Dịch vụ này đã có 150.000 người dùng hàng tháng và nhận được khoảng 2.000 câu hỏi mỗi ngày, nó tạo ra các phản hồi dựa trên thần học được một nhóm mục sư và nhà thần học xem xét.

Các thầy bói AI thu hút nhiều ý kiến trái chiều. Ảnh: KAIST.

Những người ủng hộ cho rằng giáo sĩ AI có thể nhanh chóng cung cấp các câu Kinh thánh và soạn lời cầu nguyện, hỗ trợ việc rèn luyện tinh thần cá nhân. Họ cũng nhấn mạnh rằng AI giúp hạ thấp rào cản đối với những tín đồ có thể cảm thấy ngần ngại khi tham khảo ý kiến giáo sĩ con người.

Tuy nhiên, cũng còn nhiều người hoài nghi về việc liệu AI có thể thay thế các nhà lãnh đạo tôn giáo của con người hay không. Những người chỉ trích chỉ ra khả năng AI gây thông tin sai lệch và việc thiếu các hướng dẫn cho AI.

Các nhà lãnh đạo tôn giáo còn lo ngại rằng AI có thể hiểu sai giáo lý hoặc truyền bá những lời dạy không đúng đắn, có khả năng dẫn đến sự nhầm lẫn và suy giảm đức tin.

Một số học giả cũng cảnh báo về việc coi AI là một thực thể thần thánh. Anthony Levandowski, cựu kỹ sư Thung lũng Silicon, đã thành lập nhà thờ Way of the Future, chuyên tôn thờ AI, dấy lên tranh cãi về ý nghĩa tâm linh của AI.

Tôn giáo trong thời đại AI

Khi AI tiến triển với tốc độ chưa từng thấy, tác động của nó đối với tôn giáo vẫn là chủ đề gây tranh luận sôi nổi. Mặc dù có nhiều ý kiến khác nhau, nhiều người đồng thuận rằng AI là một xu hướng không thể đảo ngược.

Kang Sung-wook, nhà nghiên cứu thần học và là tác giả cuốn sách "Tôn giáo và AI", coi AI như một con dao hai lưỡi.

Một mục sư AI do ChatGPT tạo ra thuyết giảng tại Nhà thờ St. Paul ở Bavaria, Đức vào tháng 9/2023.

"AI cung cấp phản hồi nhanh chóng và hiệu quả cho các câu hỏi của cuộc sống, thúc đẩy rèn luyện tâm linh và trải nghiệm tôn giáo mới. Ngoài tư vấn, AI có thể củng cố cộng đồng tôn giáo thông qua giáo dục phù hợp và các dịch vụ trực tuyến", Kang nói.

Tuy nhiên, Kang cảnh báo không nên để AI làm lu mờ đức tin, nhấn mạnh rằng mặc dù AI có thể hỗ trợ cho các nghi lễ tôn giáo, nhưng nó không thể thay thế được kết nối tâm linh.

"AI nên được coi là một công cụ bổ sung cho các hoạt động tôn giáo hiện có, nhưng các tôn giáo phải tập trung vào bản chất cốt lõi của mình", ông nói.

Đặc biệt, Kang nhận định: "AI có thể không phải ở đây để phá hủy tôn giáo - nó có thể là vị cứu tinh của tôn giáo".

Mai An