Thời điểm phù hợp để tiêm vaccine cúm mùa

Khi thời tiết chuyển mùa vào tháng 9-10, nguy cơ lây lan virus cúm tăng mạnh do điều kiện khí hậu khô lạnh thuận lợi cho virus phát triển. Đây cũng là thời điểm học sinh trở lại trường, người lao động quay lại công sở sau kỳ nghỉ hè - những nơi tập trung đông người, ít lưu thông không khí, dễ phát sinh “ổ dịch” hô hấp.

Các chuyên gia cảnh báo, cúm không chỉ là bệnh lý thông thường. Virus cúm có thể gây ra biến chứng nặng, đặc biệt ở người cao tuổi, người bệnh nền, trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai. Trong mùa cúm đầu năm 2025, Bệnh viện Bạch Mai ghi nhận nhiều ca nặng phải thở máy, sử dụng ECMO - phản ánh mức độ nghiêm trọng của dịch.

Vaccine cúm cần khoảng hai tuần để cơ thể hình thành kháng thể bảo vệ. Việc tiêm phòng vào tháng 9-10 giúp người dân có miễn dịch kịp thời trước mùa cúm cao điểm (từ tháng 10 đến tháng 2 năm sau).

Vaccine cúm cần khoảng hai tuần để cơ thể hình thành kháng thể bảo vệ.

Thống kê cho thấy, Việt Nam ghi nhận gần 290.000 ca cúm trong năm 2024, với nhiều ổ dịch tại các tỉnh phía Bắc. Đầu năm 2025, một ổ dịch cúm A tại trường dân tộc nội trú Bắc Kạn khiến 43 học sinh đồng loạt mắc bệnh. Các ca nhập viện tăng cao, nhiều bệnh nhân là người lớn tuổi có bệnh nền.

Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị tiêm vaccine cúm mỗi năm, do các chủng virus liên tục biến đổi. Tổ chức Y tế Thế giới cũng thiết lập mạng lưới giám sát toàn cầu để dự báo chủng virus lưu hành tại từng khu vực. Theo đó, người dân Việt Nam thuộc khu vực Bắc bán cầu nên tiêm vaccine cúm phù hợp vào tháng 8-10 hàng năm.

Theo bác sĩ Đoàn Thị Phương Lan, Phó Giám đốc Trung tâm Hô hấp – Bệnh viện Bạch Mai, virus cúm có thể gây tổn thương hô hấp, tim mạch, thậm chí đột quỵ, đặc biệt ở người có hệ miễn dịch yếu.

Người trên 65 tuổi có nguy cơ tử vong do cúm cao gấp 7 lần so với nhóm 50-64 tuổi. Nguy cơ nhồi máu cơ tim sau khi nhiễm cúm tăng gấp 6-10 lần, nguy cơ đột quỵ tăng 3-10 lần trong tuần đầu.

Trẻ em dưới 5 tuổi, người mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính cũng dễ chuyển nặng khi nhiễm cúm. Phụ nữ mang thai nhiễm cúm có nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi, nhưng tiêm vaccine cúm trong thai kỳ được chứng minh là an toàn và hiệu quả.

Vì sao tỷ lệ tiêm cúm ở Việt Nam còn thấp?

Khảo sát của Bộ Y tế năm 2023 cho thấy chưa đến 6% người cao tuổi tại Việt Nam tiêm phòng cúm hàng năm. Tâm lý chủ quan và thiếu tư vấn chủ động từ nhân viên y tế là nguyên nhân chính.

Tổ chức Y tế Thế giới và Bộ Y tế khuyến cáo người dân, đặc biệt các nhóm nguy cơ như người cao tuổi, người có bệnh nền, phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, nhân viên y tế và giáo viên nên tiêm vaccine cúm định kỳ hàng năm, vào bất cứ thời điểm nào khi vaccine sẵn có - lý tưởng nhất là trước mùa dịch.

Nhiều nghiên cứu quốc tế chỉ ra vaccine cúm giúp giảm đáng kể tỷ lệ nhập viện và tử vong. Ở người cao tuổi sống tại viện dưỡng lão, tiêm phòng giúp giảm 45% nguy cơ nhập viện do tim mạch và 42% nguy cơ tử vong do viêm phổi. Ở bệnh nhân tiểu đường, vaccine giúp giảm tới 72% nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.

Trẻ nhỏ sau khi tiêm vaccine cúm giảm 77% nguy cơ nghỉ học và 75% nguy cơ nhập viện. Phụ nữ mang thai được tiêm vaccine không chỉ được bảo vệ mà còn giúp truyền miễn dịch thụ động sang con.

Ngành y tế đang thúc đẩy mô hình tư vấn tiêm chủng ngay tại các cơ sở khám chữa bệnh. Mô hình SHARE (Chia sẻ – Nhấn mạnh – Giải quyết – Nhắc nhở – Giải thích) được khuyến nghị áp dụng trong các cuộc tư vấn với người bệnh, nhằm nâng cao nhận thức và tỷ lệ tiêm phòng cúm trong cộng đồng.

Bác sĩ Đoàn Thị Phương Lan nhấn mạnh: “Tiêm vaccine cúm là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Chủ động phòng bệnh là cách chăm sóc toàn diện và có trách nhiệm, đặc biệt với người có nguy cơ cao”.

Như Loan