Thời điểm thích hợp để thực hiện quốc sách 'khoan sức dân'

Trước thực tế mà nền kinh tế đang gặp phải, nhiều đại biểu Quốc hội đã băn khoăn về việc hoàn thành mục tiêu tăng trưởng GDP năm nay ở mức 6,5%. “Đây cũng là trăn trở và điều đó đó hoàn toàn chính đáng”, đại biểu Đặng Xuân Phương (đoàn Nghệ An) bày tỏ.

Những cú bồi khiến doanh nghiệp 'knock out'

Giải trình về băn khoăn này, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết, căn cứ vào kết quả tăng trưởng kinh tế của quý I, quý II và 6 tháng đầu năm, Chính phủ sẽ có những quyết định về mục tiêu tăng trưởng cả năm 2023 cho phù hợp.

Các đề xuất tăng giá điện, tăng thuế mặt hàng nước uống có đường, áp chi phí tái chế bao bì... cho các ngành sản xuất nên dừng lại.

Với bức tranh kinh tế hiện nay, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT đánh giá, mục tiêu tăng trưởng 6,5% là thách thức lớn. Mặc dù vậy, theo dõi biến động kinh tế nhiều năm cho thấy thông thường tăng trưởng kinh tế các quý sau sẽ diễn biến khá dần và tăng tốc vào nửa cuối năm.

Vấn đề quan tâm nhất lúc này là phải có những giải pháp gì để giúp doanh nghiệp (DN). Theo Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng, trong 5 tháng đầu năm 2023, cả nước có 88.040 DN rút khỏi thị trường, tăng 22,6% so với cùng kỳ năm 2022; tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực kinh doanh bất động sản (tăng 47,1%).

Theo đó, giải pháp hỗ trợ DN vượt khó là vấn đề nóng tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội của Quốc hội. Đại biểu Vũ Tiến Lộc (Đoàn TP.Hà Nội) đánh giá, nhiều DN thực tế đã “chết lâm sàng”. Trong khi đó, “liều lượng” của các chính sách hỗ trợ còn chưa đáp ứng được yêu cầu, và tiến độ còn chậm trễ.

Đáng lo ngại, đại biểu Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị) đã cảnh báo một thực tế khi nhiều địa phương có vị trí quan trọng trong bản đồ kinh tế đất nước ở tốp đầu lại sụt giảm tăng trưởng, có địa phương tăng trưởng âm, mà nguyên nhân chính là do DN ở các địa phương đó đang gặp những khó khăn. Do đó, điều đáng quan ngại lớn nhất hiện nay là hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN đang gặp vô vàn khó khăn, cố “thoi thóp” để tồn tại khi khó khăn đang bủa vây.

“DN nội địa đang đứng trước nguy cơ giải thể, phá sản hoặc bị thâu tóm”, đại biểu Thắng nêu thực trạng, đồng thời chỉ ra hiện nay các tập đoàn Thái Lan đã sở hữu rất nhiều DN đầu ngành của Việt Nam và thu hàng tỷ USD tiền cổ tức từ các DN đứng đầu này khiến cho nền kinh tế, nền sản xuất vốn đã ốm yếu của DN Việt Nam trở nên rất mong manh.

Trong khi đó, “vòng kim cô” của các quy định pháp luật càng siết chặt. “Sau một thời gian thực hiện chủ trương của Chính phủ giảm tối đa các cuộc thanh tra, kiểm tra đối với DN, thì nay đang có dấu hiệu gia tăng trở lại”, đại biểu Thắng thông tin, những quy định chưa hợp lý, siết chặt quá mức trong phòng cháy, chữa cháy, những ách tắc trong các kiểm định phương tiện giao thông đường bộ, lãi suất tiền cho vay ở mức cao… như là những cú bồi khiến cho DN “knock out” ngay trên “sân nhà” của chính mình.

Cùng với đó, DN khát vốn để phục hồi phát triển nhưng rất khó tiếp cận, kể cả gói tín dụng giảm lãi suất 2% cũng không thực sự hấp dẫn và rất rườm rà về thủ tục tiếp cận. “Tất cả những vấn đề trên đây chỉ là những mảnh ghép đơn lẻ trong bức tranh kinh tế, còn màu xám càng thấy DN đang đứng trước vô vàn khó khăn mà Quốc hội cần biết, Chính phủ cần thấy rõ để có giải pháp tháo gỡ ngay điểm nghẽn này”, đại biểu Thắng chỉ ra.

DN phát triển thì đất nước hưng thịnh

Trước thực tế trên, đại biểu Vũ Tiến Lộc cho rằng, Chính phủ cần thực thi các biện pháp tài khóa và tiền tệ mạnh mẽ hơn. Dư địa của các chính sách tài khóa – tiền tệ, đặc biệt là chính sách tài khóa của chúng ta còn lớn. Vì vậy, đây là thời điểm thích hợp để thực hiện quốc sách khoan sức dân, yểm trợ cho DN, không nên tăng thêm bất cứ loại thuế, phí và thủ tục nào.

“Các đề xuất theo kiểu tăng giá điện, tăng thuế mặt hàng nước uống có đường, áp chi phí tái chế bao bì cho các ngành sản xuất, nên dừng lại…. Việc giảm thuế VAT 2% trong thời gian tới, theo tôi, chúng ta nên mở rộng ra tất cả các ngành hàng, và kéo dài ít nhất 1 năm, không nên chỉ bó gọn trong vài ngành hàng và chỉ ngập ngừng trong thời gian 6 tháng”, ông Lộc khuyến nghị.

Đặc biệt, ông Lộc nhấn mạnh, để nền kinh tế có thể vượt qua những khó khăn hiện nay, chúng ta cần có những quyết sách mạnh mẽ hơn, 70% các dự án đầu tư xây dựng cơ bản, được phản ánh là đang gặp khó khăn về pháp lý. Đó là sự cảnh báo về tình trạng trì trệ nghiêm trọng.

Đại biểu Ma Thị Thúy (đoàn Tuyên Quang) cũng đồng tình với quan điểm, quyết tâm của Chính phủ là không điều chỉnh mục tiêu đạt tốc độ tăng trưởng 6,5% của năm 2023. Tuy nhiên, Chính phủ cần sớm rà soát toàn diện các chính sách hỗ trợ ưu đãi đang được triển khai, xem chính sách nào hiệu quả, chính sách nào chưa thực sự hiệu quả để tạm dừng hoặc có biện pháp thay đổi kịp thời để bổ sung nguồn lực cho nền kinh tế.

“Tôi cho rằng biện pháp nhanh nhất, hiệu quả nhất và DN dễ hấp thụ nhất trong lúc này chính là dùng công cụ tài khóa để hỗ trợ trực tiếp DN, như giảm lãi suất ngân hàng; giảm tiền thuê đất; giảm thuế thu nhập DN; giảm, giãn, miễn lãi suất, miễn lãi chậm nộp bảo hiểm xã hội”, bà Thúy đánh giá.

Đáng chú ý, Đại biểu Thắng nhấn mạnh, DN ví như "xương sống" của nền kinh tế, DN phát triển thì đất nước hưng thịnh, DN suy yếu thì nền kinh tế khó khăn. Bởi vậy, Chính phủ cần chọn khâu đột phá trong thời gian tới là tập trung mọi nỗ lực tháo gỡ khó khăn, tạo môi trường, điều kiện tốt nhất để phục hồi, vực dậy phát triển DN, “DN phải sống thật, sống khỏe, cường tráng thì đất nước mới cường thịnh”.

Trước mắt, Chính phủ rà soát, tháo gỡ ngay những rào cản về thể chế, về các quy định cứng nhắc, siết chặt quá mức, hạn chế tối đa các cuộc thanh tra, kiểm tra với DN, khơi thông dòng vốn tín dụng, cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh và tiếp giảm chi phí tối đa cho DN.

“Khi và chỉ khi chúng ta thực sự quyết liệt, tháo gỡ khó khăn, tạo môi trường thuận lợi, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh thì DN mới có cơ may phục hồi và phát triển. Do đó, đất nước cũng như các địa phương mới có cơ sở để đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng”, đại biểu Thắng nhấn mạnh.

Đại biểu Quốc hội Tô Ái Vang (Sóc Trăng)

Thực tế, các cuộc khủng hoảng về địa chính trị, năng lượng, đứt gãy chuỗi sản xuất, cung ứng khiến số lượng đơn hàng giảm mạnh đã tác động tiêu cực đến xuất khẩu của một số nhóm hàng chủ lực của Việt Nam. Hiện nay, thị trường nước ngoài đã tác động đến DN, đó là sự giảm sút trong tiêu dùng của các nước trên thế giới…. Vì thế, đề nghị Quốc hội xem xét mức giảm thuế VAT từ 3-4% thay vì chỉ giảm 2% như đề xuất của Chính phủ, đồng thời việc kéo dài thời gian giảm thuế giá trị gia tăng đến hết năm 2024 sẽ giúp cho chính sách này mang tính bền vững, lâu dài, giúp cho DN xây dựng các phương án kinh doanh ổn định.

Đại biểu Quốc hội Lê Hữu Trí (Khánh Hòa)

Chính phủ cần điều hành chính sách tài khóa có trọng tâm, trọng điểm, chia sẻ vai trò hỗ trợ, phục hồi tăng trưởng kinh tế với chính sách tiền tệ. Điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, hiệu quả và phải phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác, bảo đảm hợp lý để vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, vừa kiểm soát được lạm phát. Cần chủ động xem xét tiếp tục hạ lãi suất nhằm hỗ trợ tăng trưởng, kiểm soát chặt chẽ việc cấp tín dụng, sử dụng vốn và hạn mức tăng trưởng tín dụng.

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Quảng Bình)

Thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ ban hành nhiều văn bản để tạo cơ chế pháp lý cho triển khai các chính sách lớn nhằm khôi phục kinh tế, vì thế việc vướng mắc về cơ chế vĩ mô cũng đã được giải quyết phần nào. Thế nhưng, nếu không giải quyết dứt điểm điểm nghẽn trong vấn đề sợ trách nhiệm thì e rằng dù có đầy đủ hệ thống quy định thì vẫn không thể thúc đẩy tăng trưởng. Tình trạng địa phương gặp khó khi gửi công văn xin hướng dẫn chỉ đạo từ bộ, ngành không phải là hiếm gặp trong tình trạng luật và các văn bản dưới luật còn chồng chéo. Ngược lại cũng có sự việc nhiều địa phương cùng hỏi một nội dung khiến cho việc trả lời chiếm không ít thời gian của một bộ phận chuyên môn từ các bộ, ngành. Điều này đã đặt ra một yêu cầu cấp thiết, nên chăng thành lập tổ công tác liên ngành tập hợp các đầu mối nhằm tháo gỡ những vướng mắc của địa phương.

Nhật Linh