Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng: Trường hợp đặc biệt mới cho vay lãi suất 0%

Luật được sửa đổi để chuyển thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt từ Thủ tướng Chính phủ sang Ngân hàng Nhà nước (NHNN), cho phép NHNN quyết định các khoản vay đặc biệt có hoặc không có tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm nhằm rút ngắn thời gian xử lý và đảm bảo an toàn hệ thống tín dụng.

Dự thảo cũng bổ sung, quy định quyền thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng và tổ chức mua bán, xử lý nợ khi xử lý nợ xấu, chỉ thực hiện nếu hợp đồng bảo đảm có thỏa thuận cho phép thu giữ, tuân thủ trình tự, thủ tục minh bạch, không vi phạm pháp luật hay đạo đức xã hội. Tổ chức tín dụng và tổ chức mua bán, xử lý nợ phải xây dựng quy định nội bộ về thu giữ tài sản bảo đảm, đảm bảo quyền lợi các bên liên quan.

Thảo luận về dự án luật, về quyết định các khoản vay đặc biệt có hoặc không có tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm, ĐB Trần Anh Tuấn (TPHCM), ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đều đồng tình NHNN có thẩm quyền quyết định cho vay, việc này sẽ giúp quá trình cho vay trở nên linh hoạt hơn.

Đại biểu Trần Anh Tuấn (TPHCM). Ảnh: VIẾT CHUNG

Tuy nhiên, ĐB Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) cho rằng, quyết định các khoản vay đặc biệt có hoặc không có tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm là một chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, thể hiện vai trò của NHNN trong việc hỗ trợ các tổ chức tín dụng đang trong tình trạng đặc biệt khó khăn, nhằm giữ vững an toàn hệ thống tài chính.

Tuy nhiên, nếu quy định các khoản vay đặc biệt có hoặc không có tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm mà không gắn với điều kiện áp dụng cụ thể có thể dẫn tới tình trạng lạm dụng chính sách, tạo ra rủi ro, làm sai lệch môi trường cạnh tranh giữa các tổ chức tín dụng và tăng áp lực do ngân sách quốc gia. ĐB Nguyễn Hữu Thông lo ngại quy định này có thể mâu thuẫn với nguyên tắc thị trường, gây ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực Nhà nước nếu không có cơ chế kiểm soát.

Do vậy, ĐB đề nghị cần quy định cụ thể khoản vay đặc biệt có hoặc không có tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm chỉ áp dụng cho tổ chức tín dụng thuộc diện kiểm soát đặc biệt bắt buộc, hoặc có ảnh hưởng đến hệ thống; đồng thời cần bổ sung cơ chế giám sát công khai và đánh giá hiệu quả việc sử dụng nguồn vốn vay đặc biệt này.

ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp). Ảnh: VIẾT CHUNG

Về quyền thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng và tổ chức mua bán, xử lý nợ khi xử lý nợ xấu, ĐB Nguyễn Hữu Thông cho rằng, việc luật hóa cơ chế thu giữ tài sản đảm bảo của các tổ chức tín dụng là điểm mới tích cực, góp phần tháo gỡ các vướng mắc lớn trong xử lý tài sản, đảm bảo giảm tỷ lệ nợ xấu và nâng cao khả năng thu hồi nợ.

ĐB đề nghị cân nhắc quy định này, bởi việc cho phép các tổ chức tín dụng tự thu giữ tài sản đảm bảo mà không có quyết định của tòa án trong một số trường hợp có thể xâm phạm đến quyền sở hữu hợp pháp của công dân được quy định tại Hiến pháp cũng như nguyên tắc tôn trọng quyền tài sản trong Bộ luật Dân sự. ĐB đề nghị chỉ cho phép thu giữ tài sản bảo đảm khi bên đảm bảo đã thỏa thuận rõ trong hợp đồng, tài sản không bị tranh chấp và thu giữ hợp pháp. Đồng thời cần quy định cơ chế giám sát quyền khiếu nại của bên đảm bảo liên quan đến kê biên tài sản bảo đảm.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, sáng 29-5. Ảnh: VIẾT CHUNG

Phát biểu giải trình trước Quốc hội, Thống đốc NHNN Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, điều chỉnh thẩm quyền cho vay không có tài sản đảm bảo lãi suất 0%/năm từ Thủ tướng Chính phủ sang NHNN nhằm phù hợp với thực tiễn, với sự biến động không ngừng của hệ thống các tổ chức tín dụng.

Hiện nay, kể cả trên thế giới và ở Việt Nam, với sự phát triển của công nghệ thì việc rút tiền có thể diễn ra ở bất cứ đâu, không cần đến ngân hàng. Do đó, để xử lý nhanh thì cần cho phép NHNN quyết định các khoản vay đặc biệt có hoặc không có tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm nhằm rút ngắn thời gian xử lý và đảm bảo an toàn hệ thống tín dụng.

Thống đốc cũng cho rằng, đây không phải là một việc thường xuyên, liên tục mà là trường hợp rất đặc biệt. “Trong quá trình hoạt động, can thiệp sớm, trường hợp thiếu thanh khoản vẫn được vay của Nhà nước nhưng các khoản vay đều phải có lãi suất, chứ không phải cho vay lãi suất 0% ngay”, Thống đốc nói. Khi mà xét cho vay đặc biệt, bao giờ cũng yêu cầu các ngân hàng phải có tài sản đảm bảo trước. Khi nào khó khăn lắm, không còn tài sản đảm bảo thì lúc đó mới cho vay đặc biệt.

Những đề án tái cơ cấu các ngân hàng 0 đồng vừa qua (chuyển giao bắt buộc) thì thường giải pháp đưa lãi suất về 0%. Bởi vì họ đã rất khó khăn, hoạt động không sinh lời. Nếu cho vay có lãi suất thì khó có thể thực hiện được đề án tái cơ cấu.

Về tài sản đảm bảo khi vay đặc biệt của các tổ chức tín dụng, đó là những khoản phải đòi - tức đã cho doanh nghiệp và người vay. Bởi vậy, khi vay, các tổ chức tín dụng phải đưa các hồ sơ tín dụng để NHNN lấy làm tài sản đảm bảo.

PHAN THẢO