Thu hút FDI chất lượng cao: Cần chiến lược phát triển các khu công nghiệp thế hệ mới

Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chất lượng cao trở thành ưu tiên hàng đầu của Việt Nam (Ảnh Internet)

FDI và thách thức quỹ đất

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế Việt Nam, góp phần tạo việc làm, chuyển giao công nghệ, và mở rộng thị trường xuất khẩu. Tính đến ngày 31/5/2025, cả nước có gần 44.000 dự án FDI với tổng vốn đăng ký đạt 517 tỷ USD, vốn thực hiện đạt 331,5 tỷ USD, đóng góp 20,5 tỷ USD vào ngân sách nhà nước năm 2024, chiếm 27,2% tổng thu ngân sách. Đại biểu Nguyễn Văn Dành (Bình Dương), Mai Hoàng Hải (Thanh Hóa), Nguyễn Văn Mạnh (Vĩnh Phúc), và Nguyễn Tâm Hùng (Bà Rịa - Vũng Tàu) nhấn mạnh rằng, để duy trì đà tăng trưởng này, Việt Nam cần chuyển trọng tâm thu hút FDI từ số lượng sang chất lượng, ưu tiên các dự án công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, và thân thiện với môi trường.

Tuy nhiên, một thách thức lớn là tình trạng sử dụng đất đai chưa hiệu quả tại các khu công nghiệp. Một số khu công nghiệp đã thành lập nhưng chưa đi vào hoạt động hoặc hoạt động kém hiệu quả, gặp khó khăn trong thu hút nhà đầu tư thứ cấp. Trong khi đó, các địa phương có tiềm năng phát triển lại bị hạn chế bởi quỹ đất. Những vấn đề này đòi hỏi các giải pháp đột phá để tối ưu hóa nguồn lực đất đai và phát triển hạ tầng khu công nghiệp đồng bộ, đáp ứng yêu cầu thu hút FDI chất lượng cao.

Để giải quyết các vấn đề về quỹ đất, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Bộ Tài chính đã quán triệt nguyên tắc không phát triển khu công nghiệp tràn lan, tránh lãng phí đất đai và hạ tầng. Theo quy định hiện hành, các tỉnh, thành chỉ được phép mở khu công nghiệp mới khi tỷ lệ lấp đầy trung bình của các khu công nghiệp hiện có đạt ít nhất 60%. Quy định này nhằm đảm bảo phân bổ khu công nghiệp cân đối giữa các vùng, tránh tình trạng bỏ hoang, đồng thời khuyến khích các địa phương chuyển sang mô hình khu công nghiệp thế hệ mới, thân thiện với môi trường.

Bộ Tài chính cũng đề xuất hai giải pháp chính. Thứ nhất, linh hoạt hóa chính sách đối với các tỉnh có tổng diện tích khu công nghiệp dưới 1.000 ha, các khu công nghiệp tại địa bàn ưu đãi, hoặc các khu công nghiệp mô hình mới như khu công nghiệp sinh thái, công nghệ cao, và chuyên ngành. Những khu vực này sẽ được miễn áp dụng điều kiện tỷ lệ lấp đầy 60%, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư. Thứ hai, hoàn thiện khung pháp lý thông qua các luật, nghị định, và văn bản hướng dẫn, đảm bảo khai thác tối đa nguồn lực đất đai cho phát triển khu công nghiệp.

Chiến lược thu hút FDI chất lượng cao

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng nhấn mạnh rằng, việc phát triển hạ tầng kỹ thuật đồng bộ là nền tảng để thu hút FDI chất lượng cao, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam cam kết thực hiện các mục tiêu chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, và phát triển bền vững. Các khu công nghiệp thế hệ mới cần được đầu tư đồng bộ về nguồn điện, quỹ đất sạch, và nhân lực chất lượng cao. Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các bộ, ngành và địa phương để đảm bảo các khu công nghiệp được trang bị hạ tầng hiện đại, đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư trong các lĩnh vực như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, và năng lượng tái tạo.

Ngoài ra, Bộ Tài chính đã tham mưu sửa đổi các quy định trong Luật Quy hoạch, Đầu tư, Đầu tư PPP, và Đấu thầu, đơn giản hóa thủ tục hành chính đối với các dự án hạ tầng và dự án thứ cấp trong khu công nghiệp. Thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư được giao cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, giúp tiết kiệm thời gian và đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án. Đặc biệt, cơ chế chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm được áp dụng cho các dự án trong các lĩnh vực như trung tâm đổi mới sáng tạo, nghiên cứu phát triển, và công nghệ cao, giảm khoảng 260 ngày so với quy định hiện hành.

Để nâng cao năng lực cạnh tranh FDI, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng cần một chiến lược cạnh tranh riêng, chuyển trọng tâm từ ưu đãi thuế sang cải thiện chất lượng môi trường đầu tư và dịch vụ hỗ trợ. Việt Nam sẽ tận dụng lợi thế từ 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký để mở rộng thị trường, thu hút các doanh nghiệp FDI muốn khai thác ưu đãi thuế quan. Đồng thời, các thủ tục hành chính sau cấp phép sẽ được cải cách mạnh mẽ để rút ngắn thời gian triển khai dự án.

Bộ Tài chính cũng đề xuất mở rộng quan hệ đối tác chiến lược với các quốc gia hàng đầu như G7, Hàn Quốc, Singapore, Đài Loan, và EU, tập trung vào các lĩnh vực Việt Nam ưu tiên phát triển. Các sự kiện quốc tế như Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VPF) sẽ được tận dụng để quảng bá hình ảnh Việt Nam như một điểm đến đổi mới và thân thiện với nhà đầu tư. Những lợi thế mềm này, kết hợp với môi trường chính trị ổn định và vị thế quốc tế ngày càng cao, sẽ giúp Việt Nam duy trì sức hút đối với dòng vốn FDI.

Mặc dù các giải pháp được đề xuất mang tính toàn diện, song Bộ trưởng Thắng thừa nhận, việc thu hút FDI chất lượng cao vẫn đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm cạnh tranh chiến lược giữa các nền kinh tế, chi phí logistics cao, và nguy cơ biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, Việt Nam có cơ sở để lạc quan về triển vọng trở thành điểm đến hàng đầu của dòng vốn FDI.

Bộ Tài chính cam kết tiếp tục tham mưu, điều hành với tinh thần trách nhiệm, đảm bảo các chính sách hỗ trợ thu hút FDI được triển khai đồng bộ, hiệu quả. Những nỗ lực này không chỉ góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% trong năm 2025 mà còn tạo nền tảng vững chắc cho mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển vào năm 2045.

Dương Công Chiến