Thử tải 'bệ đỡ' cho thị trường M&A

ESR Group Limited mua lại cổ phần chiến lược của BW Industrial là một trong những thương vụ đình đám của năm 2023 Ảnh: Đức Thanh

Ánh sáng cuối đường hầm

Tập đoàn Marubeni, một trong những tập đoàn thương mại đầu tư đa ngành lớn nhất Nhật Bản, mới đây đã công bố việc thông qua công ty con Marubeni Development Capital Asia Pte. Ltd. (MGCA) để rót vốn vào Công ty cổ phần Nguyên liệu Á Châu (AIG). Giá trị thương vụ, tỷ lệ đầu tư vào AIG không được Marubeni tiết lộ, nhưng đây có thể coi là một trong những thương vụ M&A mới nhất vào thị trường Việt Nam.

Thương vụ này, có thể nói, đang góp phần quan trọng tạo thêm những mảng sáng, những điểm tích cực cho thị trường M&A Việt Nam - vốn vẫn đang trong giai đoạn trầm lắng, do ảnh hưởng chung của thị trường M&A toàn cầu.

Số liệu được KPMG công bố, tổng giá trị giao dịch của thị trường M&A Việt Nam chỉ đạt hơn 4,4 tỷ USD trong 10 tháng đầu năm, thấp hơn đáng kể so với mức “đỉnh” 10,8 tỷ USD của năm 2021. Với con số này, nhiều khả năng, tổng giá trị thị trường của năm 2023 cũng sẽ khó đạt được con số 6,8 tỷ USD của năm ngoái. Số lượng các thương vụ cũng thấp hơn 2 năm trước.

Tuy vậy, không quá khó để nhận ra, thị trường M&A Việt Nam vẫn đang có những gam màu tích cực. Một trong số đó, chính là vào cuối tháng 10 vừa qua, VPBank đã công bố chính thức hoàn tất giao dịch phát hành riêng lẻ 15% cổ phần cho Ngân hàng Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC - Nhật Bản). Như vậy, sau khi đạt được thỏa thuận phát hành riêng lẻ cho đối tác chiến lược SMBC vào tháng 3/2023, VPBank đã hoàn thành thương vụ M&A lớn nhất trong lịch sử ngành ngân hàng Việt Nam. Đây cũng chính là thương vụ M&A lớn nhất thị trường Việt Nam trong năm 2023.

Ngoài thương vụ đình đám này, rất nhiều thương vụ M&A khác cũng được ghi nhận trong năm 2023. Chẳng hạn, thương vụ ESR Group Limited mua lại cổ phần chiến lược Công ty cổ phần Phát triển Công nghiệp BW (BW Industrial) với tổng giá trị 450 triệu USD; hay Quỹ đầu tư KKR Global Impact của Mỹ đầu tư vào Tập đoàn giáo dục EQuest với số tiền 120 triệu USD; rồi DB Insurance mua lại cổ phần của Tổng công ty Bảo hiểm Hàng không (VNI) với số tiền 57 triệu USD…

Chưa kể, còn có Quỹ tín thác Thái Lan (SHREIT) hoàn tất các thương vụ bán khách sạn IBIS Sài Gòn South và Khách sạn Capri by Frasers tại TP.HCM cho Công ty Bất động sản LT Rubicon với giá khoảng 33 triệu USD. Keppel Land cũng đã ký các thỏa thuận ràng buộc để mua lại từ Tập đoàn Khang Điền 49% cổ phần trong 2 dự án khu dân cư liền kề tại TP. Thủ Đức, với tổng giá trị 136 triệu USD…

Trong khi đó, Thương vụ Thomson Medical Group (Singapore) đồng ý mua lại cổ phần kiểm soát tại Bệnh viện Pháp Việt với giá 381,4 triệu USD cũng được nhắc tới nhiều trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe.

“Sự sụt giảm tạm thời trong thị trường M&A có thể được xem như một phần của chu kỳ kinh tế rộng hơn, với năm 2023 là một năm thị trường tìm lại cân bằng để tiến tới phát triển bền vững”, các chuyên gia của KPMG nhận định.

Thực tế, kể từ khi Covid-19 bùng phát, sau đó là khủng hoảng địa chính trị toàn cầu và sự đứt gãy của chuỗi cung ứng toàn cầu, kinh tế toàn cầu lâm vào khủng hoảng. Dòng đầu tư nước ngoài vì thế chậm lại đáng kể và đó chính là lý do vì sao thị trường M&A toàn cầu sụt giảm trong những năm gần đây. Thị trường M&A Việt Nam cũng không phải ngoại lệ.

Tuy vậy, không chỉ các chuyên gia kinh tế, mà cả các nhà hoạch định chính sách đều chỉ ra rằng, sự sụt giảm của thị trường M&A Việt Nam chỉ là vấn đề mang tính thời điểm.

“Bệ đỡ” cho thị trường M&A

Một cách rõ ràng, “bệ đỡ” cho thị trường M&A Việt Nam chính là phục hồi của nền kinh tế, của dòng đầu tư nước ngoài, cũng như các cơ chế, chính sách liên quan đến thị trường.

“Thị trường Việt Nam sẽ tiếp tục được thúc đẩy bởi những chuyển dịch trong kinh tế toàn cầu, sự điều chỉnh chuỗi cung ứng và phát triển nội tại. Các cải thiện quy định liên tục và các hiệp định thương mại tự do cũng sẽ duy trì hoạt động M&A sôi động tại Việt Nam trong những năm tiếp theo”, KPMG cũng đưa ra nhận định tương tự.

Kinh tế Việt Nam vẫn đang đối mặt với những thách thức chưa từng có, với khả năng tăng trưởng GDP năm 2023 chỉ đạt trên 5%. Tuy nhiên, nhiều dự báo cho rằng, kinh tế Việt Nam sẽ phục hồi mạnh mẽ hơn trong năm tới.

Mới đây, Quốc hội đã thống nhất thông qua Nghị quyết về Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội năm 2024, với mục tiêu tăng trưởng 6 - 6,5% trong năm 2024. Mặc dù nhiều dự báo cho thấy, kinh tế 2024 vẫn đang đối mặt với nhiều rủi ro, do tăng trưởng kinh tế, thương mại, đầu tư toàn cầu tiếp tục xu hướng chậm lại, nhưng vẫn còn nhiều dư địa để hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng.

Khi báo cáo giải trình Quốc hội về Dự thảo Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã nhấn mạnh việc các động lực về đầu tư (gồm cả đầu tư tư nhân, đầu tư trực tiếp nước ngoài, đầu tư công, đầu tư doanh nghiệp nhà nước), tiêu dùng, du lịch và xuất nhập khẩu tiếp tục được thúc đẩy mạnh mẽ… để nhấn mạnh rằng, nền kinh tế có tiềm năng và cơ hội để phục hồi mạnh mẽ hơn trong năm 2024.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng đã đề cập các động lực tăng trưởng mới, như kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, thu hút đầu tư nước ngoài trong những lĩnh vực như bán dẫn, hydrogen… Hơn nữa, điều quan trọng là hàng loạt khó khăn, vướng mắc trong hoạt động đầu tư, sản xuất - kinh doanh, những khó khăn của các thị trường bất động sản, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp… cũng đã và đang được tích cực tháo gỡ.

“Đây chính là những tiền đề, yếu tố quan trọng để Việt Nam tiếp tục phấn đấu, đề ra mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2024 khoảng 6,0 - 6,5%, nhằm đạt được cao nhất mục tiêu cả giai đoạn 5 năm 2021 - 2025”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói.

Nhiều chuyên gia kinh tế cũng bày tỏ sự tin tưởng rằng, kinh tế Việt Nam 2024 có thể đạt được các mục tiêu đề ra. “Xuất khẩu sẽ là động lực đầu tiên của nền kinh tế. Nếu như kinh tế toàn cầu, trong đó có Mỹ, hạ cánh mềm và kinh tế Trung Quốc không quá xấu, thì sẽ tạo động lực cho xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2024”, ông Nguyễn Xuân Thành (Đại học Fulbright) nói và cho rằng, năm 2024, xuất khẩu của Việt Nam có thể tăng 5-7%, thay vì tăng trưởng âm như trong năm 2023 và điều này sẽ hỗ trợ tích cực cho tăng trưởng kinh tế trong năm 2024.

Kinh tế phục hồi, lại trong bối cảnh dòng vốn đầu tư toàn cầu đang trong xu hướng tích cực hơn, nhiều dự báo cho thấy, Việt Nam sẽ tiếp tục là tâm điểm của dòng đầu tư nước ngoài đang trong xu hướng dịch chuyển về khu vực châu Á. Thậm chí, các nhận định của các chuyên gia kinh tế cả trong và ngoài nước đều nhấn mạnh rằng, Việt Nam đang có một cơ hội lịch sử để đón dòng đầu tư chất lượng cao trong các lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ thời 4.0, như chip bán dẫn, hàng không vũ trụ…

Đặc biệt, sau chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Joe Biden, Việt Nam giờ đây đang trở thành trung tâm của chuỗi cung ứng ngành bán dẫn, dự kiến có quy mô 1.000 tỷ USD vào năm 2030.

“Việt Nam có thể trở thành một trung tâm tăng trưởng lớn của ngành bán dẫn”, ông Clark Tseng, Giám đốc cấp cao của Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Đông Nam Á (SEMI SEA), Nhóm tình báo thị trường, đã nói như vậy.

Và không chỉ là ngành bán dẫn, xu thế gần đây, ngày càng nhiều “đại gia” công nghệ tìm đến Việt Nam. Luxshare mới đây đã tăng vốn đầu tư thêm 330 triệu USD để mở rộng sản xuất tại Việt Nam. Goertek, Winston, Pegatron, Foxconn… cũng không ngừng tăng vốn, bên cạnh Samsung, LG, Intel vẫn đang đẩy mạnh các hoạt động đầu tư - kinh doanh tại Việt Nam.

Số liệu từ Cục Đầu tư nước ngoài cho thấy, 10 tháng đầu năm, vốn đầu tư nước ngoài đăng ký đạt 25,76 tỷ USD, tăng 14,7% so với cùng kỳ, vốn giải ngân đạt 18 tỷ USD, tăng 2,4% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, vốn đầu tư thông qua góp vốn, mua cổ phần đạt hơn 5,13 tỷ USD, tăng 35,4% so với cùng kỳ. Những mức tăng trưởng này đã cho thấy, dòng đầu tư nước ngoài đang tăng tốc trở lại. Con số có thể sẽ tích cực hơn trong năm tới, khi các chính sách về thuế tối thiểu toàn cầu chính thức được Việt Nam thông qua.

Khi kinh tế tăng trưởng, dự báo sẽ đứng trong top 20 nền kinh tế tăng trưởng cao nhất toàn cầu vào năm tới, dòng đầu tư nước ngoài tăng tốc, thì đó là điểm tựa cho sự phục hồi của thị trường M&A Việt Nam.

Cơ hội nào cho Việt Nam?

Nhận định về thị trường M&A Việt Nam, KPMG cho rằng, thị trường M&A Việt Nam đã phát triển đáng kể với các công ty trong nước trở nên tự tin và chuyên nghiệp hơn, trong khi nhà đầu tư nước ngoài ngày càng xem Việt Nam là thị trường chiến lược quan trọng trong khu vực.

Đây là một thực tế. Năm 2023, dù thị trường khó khăn, nhưng doanh nghiệp Việt cũng đã chi bộn tiền để thực hiện các thương vụ M&A. Chẳng hạn, Hóa chất Đức Giang đã chi ra gần 135 tỷ đồng mua vào 3,4 triệu cổ phiếu CTCP Ắc quy Tia sáng (Tibaco) để nâng sở hữu từ 0% lên 51% vốn điều lệ, hay CTCP Tập đoàn KIDO quyết định đầu tư vào công ty sở hữu thương hiệu bánh bao Thọ Phát. Trong khi đó, FPT cũng đã không ngừng thực hiện các thương vụ M&A ở thị trường nước ngoài.

Mới đây nhất, FPT công bố thương vụ mua Cardinal Peak, công ty cung cấp dịch vụ kỹ thuật công nghệ tuổi đời 20 năm tại thị trường Bắc Mỹ, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và chất lượng dịch vụ tại khu vực châu Mỹ nói riêng và các thị trường nói tiếng Anh nói chung, đặc biệt trong các mảng công nghệ mới.

Như vậy, chỉ trong chưa đầy 1 năm, FPT đã thực hiện 3 thương vụ lớn tại Mỹ. Trong đó, có việc mua lại toàn bộ mảng dịch vụ công nghệ của Công ty Intertec International và trở thành nhà đầu tư lớn của Landing AI - công ty phần mềm thị giác máy tính và AI hàng đầu của Mỹ.

Và tất nhiên, các nhà đầu tư nước ngoài vẫn đang tiếp tục quan tâm đến thị trường Việt Nam. Kassikornbank (KBank), SCB X và Ngân hàng KB Kookmin Bank là một trong những cái tên được nhắc tới gần đây, bởi họ đang “nhòm ngó” Home Credit. Một thương vụ trị giá 700 triệu USD có thể được thực hiện trong thời gian tới.

Hơn nữa, điều đáng quan tâm là, không chỉ là các nhà đầu tư truyền thống, như Nhật Bản, Hàn Quốc, hay Thái Lan, mà tới đây, theo ông Ivan Alver, Đồng sáng lập Global M&A Partners, đang có làn sóng nhà đầu tư từ Anh, Mỹ và châu Âu mong muốn tìm kiếm cơ hội tại thị trường Việt Nam.

Cơ hội lớn đang mở ra. Trong đó, bất động sản, tài chính - ngân hàng, bảo hiểm, năng lượng, y tế, bán lẻ… sẽ tiếp tục là những lĩnh vực thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư.

Hà Nguyễn