Thu tiền phụ huynh, hiệu trưởng phải trả lời 'con họ được học gì'

Có người che tên trường, có người đăng nguyên văn thông báo. Mỗi bài đăng nhanh chóng nhận hàng chục bình luận: Người phản đối gay gắt, người cho rằng một số khoản thu hợp lý.

Chẳng hạn, một phụ huynh đã công khai toàn bộ bảng thu của một trường tiểu học tại phường Bến Thành. Theo đó, có tới nhiều khoản phải đóng mỗi tháng thuộc chương trình nhà trường, gồm: Lớp học theo đề án nâng cao năng lực 150.000 đồng; Ngoại ngữ với người nước ngoài 200.000 đồng; Ngoại ngữ tích hợp Toán - Khoa học 550.000 đồng; Giáo dục công dân số 90.000 đồng; Giáo dục năng lực số, trí tuệ nhân tạo 120.000 đồng; Câu lạc bộ năng khiếu, thể dục tự chọn 120.000 đồng; Kỹ năng sống 80.000 đồng; Giáo dục STEM 90.000 đồng.

Ngoài ra, còn nhiều khoản dự trù khác như: Lắp đặt wifi lớp học số (tổng 9,6 triệu đồng, mỗi học sinh đóng 330.000 đồng); quỹ khuyến học (7,25 triệu đồng, mỗi học sinh 250.000 đồng); kinh phí lễ tốt nghiệp (30,45 triệu đồng, mỗi học sinh 1,05 triệu đồng); hoạt động tri ân (700.000 đồng/học sinh, tự nguyện)…

Những bảng kê chi tiết này khi xuất hiện trên mạng xã hội đã tạo nên nhiều luồng tranh luận.

Phụ huynh và học sinh TPHCM. Ảnh: Nguyễn Huế

Tiền trường ở TPHCM đã được quy định ra sao?

TPHCM có hơn 2,6 triệu học sinh và 3.541 trường từ mầm non đến THPT, quy mô lớn nhất cả nước. Trước ngày khai giảng 5/9, Sở GD-ĐT công bố 9 khoản thu bắt buộc hằng tháng, quy định mức trần chia hai nhóm: Học sinh ở phường và ở xã.

9 khoản thu gồm: Quản lý và vệ sinh bán trú; Phục vụ ăn sáng; Chăm sóc ngoài giờ trước và sau học chính khóa; Chăm sóc ngoài giờ ngày nghỉ; Khám sức khỏe ban đầu; Tiền điện và điều hòa (đối với lớp thuê và lớp đã trang bị); Ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số; Đưa rước bằng ô tô; Ký túc xá.

Sở nhấn mạnh, đây là mức thu tối đa. Tùy tình hình thực tế và nhu cầu học sinh, nhà trường thống nhất với phụ huynh mức cụ thể, nhưng không vượt quá mức trần và không tăng quá 15% so với năm học 2024-2025.

Các nội dung và mức thu cơ bản được kế thừa từ năm học trước. Nếu trường muốn bổ sung dịch vụ mới, phải khảo sát, lấy ý kiến phụ huynh trước khi thực hiện. Hiệu trưởng cần lập dự toán thu - chi, bảo đảm chi phí trong khung mức HĐND quy định. Mức thu phải tương xứng với chất lượng dịch vụ và tuân thủ quy định pháp luật về giá.

Khoản thu đầu năm được phụ huynh đưa lên mạng xã hội. Ảnh chụp màn hình

Với mục tiêu tiến tới 100% trường học tổ chức dạy 2 buổi/ngày, Sở GD-ĐT TPHCM cũng quy định rõ những khoản được và không được thu cho mô hình này. Các khoản phụ huynh cần đóng gồm: Hướng nghiệp, trải nghiệm, STEM/STEAM, kỹ năng sống, năng lực số, AI, ngoại ngữ, thể thao, văn hóa - nghệ thuật, tư vấn hướng nghiệp… cùng các hoạt động triển khai theo đề án và kế hoạch của thành phố, ngành giáo dục.

Giải đáp rõ "con tôi được gì?", phụ huynh sẽ không phản ứng tiêu cực

Trao đổi với VietNamNet, ông Hồ Tấn Minh, Chánh Văn phòng Sở GD-ĐT TPHCM, cho biết cuối tháng 8, Sở đã ban hành Văn bản 1888 hướng dẫn thu, sử dụng học phí và các khoản khác năm học 2025-2026 đối với cơ sở giáo dục công lập. Văn bản này quy định cụ thể danh mục các khoản được phép thu.

Theo đó, các trường chỉ được thu trong phạm vi danh mục quy định tại Văn bản 1888. Khoản nào nằm ngoài danh mục thì hiệu trưởng phải chịu trách nhiệm (với trường THPT). Đối với mầm non, tiểu học, THCS, trách nhiệm rà soát, kiểm tra, giám sát thuộc về chủ tịch UBND phường/xã nơi trường đóng.

Ông Minh nhấn mạnh, khi quyết định thu khoản nào, nhà trường phải giải thích rõ cho phụ huynh: Thu để làm gì, học sinh được học gì, kết quả ra sao, dự toán cụ thể thế nào, số lượng học sinh dự kiến tham gia bao nhiêu, chi phí tính toán. Tất cả phải được công khai, minh bạch để phụ huynh hiểu, chứ không thể chỉ đưa ra bảng thu rồi mặc định phụ huynh tự hiểu.

“Phụ huynh cần hiểu rõ mục thu, con họ được gì khi đóng góp. Nếu hiệu trưởng chỉ đưa bảng thu mà không giải thích, đó là sai”. Điều này cũng đồng nghĩa với việc hiệu trưởng chưa làm tốt công tác truyền thông đến giáo viên chủ nhiệm, để giáo viên có thể giải thích lại cho phụ huynh. Vì vậy, việc phụ huynh phản ứng như dư luận là điều chắc chắn. Trách nhiệm trước hết thuộc về hiệu trưởng”, ông Minh nói.

Cụ thể, có phụ huynh thắc mắc, tại sao quy định mức thu vệ sinh bán trú không quá 300.000 đồng nhưng có trường thu 200.000, trường khác 150.000, trường kia 120.000 đồng. Điều này cho thấy nhà trường chưa làm rõ cơ sở chi phí, số lượng học sinh, dẫn đến phụ huynh chưa hiểu và chưa đồng thuận. Hiệu trưởng cùng kế toán chưa thực hiện đúng, đủ chức năng, nhiệm vụ của mình.

Đối với các chương trình xã hội hóa, hiệu trưởng càng phải giải thích cho phụ huynh, tại sao con học nội dung này, lớp này. Phụ huynh có quyền lựa chọn và đồng ý mới phải đóng tiền. Ví dụ, một lớp Tiếng Anh bản ngữ có 35 học sinh tham gia thì mức dự toán, chi phí cụ thể sẽ khác so với lớp chỉ có 30 học sinh, khi đó khoản thu chắc chắn cao hơn. Nhà trường cần nói rõ với phụ huynh, chứ không thể chỉ yêu cầu “đóng tiền đi” mà không trả lời câu hỏi “Con tôi được gì trong quá trình học?”. Khi phụ huynh hiểu rõ, họ chắc chắn sẽ không phản ứng.

Sở GD-ĐT nhấn mạnh sẽ tiếp tục quán triệt cho hiệu trưởng các trường nắm vững tinh thần: Không phải Sở cho thu tối đa bao nhiêu thì trường cứ mặc định thu đúng mức ấy.

Lê Huyền