Thủ tướng Chính phủ: Phải ưu tiên nhà ở xã hội trước rồi mới đến nhà ở thương mại
Phát biểu khai mạc tại Hội nghị toàn quốc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội chiều ngày 6/3, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính bày tỏ trăn trở khi 'đất trong tay chúng ta, tiền có thể huy động, cơ chế, chính sách, thủ tục do ta mà việc xây dựng nhà ở xã hội không chuyển biến hoặc chuyển biến rất chậm'.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Nguồn: VGP
Hội nghị có sự tham gia của các địa phương, lãnh đạo ngân hàng thương mại, nhiều doanh nghiệp bất động sản lớn như nghiệp bất động sản như Vingroup, BRG... và các chuyên gia kinh tế gồm ông Cấn Văn Lực, ông Hoàng Văn Cường, ông Trần Đình Thiên, ông Nguyễn Văn Đính, cùng đại diện Hiệp hội Bất động sản Việt Nam và Hiệp hội Bất động sản TP. HCM.
Theo Thủ tướng, chủ trương rất rõ của Đảng, Nhà nước ta là phát triển nhanh nhưng bền vững, không hy sinh tiến bộ, công bằng, an sinh xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần; con người có quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc, trong đó gồm quyền có chỗ ở.
Thủ tướng khẳng định nhu cầu nhà ở xã hội (NOXH) rất lớn, do đó, các cơ quan phải đặt mình vào địa vị của người có nhu cầu để giải quyết, triển khai các công việc theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn. Trong đó, các địa phương đã được giao chỉ tiêu cụ thể về xây dựng NOXH, phải coi đây là nhiệm vụ chính trị, với quan điểm lấy con người là trung tâm, là chủ thể, con người là yếu tố quyết định với sự phát triển, mọi chính sách phải hướng đến con người.
Thủ tướng đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận thẳng thắn về một số nội dung, gồm: chỉ tiêu xây dựng NOXH giao các địa phương; cơ chế, chính sách vướng mắc cần giải quyết; cách huy động nguồn lực; thiết kế, mẫu nhà ở xã hội; khả năng sản xuất hàng loạt dự án; về cách làm, công tác quy hoạch, giao đất, thủ tục hành chính trong triển khai các dự án NOXH.
Cụ thể, đối với một số vướng mắc về thể chế đã được tháo gỡ nhưng vẫn còn, Thủ tướng đề nghị các đại biểu góp ý cụ thể để đề xuất tháo gỡ ngay tại kỳ họp Quốc hội sắp tới.
Bên cạnh đó, Thủ tướng đặt vấn đề tổ chức cuộc thi thiết kế kiến trúc NOXH, để có các mẫu nhà phù hợp điều kiện, cảnh quan, văn hóa, khí hậu từng vùng miền (miền núi phía Bắc, đồng bằng sông Hồng, duyên hải miền Trung, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ), có thể nghiên cứu việc xây dựng NOXH bằng lắp ghép cấu kiện bê tông cốt thép.
Về nguồn lực, Thủ tướng đề cập một số giải pháp đã và đang được triển khai như thành lập quỹ nhà ở quốc gia; giải ngân gói tín dụng 140 nghìn tỷ đồng cho NOXH mà không tính vào 'room' tín dụng của các ngân hàng…
Về thủ tục, Thủ tướng cho rằng cần tạo cơ chế, chính sách nhằm hỗ trợ doanh nghiệp như cắt giảm thủ tục...
Đặc biệt, Thủ tướng Phạm Minh Chính lưu ý: NOXH không có nghĩa là làm ở những chỗ đất "đầu thừa đuôi thẹo", những nơi "khỉ ho cò gáy", không làm được nhà ở thương mại thì làm NOXH. Phải ưu tiên NOXH trước rồi mới đến nhà ở thương mại.
NOXH phải đầy đủ điều kiện hạ tầng (giao thông, y tế, giáo dục, thể thao, xã hội, môi trường…) như nhà ở thương mại, nhưng chỉ khác là nhà nước có các chính sách hỗ trợ. NOXH phải có hình thức mua và thuê mua.
Theo báo cáo của Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành gần 20 văn bản gồm các Nghị quyết, Chỉ thị, Quyết định, Công điện… với nhiều giải pháp, nhiệm vụ cụ thể và quyết liệt nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để tập trung triển khai nhanh, hiệu quả Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 01 triệu căn hộ NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030".
Đến nay, trên địa bàn cả nước có 10 địa phương đã đưa chỉ tiêu phát triển NOXH vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm và 05 năm của địa phương; đã có 30 địa phương ban hành kế hoạch triển khai Đề án.
Tổng hợp báo cáo của các địa phương, trên địa bàn cả nước đã quy hoạch 1.309 vị trí với quy mô 9.737 ha đất làm NOXH.
Trong đó, nhiều địa phương đã quan tâm, dành quỹ đất NOXH tại các vị trí thuận lợi, gần các trung tâm đô thị, khu công nghiệp, đảm bảo đáp ứng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội như: Đồng Nai (1.064 ha), Quảng Ninh (666 ha), Hải Phòng (336 ha), Bình Dương (408 ha)...
Qua tổng hợp báo cáo của các địa phương, trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay, trên địa bàn cả nước có 655 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai với quy mô 593.428 căn. Đến nay có 103 dự án với quy mô 66.755 căn đã hoàn thành. Riêng trong năm 2024 có 28 dự án với quy mô 21.874 căn đã hoàn thành.
Theo báo cáo, các địa phương tính đến thời điểm hiện tại đã có 37/63 UBND tỉnh gửi văn bản hoặc công bố trên cổng thông tin điện tử về danh mục dự án tham gia Chương trình với tổng số là 90 dự án, tổng số tiền giải ngân theo Chương trình 120.000 tỷ đồng là 2.845 tỷ đồng.
Về mục tiêu năm 2025, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh cho biết, dự kiến sẽ hoàn thành xây dựng 100 nghìn căn NOXH.
Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Xây dựng nghiên cứu, chủ trì xây dựng Nghị quyết thí điểm về cơ chế, chính sách đặc thù về phát triển NOXH, bao gồm chính sách lựa chọn chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không thông qua đấu thầu và một số chính sách tháo gỡ vướng mắc trong phát triển NOXH.
HoREA vừa đề xuất 10 giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển NOXH.
Đầu tiên, HoREA đề nghị thí điểm thành lập Quỹ nhà ở quốc gia, trong đó có Quỹ phát triển NOXH để hỗ trợ phát triển nhà giá rẻ tại các đô thị lớn;
Thí điểm giao Sở Xây dựng chuẩn bị hồ sơ và trình UBND cấp tỉnh việc quyết định hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng NOXH đối với trường hợp nhà đầu tư thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất;
Thí điểm giao UBND tỉnh chỉ định chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng NOXH; thí điểm giao Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam chỉ định chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng NOXH đối với trường hợp sử dụng nguồn vốn công đoàn;
Thí điểm giao Bộ Quốc phòng, Bộ Công an chỉ định chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng NOXH hoặc dự án nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân đối với trường hợp sử dụng diện tích đất quốc phòng, an ninh đã được quy hoạch đưa ra khỏi đất quốc phòng, an ninh.
Thứ hai, HoREA đề nghị cho phép Bộ Quốc phòng, Bộ Công an được phê duyệt danh sách đối tượng mua, thuê mua NOXH, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân được đầu tư xây dựng trên quỹ đất 20% của dự án thí điểm mà không phải giao cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh phê duyệt.
Thứ ba, đề xuất chủ đầu tư dự án NOXH được điều chỉnh tăng hệ số sử dụng đất và quy mô dân số lên tối đa 1,5 lần so với quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng để có thể tăng thêm tối đa 50% số lượng căn hộ NOXH so với dự án nhà ở thương mại trên cùng quy mô diện tích đất.
Thứ tư, kiến nghị cho phép Ngân hàng Chính sách Xã hội cung cấp khoản vay ưu đãi cho chủ đầu tư NOXH, nhà ở cho lực lượng vũ trang, cá nhân cải tạo nhà cho thuê. Đồng thời, đề nghị Ngân hàng Phát triển Việt Nam công bố rõ điều kiện vay vốn, mức lãi suất, thời hạn vay để doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn thuận lợi.
Ngoài ra, đề nghị Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn 9 ngân hàng thương mại thực hiện cơ chế lãi suất vay thương mại hợp lý theo cơ chế lãi suất trong thời gian ưu đãi thấp hơn 1,5 - 2% so với lãi suất vay trung dài hạn trên thị trường trong từng thời kỳ và công bố công khai lãi suất vay đối với các chủ đầu tư dự án NOXH.
Thứ năm, đề nghị Ngân hàng Chính sách Xã hội áp dụng lãi suất 4,7%/năm cho hộ nghèo vay mua NOXH năm 2025.
Thứ sáu, xem xét bổ sung Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp quy định trường hợp xây dựng NOXH để cho thuê thì được áp dụng thuế suất thuế giá trị gia tăng 3% và thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp 6% để khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư xây dựng NOXH chỉ để cho thuê.
Thứ bảy, sửa đổi quy định chuyển tiếp trong Nghị định 100 để chủ đầu tư nhà ở thương mại có thể lựa chọn tiếp tục thực hiện nghĩa vụ NOXH theo quy định trước đó hoặc theo nghị định mới.
Thứ tám, đề nghị công nhận nhà trọ cho thuê dài hạn theo tháng, theo năm cũng là một hình thức NOXH, hướng đến cải thiện điều kiện sống của người thuê trọ, đặc biệt là công nhân, người nhập cư, lao động phổ thông có thu nhập thấp.
Thứ chín, đề nghị các địa phương rút ngắn thủ tục đầu tư dự án NOXH, trước hết là thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời với chấp thuận nhà đầu tư và thủ tục phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000 và quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500.
Cuối cùng, hiệp hội đề nghị các địa phương bố trí đủ quỹ đất, đảm bảo quy hoạch quỹ đất 20% trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển NOXH. Các doanh nghiệp bất động sản xem xét chuyển hướng mạnh sang đầu tư nhà ở thương mại giá vừa túi tiền.
