Thư viện thông minh thúc đẩy văn hóa đọc

Cô Hà Thị Hòe, nhân viên thư viện Trường THPT số 2 Bảo Thắng hướng dẫn học sinh khai thác học liệu điện tử.

Trường THPT số 2 Bảo Thắng là một trong những đơn vị tiên phong trong phát triển mô hình thư viện thông minh. Nhà trường đã triển khai hệ thống thư viện dùng chung VietBiblio, tích hợp mã QR tra cứu tài liệu; gắn mã QR tại từng lớp học, đồng thời giới thiệu sách và học liệu trên website thư viện. Thông qua một tài khoản cá nhân duy nhất, học sinh có thể truy cập kho học liệu số phong phú với nội dung đa dạng, bao gồm bài giảng, sách tham khảo và các trò chơi giáo dục có tính tương tác cao. Nhờ ứng dụng hiệu quả công nghệ số, không gian học tập của học sinh được mở rộng linh hoạt, vượt ra ngoài khuôn khổ của thư viện truyền thống.

Ở bất kỳ đâu học sinh cũng có thể truy cập vào kho tài liệu số thư viện nhà trường với hàng nghìn đầu sách.

Trong từng giờ học, giáo viên có thể linh hoạt đổi mới không gian lớp học, tổ chức các tiết học ngay tại thư viện để khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên số và sách giấy. Ngay cả khi ngồi tại lớp, thầy và trò vẫn có thể truy cập trực tuyến vào hệ thống thư viện, sử dụng nguồn tài liệu phục vụ giảng dạy và học tập. Cách làm này không chỉ nâng cao chất lượng bài học mà còn hình thành cho học sinh thói quen chủ động tìm kiếm, khai thác tri thức.

Những giờ học thư viện tại thư viện thông minh giúp học sinh khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên số và sách giấy.

Cô Hà Thị Hòe, nhân viên thư viện Trường THPT số 2 Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai.

"Ứng dụng công nghệ giúp thư viện trở nên hấp dẫn, gần gũi hơn. Khi có không gian đẹp và cách phục vụ thân thiện, học sinh sẽ chủ động tìm đến sách thường xuyên hơn" - cô Hà Thị Hòe, nhân viên thư viện Trường THPT số 2 Bảo Thắng chia sẻ.

Hệ thống check-in, mượn - trả sách tự động tạo thuận lợi cho học sinh, giáo viên khi mượn, trả sách.

Đặc biệt, trong năm học 2025 - 2026 này, thư viện nhà trường đã đưa vào vận hành hệ thống check-in và mượn - trả sách tự động, giúp quy trình phục vụ nhanh gọn, tiện lợi cho học sinh. Từ môi trường thư viện hiện đại ấy, nhiều học sinh đã trở thành hạt nhân tích cực lan tỏa văn hóa đọc.

Em Vi Nguyễn Thúy Nga, học sinh lớp 11A1, Đại sứ Văn hóa đọc tiêu biểu tỉnh Lào Cai đọc sách tại thư viện.

Học sinh Trường THPT số 2 Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai hào hứng sử dụng thư viện thông minh.

Sự hào hứng và chủ động tham gia của học sinh chính là thước đo rõ ràng, khách quan nhất của mô hình thư viện thông minh. Thầy Phạm Thanh Dương - Phó Hiệu trưởng Trường THPT số 2 Bảo Thắng, khẳng định: “Nhà trường xác định việc đọc sách có vai trò quan trọng trong phát triển nhân cách, trí tuệ và nâng cao chất lượng dạy và học. Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, xây dựng các không gian đọc mở và đẩy mạnh phát triển thư viện số”.

Trường Tiểu học và THCS Đông Cuông, xã Đông Cuông sử dụng phần mềm Proshow Producer để xây dựng các video giới thiệu sách.

Không chỉ chú trọng công tác quản lý, nhiều trường học còn sáng tạo trong hoạt động giới thiệu và lan tỏa văn hóa đọc thông qua việc ứng dụng phần mềm Proshow Producer để xây dựng các video giới thiệu sách, cũng như các chuyên đề đọc sách theo tháng và theo từng chủ điểm. Những thước phim ngắn, sinh động, kết hợp hài hòa giữa hình ảnh, âm thanh và lời dẫn đã giúp sách trở nên gần gũi hơn với học sinh, nhất là ở lứa tuổi tiểu học và trung học cơ sở. Từ chỗ e ngại những cuốn sách dày, nhiều chữ, các em dần hình thành thói quen tìm hiểu nội dung qua video, rồi chủ động mượn sách để đọc sâu, đọc kỹ hơn.

Thư viện thông minh góp phần thúc đẩy, lan tỏa văn hóa đọc trong học đường.

Cô Trương Thị Kim Oanh, nhân viên thư viện Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Đông Cuông, xã Đông Cuông cho biết: “Trước đây, mỗi ngày thư viện chỉ có vài chục lượt học sinh đến đọc. Từ khi triển khai thư viện thông minh và ứng dụng công nghệ trong giới thiệu sách, số lượt bạn đọc tăng lên rõ rệt. Học sinh hào hứng hơn vì được tiếp cận sách theo cách mới mẻ, gần gũi, kích thích các em tìm tòi, khám phá, khơi gợi niềm đam mê đọc sách. Cùng với đó là giúp học sinh phát huy khả năng sáng tạo, phát triển kỹ năng diễn đạt ngôn ngữ, kỹ năng tư duy, giáo dục đạo đức, kỹ năng sống”.

Cô Hà Thị Hòe (áo dài hoa) và cô Trương Thị Kim Oanh (áo dài trắng) chia sẻ về mô hình hoạt động thư viện hiệu quả tại nhà trường.

Thực tiễn cho thấy, mô hình thư viện thông minh đặc biệt phù hợp với định hướng chuyển đổi số trong giáo dục tại các địa bàn miền núi, vùng cao. Công nghệ không chỉ rút ngắn khoảng cách tiếp cận tri thức mà còn tạo động lực để học sinh hình thành kỹ năng tự học, tự đọc, nền tảng quan trọng của học tập suốt đời.

Thư viện thông minh đưa sách đến với học sinh mọi lúc, mọi nơi.

Trong năm 2025, Thư viện tỉnh đã tổ chức 08 lớp tập huấn triển khai hệ thống quản trị thư viện dùng chung VietBiblio cho 200 thư viện thuộc các cơ sở giáo dục trên toàn tỉnh. Hoạt động này góp phần phát triển mạng lưới thư viện thông minh, thư viện số ngày càng đồng bộ, hiện đại trên địa bàn tỉnh.

Bà Đồng Thị Hồng Hạnh - Giám đốc Thư viện tỉnh Lào Cai khẳng định: Phát triển thư viện thông minh, thư viện số là hướng đi tất yếu nhằm đưa tri thức đến gần hơn với người dân, đặc biệt là học sinh ở các vùng khó khăn. Thời gian tới, Thư viện tỉnh Lào Cai sẽ tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số, tăng cường chia sẻ tài nguyên, hỗ trợ chuyên môn cho các nhà trường, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện và lan tỏa văn hóa đọc trong cộng đồng.

Mặc dù vẫn còn những khó khăn về cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ và năng lực ứng dụng của đội ngũ phụ trách, song những kết quả bước đầu mà mô hình thư viện thông minh mang lại đã cho thấy những tín hiệu tích cực, đáng ghi nhận. Từ những không gian đọc hiện đại ấy, văn hóa đọc đang từng ngày được bồi đắp, nuôi dưỡng trong thế hệ trẻ Lào Cai, đóng góp chung vào sự phát triển của quê hương trong thời kỳ hội nhập và chuyển đổi số.

Nguyễn Thùy Anh - Nguyễn Lưu Lâm Thi