Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn: Từ chính sách đến hành động thực tiễn

Toàn cảnh diễn đàn. Ảnh: BTC

Diễn đàn do Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) tổ chức, với sự tham dự của hơn 200 đại biểu là chuyên gia, nhà khoa học, đại diện các bộ, ngành, tổ chức quốc tế và doanh nghiệp trong lĩnh vực năng lượng, môi trường, sản xuất xanh.

Kinh tế tuần hoàn - trụ cột của chuyển đổi xanh và số

Phát biểu khai mạc, GS.TS Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, nhấn mạnh kinh tế tuần hoàn không chỉ là xu hướng mà là kiến trúc phát triển mới, giữ vai trò trung tâm trong quá trình chuyển đổi kép: chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.

Theo ông, mô hình này giúp giảm phụ thuộc tài nguyên, cắt giảm phát thải, nâng hiệu suất sử dụng năng lượng, đồng thời mở ra thị trường, việc làm và chuỗi giá trị mới mang tính bền vững.

Ông Lợi cho biết, việc Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 222/QĐ-TTg ngày 23/1/2025 phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035, là bước đi chiến lược nhằm cụ thể hóa mục tiêu của Luật Bảo vệ môi trường 2020, Chiến lược tăng trưởng xanh và Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu.

“Diễn đàn lần này là cầu nối giữa chính sách, doanh nghiệp, tri thức và hành động, hướng tới hình thành hệ sinh thái tuần hoàn toàn diện tại Việt Nam,” GS.TS Lê Văn Lợi nói.

Các đại biểu tại diễn đàn. Ảnh: BTC

Tại diễn đàn, các chuyên gia tập trung phân tích lộ trình triển khai Kế hoạch hành động quốc gia, nhấn mạnh vai trò của Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) trong quản lý tài nguyên và chất thải.

Với lĩnh vực nông nghiệp, các tham luận đề xuất khai thác hơn 150 triệu tấn phụ phẩm nông nghiệp mỗi năm để hình thành các chu trình giá trị khép kín, kết hợp công nghệ sinh học và tri thức bản địa, hướng tới nền nông nghiệp carbon thấp và sinh thái bền vững.

Ở khu vực đô thị, nhiều chuyên gia nêu thực trạng 70% chất thải sinh hoạt hiện vẫn chôn lấp, trong đó nhiều bãi không đảm bảo vệ sinh, gần 300 lò đốt rác nhỏ lẻ gây ô nhiễm.

TS. Nguyễn Thị Hạnh Tiên (Đại học Phenikaa) cho rằng Việt Nam cần bắt buộc phân loại rác tại nguồn, đầu tư hạ tầng thu gom, xử lý đồng bộ, mở rộng mô hình ủ compost tại hộ gia đình, cụm dân cư, phát triển chuỗi tái chế nhựa địa phương gắn với EPR, đồng thời tăng cường truyền thông, giáo dục hành vi môi trường để thay đổi nhận thức cộng đồng.

Toàn cảnh diễn đàn

Doanh nghiệp là trung tâm của quá trình chuyển đổi tuần hoàn

Theo TS. Bùi Quang Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới, đổi mới mô hình tăng trưởng là yêu cầu cấp thiết, chuyển từ dựa vào tài nguyên, lao động giá rẻ sang dựa vào khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo.

“Đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn là công cụ then chốt giúp Việt Nam đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đồng thời trở thành nước thu nhập trung bình cao trước năm 2030,” ông Tuấn nói.

Tuy nhiên, theo ông, doanh nghiệp vẫn đối mặt nhiều rào cản: chi phí công nghệ cao, khung pháp lý thiếu đồng bộ, hạn chế trong nhận thức thị trường và thiếu cơ chế tài chính xanh.

Các đại biểu kiến nghị cần ưu đãi thuế, hỗ trợ tín dụng, khuyến khích đổi mới mô hình kinh doanh tuần hoàn và tăng cường hợp tác công - tư, đặc biệt trong các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp chế biến và đô thị xanh.

Các chuyên gia thống nhất rằng kinh tế tuần hoàn là trụ cột của mô hình tăng trưởng xanh, song để triển khai hiệu quả cần kết hợp chặt chẽ giữa thể chế, công nghệ, thị trường, hành vi xã hội.

Nhiều ý kiến đề xuất xây dựng bộ chỉ số tuần hoàn quốc gia, hình thành mạng lưới đổi mới sáng tạo xanh và thiết lập cơ chế tài chính – đầu tư xanh để hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất.

Kết thúc diễn đàn, Ban tổ chức cho biết sẽ tổng hợp Báo cáo kiến nghị chính sách về phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, tập trung vào bốn nhóm giải pháp: hoàn thiện thể chế, đổi mới công nghệ, phát triển mô hình tuần hoàn theo ngành và vùng, tăng cường hợp tác công – tư.

Mục tiêu là đưa kinh tế tuần hoàn trở thành động lực của tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Vũ Quang