Thu nhập 50 triệu đồng/tháng không tiêu gì 8 năm mới mua được nhà

Giá nhà Hà Nội tăng phi mã

Thu nhập 50 triệu đồng/tháng, con số từng được xem là “cao” ở đô thị giờ lại chẳng đủ giúp nhiều gia đình an cư. Khi giá nhà tăng phi mã, chi phí sinh hoạt leo thang, ngay cả người có công việc ổn định cũng phải chật vật giữa bài toán tiết kiệm, trả góp và nỗi lo “mãi không mua nổi nhà”.

THU NHẬP CAO VẪN CHẬT VẬT ĐI THUÊ NHÀ

Hai gia đình của chị Thu Hiền và chị Minh Thảo đều đang lập nghiệp ở Hà Nội. Vợ chồng chị Hiền cùng làm trong ngành tài chính, tổng thu nhập khoảng 50 triệu đồng/tháng, còn vợ chồng chị Thảo là giáo viên và nhân viên marketing gộp lại cũng được hơn 40 triệu đồng/tháng.

Thế nhưng, cả hai gia đình vẫn đang ở nhà thuê và chưa thể mua được căn nhà nhỏ cho riêng mình. “Mỗi tháng trừ tiền thuê nhà, tiền học cho hai đứa nhỏ, ăn uống, xăng xe, điện nước… thì chẳng còn bao nhiêu. Mình cố gắng lắm cũng chỉ để dành được tầm 15 triệu. Trong khi căn hộ tầm trung ở Hà Nội giờ đã 4 – 5 tỷ đồng, biết bao giờ mới đủ?” – chị Hiền chia sẻ.

Cùng cảnh ngộ, chị Minh Thảo thì tâm sự: “Thu nhập hơn 40 triệu nghe có vẻ cao, nhưng nếu chia ra từng khoản thì thấy nhanh hết lắm. Tiền học con, tiền gửi xe, tiền điện, tiền sữa, rồi thỉnh thoảng ốm đau… là coi như hết sạch. Muốn tiết kiệm cũng không được, mà nhà thì năm nào cũng tăng giá.”

Chị kể, hai vợ chồng từng tính vay ngân hàng mua căn hộ 3 tỷ đồng ở ngoại thành, nhưng khi tính toán lãi suất và chi phí hàng tháng thì lại lo không kham nổi: “Trả góp mỗi tháng hơn 15 triệu, lỡ ai mất việc hay ốm đau thì không trụ được”.

Họ cho rằng, không chỉ vì thu nhập chưa theo kịp tốc độ tăng giá bất động sản, mà còn do chi phí sinh hoạt ở đô thị quá cao, khiến việc tích lũy trở nên mong manh, dẫn đến khó khăn trong việc mua nhà.

Ngoài ra, các chương trình vay ưu đãi mua nhà tuy có, nhưng điều kiện khắt khe, thủ tục phức tạp, nên họ đành đứng ngoài. “Mình không nghèo để được hỗ trợ, mà cũng chẳng giàu để tự mua nhà. Cứ mắc kẹt giữa chừng như vậy,” chị Thảo nói.

Câu chuyện của hai gia đình là hình ảnh thu nhỏ của nhiều người trẻ ở Hà Nội hôm nay, dù làm việc chăm chỉ, có thu nhập khá, họ vẫn phải chật vật đi thuê nhà và chờ đợi một cơ hội nhỏ nhoi để an cư giữa thành phố đắt đỏ này.

Bài toán khó giải của người trẻ mang tên mua nhà

Một báo cáo mới đây của Hội Môi giới bất động sản Việt Nam giả định giá nhà và thu nhập giữ nguyên, khả năng tiếp cận nhà ở đang giảm mạnh. Với căn hộ 2 phòng ngủ tại đô thị khoảng 5 tỷ đồng, nếu một gia đình thu nhập cao, khoảng 50 triệu đồng/tháng, họ cần khoảng 8 năm nếu dành toàn bộ thu nhập để mua, và 25 năm nếu tuân theo nguyên tắc chi phí nhà ở không vượt quá 1/3 thu nhập.

Tính theo nguyên tắc này, ngay cả phân khúc nhà ở xã hội, vốn được thiết kế cho người thu nhập thấp khu vực đô thị, hiện cũng không còn “rẻ”, với giá khoảng 1,5 tỷ đồng cho căn 60 m2, khiến ngay cả hộ gia đình có tổng thu nhập “kịch khung” theo tiêu chí xét duyệt 40 triệu đồng/tháng, cũng phải tiết kiệm kéo dài khoảng 10 năm. Thực tế con số này lớn hơn nhiều khi sử dụng phương án vay.

Hệ quả là khoảng cách giữa nhóm đã sở hữu tài sản và nhóm chưa có tài sản ngày càng bị cố định, khi tăng trưởng bất động sản thực chất chỉ làm giàu cho một nhóm nhỏ những người đã nắm giữ tài sản từ trước.

Trong khi đó, phần lớn người dân lại cảm nhận “nghèo đi” dù kinh tế tăng trưởng, bởi chi phí nhà ở tăng nhanh hơn thu nhập. Người có lợi thế tài chính và tài sản ban đầu có xu hướng nắm giữ nhiều bất động sản như công cụ tích lũy và đầu tư, tiếp tục “giàu lên” nhờ sự gia tăng giá trị đất đai, còn người chưa sở hữu nhà ở đối mặt nguy cơ phải thuê nhà dài hạn, dù nỗ lực cải thiện thu nhập.

Nếu không có các giải pháp kịp thời, khoảng cách giàu - nghèo không chỉ nới rộng mà còn có nguy cơ bị “đóng cứng” qua nhiều thế hệ, trở thành thách thức lớn đối với mục tiêu an sinh xã hội, chiến lược đô thị hóa và tăng trưởng bền vững quốc gia.

GIẢI PHÁP CHẶN ĐỨNG CƠN TĂNG GIÁ NHÀ

Do đó, các chuyên gia của VARS cho rằng, để thị trường bất động sản tiếp tục tăng trưởng nhưng không rủi ro với chính thị trường bất động sản và nền kinh tế, cần có giải pháp “phanh lại” đà tăng trưởng nóng của giá nhà. Trong đó, giải pháp quan trọng nhất là khơi thông nguồn cung nhà ở giá phù hợp. Khi nguồn cung đủ lớn, giá cả thị trường sẽ tự điều tiết theo cán cân cung - cầu thực.

Thứ nhất, cần đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện các văn bản hướng dẫn thi hành của hệ thống luật mới, song song với việc nâng cao năng lực thực thi của các cơ quan địa phương.

Đồng thời, cần tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương trong việc điều chỉnh chính sách, bảo đảm linh hoạt theo từng khu vực, từng thời điểm và phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, cũng như mức độ hoàn thiện hạ tầng và đô thị của mỗi vùng.

Điểm nghẽn trong công tác giải phóng mặt bằng cũng cần được xử lý theo hướng minh bạch, hiệu quả, rút ngắn thời gian triển khai cho doanh nghiệp mà vẫn đảm bảo quyền lợi người dân.

Việc xem xét bãi bỏ quy định thu bổ sung 5,4%/năm trên tiền sử dụng đất chậm nộp trong trường hợp người có quyết định giao đất/cho thuê đất trước thời điểm 1/8/2024, nhưng chưa được xác định giá đất và sớm ban hành phương pháp xác định tiền sử dụng đất rõ ràng, ổn định sẽ giúp giảm chi phí phát triển dự án, qua đó tạo dư địa giảm giá nhà.

Cần có những giải pháp cụ thể để hạ giá nhà

Thứ hai, cần đa dạng hóa kênh vốn cho thị trường bất động sản nhằm giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng. Tái cấu trúc thị trường trái phiếu doanh nghiệp để trở thành nguồn vốn trung, dài hạn hiệu quả. Đồng thời, cần thúc đẩy hình thành Quỹ nhà ở quốc gia, phát triển Quỹ đầu tư tín thác bất động sản (REITs).

Thứ ba, nhà ở xã hội và các dự án nhà ở phù hợp thu nhập phải được ưu tiên trong quy hoạch và có các cơ chế khuyến khích. Phát triển đô thị phải gắn với hạ tầng giao thông, đặc biệt là đường vành đai, metro và cao tốc nhằm mở rộng không gian đô thị và giảm áp lực giá đất tại trung tâm. Song song, cần phát triển thị trường thuê nhà chuyên nghiệp, giảm tâm lý “phải sở hữu nhà mới ổn định cuộc sống”.

Thứ tư, cần nghiên cứu và ban hành các bộ tiêu chí, tiêu chuẩn theo dõi và cảnh báo sớm diễn biến thị trường bất động sản, làm cơ sở cho việc đánh giá, phân loại và giám sát hoạt động của các chủ thể trên thị trường. Thông qua hệ thống chỉ số này, các cơ quan quản lý có thể kịp thời phát hiện các dấu hiệu “lệch chuẩn”, như tình trạng đầu cơ, mất cân đối cung – cầu, tăng giá bất thường hoặc suy giảm thanh khoản cục bộ, để đưa ra biện pháp can thiệp, điều chỉnh phù hợp.

Việc xây dựng cơ chế giám sát chủ động này sẽ giúp ngăn ngừa rủi ro và ổn định thị trường từ sớm, từ xa, thay vì chỉ xử lý khi các vấn đề đã bộc lộ rõ nét, gây ra hệ lụy dây chuyền và khó kiểm soát.

Ngoài ra, cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng và hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai, nhà ở và thị trường bất động sản thống nhất, đồng bộ và minh bạch trên phạm vi toàn quốc. Đây sẽ là hạ tầng thông tin trọng yếu giúp các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức nghiên cứu và doanh nghiệp theo dõi, phân tích, dự báo và điều hành thị trường một cách kịp thời và chính xác.

“Việc hình thành hệ thống dữ liệu mở, liên thông giữa các bộ, ngành và địa phương, bao gồm thông tin về quy hoạch, giao dịch, giá trị, tình trạng pháp lý và biến động sử dụng đất không chỉ giúp nâng cao hiệu quả giám sát và hoạch định chính sách, mà còn góp phần tăng tính minh bạch, giảm thiểu rủi ro, phòng ngừa đầu cơ, thao túng giá và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân, doanh nghiệp”, lãnh đạo VARS phân tích.

Mỹ Linh