Thúc đẩy 'số hóa' hộ kinh doanh

Nhờ đẩy mạnh chuyển đổi số, hệ sinh thái tiêu dùng và thanh toán số ngày càng được ứng dụng rộng rãi tại các siêu thị, cửa hàng tiện ích trên địa bàn tỉnh. Ảnh: T.L

Nền móng cho sự chuyển mình

Chuyển đổi số chỉ có thể đi vào chiều sâu khi được nâng đỡ bởi một nền hạ tầng số đủ mạnh và đủ rộng. Đây chính là lợi thế nổi bật của Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay, khi tỉnh chủ động đi trước một bước trong đầu tư hạ tầng viễn thông và Internet, tạo nền tảng vững chắc để khu vực hộ kinh doanh bứt phá trong môi trường số.

Hiện nay, toàn tỉnh có khoảng 357.000 thuê bao Internet băng rộng cố định, trong đó 339.000 thuê bao cáp quang hộ gia đình, tương ứng gần 80 thuê bao/100 hộ. Mạng cáp quang được triển khai tới 99,3% thôn, bản; khoảng 95% dân số có khả năng truy cập Internet băng rộng cố định với tốc độ lên đến Gbps. Điều này cho thấy hộ kinh doanh, kể cả ở khu vực nông thôn và miền núi, đã có điều kiện tiếp cận các nền tảng số trên một mặt bằng tương đối đồng đều.

Cùng với hạ tầng cố định, hạ tầng thông tin di động tiếp tục được mở rộng và nâng cấp. Với 3.348 vị trí phát sóng và 5.884 trạm BTS các loại, mạng di động đã phủ sóng 99,5% dân số toàn tỉnh. Đáng chú ý, 156 trạm 5G đã được đưa vào khai thác, phủ sóng khoảng 28% dân số, góp phần nâng cao chất lượng kết nối và tạo dư địa cho các mô hình kinh doanh số như bán hàng đa kênh, livestream hay quản lý dữ liệu theo thời gian thực.

Với 1,78 triệu thuê bao di động, trong đó khoảng 90% là thuê bao truy cập Internet băng rộng, có thể khẳng định hạ tầng số của Thái Nguyên đã ở trạng thái sẵn sàng. Vấn đề đặt ra hiện nay không còn là có kết nối hay không, mà là cách thức chuyển hóa kết nối đó thành năng suất, hiệu quả và lợi thế cạnh tranh cho từng hộ kinh doanh.

Nhân viên một cơ sở kinh doanh ở phường Vạn Xuân in hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền cho khách hàng.

Yêu cầu này càng trở nên cấp thiết khi từ ngày 1/1/2026, cơ chế thuế khoán chính thức chấm dứt, hộ kinh doanh buộc phải kê khai thuế theo doanh thu thực tế.

Việc sử dụng hóa đơn điện tử, phần mềm quản lý doanh thu, lưu trữ và báo cáo dữ liệu trên nền tảng số sẽ trở thành chuẩn mực vận hành mới của khu vực kinh tế cơ sở.

Đây là thách thức không nhỏ, song đồng thời mở ra cơ hội chuyển dịch căn bản từ phương thức làm ăn thủ công sang quản trị hiện đại, từ kinh doanh dựa vào kinh nghiệm sang kinh doanh dựa trên dữ liệu.

Minh bạch hóa quản trị hộ kinh doanh

Nếu hạ tầng số là nền móng, thì minh bạch hóa chính là bước ngoặt quyết định chất lượng của quá trình chuyển đổi số. Thái Nguyên là một trong những địa phương triển khai quyết liệt việc áp dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế khởi tạo từ máy tính tiền, với tỷ lệ 100% doanh nghiệp và hộ kinh doanh thực hiện.

Đây không đơn thuần là yêu cầu về quản lý thuế, mà là "cú hích" buộc hộ kinh doanh thay đổi tư duy quản trị. Khi mọi giao dịch được ghi nhận bằng dữ liệu số, doanh thu và chi phí được phản ánh rõ ràng, tối ưu vận hành và nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh.

Tại hệ thống Hương Tâm Mart ở Phổ Yên, việc tuân thủ quy định về hóa đơn điện tử được xác định là yêu cầu bắt buộc gắn với uy tín và chất lượng dịch vụ. Chị Vũ Thị Khánh Ninh, đại diện Hương Tâm Mart, cho biết: Lượng khách đông, giao dịch liên tục nên nếu không quản lý bằng hóa đơn điện tử và phần mềm bán hàng thì rất dễ phát sinh sai sót.

Minh bạch doanh thu không chỉ để thực hiện nghĩa vụ thuế, mà còn giúp kiểm soát tồn kho, dòng tiền và phục vụ khách hàng nhanh, chính xác hơn. Trong môi trường bán lẻ hiện đại, đặc biệt với nhóm khách hàng là công nhân, hóa đơn điện tử và thanh toán số đã trở thành một phần quen thuộc của hoạt động kinh doanh.

Cán bộ Thuế cơ sở 6 tuyên truyền tới hộ kinh doanh về xóa bỏ thuế khoán, chuyển sang kê khai. Ảnh: T.L

Cùng với việc minh bạch hóa giao dịch, hệ sinh thái tiêu dùng và thanh toán số trên địa bàn tỉnh đang phát triển mạnh mẽ. Toàn tỉnh hiện có 181 website bán hàng đã đăng ký với Bộ Công Thương; sàn thương mại điện tử tỉnh Thái Nguyên được duy trì và phát triển như một kênh kết nối chính thống.

Đáng chú ý, gian hàng nông sản “Bản Việt - Thái Nguyên” trên sàn Shopee đã hỗ trợ nhiều sản phẩm địa phương vượt qua giới hạn không gian, tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng trên phạm vi cả nước.

Thanh toán không dùng tiền mặt dần trở thành nền nếp với hơn 1,4 triệu tài khoản đã được đối chiếu sinh trắc học; dịch vụ Mobile Money thu hút trên 513.000 khách hàng và hơn 9.300 điểm chấp nhận thanh toán. Doanh thu thương mại điện tử lũy kế đạt gần 11,2 nghìn tỷ đồng, là minh chứng rõ nét cho sức bật của kinh tế số ở khu vực cơ sở.

Đặc biệt, hơn 554.000 chữ ký số công cộng đang hoạt động, chiếm trên 41% dân số trưởng thành, đã tạo điều kiện để hộ kinh doanh tham gia đầy đủ vào các giao dịch điện tử và thực hiện thủ tục hành chính trực tuyến. Minh bạch hóa vì thế vừa phục vụ công tác quản lý nhà nước, vừa trực tiếp nâng cao năng lực cạnh tranh của từng hộ kinh doanh.

Tuy nhiên, tại nhiều chợ truyền thống, nhất là ở khu vực phía Bắc của tỉnh, quá trình minh bạch hóa hoạt động kinh doanh vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Một bộ phận tiểu thương còn e ngại khi chuyển từ cách ghi chép thủ công sang quản lý bằng dữ liệu số, do hạn chế về kỹ năng công nghệ và tâm lý lo lắng trước những thay đổi mang tính bắt buộc.

Cán bộ Thuế cơ sở 1 và đơn vị cung ứng phần mềm hướng dẫn đại diện một cơ sở kinh doanh ở phường Phan Đình Phùng cài đặt, sử dụng phần mềm kê khai thuế trên máy tính.

Bà Vũ Thị Duyên, tiểu thương tại chợ Đức Xuân, là một trong những người sớm tiếp cận hóa đơn điện tử trong môi trường chợ truyền thống. Sau hơn 2 năm sử dụng hóa đơn điện tử cho cả đầu vào và đầu ra, bà Vũ Thị Duyên cho rằng: Minh bạch hóa đã tạo ra sự thay đổi căn bản trong cách quản lý việc buôn bán. Trước đây, thu chi chủ yếu ghi nhớ hoặc ghi chép rời rạc, rất khó kiểm soát. Khi áp dụng hóa đơn điện tử, doanh thu trở nên rõ ràng, việc đối chiếu sổ sách thuận tiện hơn, từ đó chủ động điều chỉnh phương thức bán hàng dựa trên kết quả thực tế.

Câu chuyện từ chợ Đức Xuân cho thấy minh bạch hóa vừa là yêu cầu quản lý, vừa từng bước trở thành động lực thúc đẩy tiểu thương nâng cao hiệu quả kinh doanh. Khi rào cản tâm lý được tháo gỡ và kỹ năng được bồi đắp, hóa đơn điện tử cùng các công cụ số không còn là áp lực, mà trở thành nền tảng cho một phương thức quản trị hộ kinh doanh hiện đại, phù hợp với xu thế chuyển đổi số

Tăng tốc chuyển đổi số đối với hộ kinh doanh

Nhận thức rõ chuyển đổi số không thể thành công nếu chỉ dừng lại ở chủ trương, Thái Nguyên đã lựa chọn cách tiếp cận từ cơ sở, lấy hộ kinh doanh làm trung tâm. Sau giai đoạn tạo nền tảng thông qua truyền thông sâu rộng, tập huấn đồng bộ và hỗ trợ trực tiếp tại cơ sở, tỉnh đang bước vào giai đoạn tăng tốc với những mục tiêu cụ thể, có thể đo lường.

Theo bà Nguyễn Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thái Nguyên, giai đoạn tăng tốc hiện nay có ý nghĩa quyết định, bởi chuyển đổi số cần bắt đầu từ những công cụ thiết thực. Thông qua đó, các hộ kinh doanh từng bước làm quen với quản lý minh bạch, vận hành hiệu quả trước khi các chính sách mới chính thức được áp dụng.

Ngày 28/11/2025, tại Thái Nguyên, Bộ Công Thương đã phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, UBND tỉnh Thái Nguyên cùng các doanh nghiệp công nghệ số và ngân hàng tổ chức Hội nghị triển khai kế hoạch thí điểm hỗ trợ các cửa hàng, hộ kinh doanh trên địa bàn tỉnh đẩy mạnh chuyển đổi số.

Một điểm nổi bật trong cách làm của Thái Nguyên là sự gắn kết chặt chẽ giữa địa phương với các bộ, ngành Trung ương và doanh nghiệp công nghệ. Bộ Khoa học và Công nghệ cùng Bộ Công Thương đang triển khai thí điểm hỗ trợ gần 20.000 hộ bán buôn, bán lẻ, qua đó hình thành các mô hình chuẩn để nhân rộng. Sự đồng hành này giúp hộ kinh doanh có thêm điểm tựa trong quá trình chuyển đổi, đồng thời giảm đáng kể chi phí và rủi ro ban đầu.

Theo kế hoạch, tỉnh sẽ tiến hành khảo sát 15.000 hộ kinh doanh, tổ chức tập huấn tại 100% xã, phường, đồng thời chuẩn hóa dữ liệu và tích hợp vào hệ thống đánh giá chuyển đổi số quốc gia. Mục tiêu đặt ra đến tháng 6-2026 là toàn bộ hộ kinh doanh được hướng dẫn tiếp cận các nền tảng số và hoàn thành đánh giá mức độ chuyển đổi số theo chuẩn của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Chia sẻ về cách làm từ cơ sở, ông Nghiêm Xuân Quyết, Trưởng phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị phường Linh Sơn, cho rằng: Chuyển đổi số chỉ thực sự đi vào chiều sâu khi chính quyền cơ sở trực tiếp vào cuộc. Việc phối hợp với cơ quan thuế và các đơn vị công nghệ để hướng dẫn ngay tại chợ, khu dân cư giúp tiểu thương làm quen từ những thao tác cơ bản như đăng ký mã số thuế, sử dụng hóa đơn điện tử đến quản lý bán hàng trên nền tảng số. Sự hỗ trợ đồng bộ từ Trung ương đến địa phương đã góp phần củng cố niềm tin cho hộ kinh doanh trong quá trình chuyển đổi.

Với cách làm quyết liệt, có trọng tâm và bám sát thực tiễn, Thái Nguyên đang từng bước khẳng định vai trò địa phương tiên phong trong chuyển đổi số khu vực kinh tế cơ sở. Chuyển đổi số hộ kinh doanh vì thế trở thành lời giải cho bài toán quản lý, đồng thời là động lực thúc đẩy tăng trưởng, nâng cao chất lượng và tính bền vững của kinh tế địa phương trong kỷ nguyên số.

Chinh Lan