Thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ phục vụ người dân

Luật Thủ đô 2024

Ảnh minh họa.

Cơ chế, chính sách đặc thù về khoa học và công nghệ

Ông Trần Anh Tuấn, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội cho biết, các nhà khoa học đã từng nghiên cứu khoa học tại Hà Nội và cả nước đều thấy vướng mắc khi bị ràng buộc bởi thủ tục hành chính. Ví dụ, chủ đề tài khoa học nhưng phải ký hợp đồng thuê khoán chuyên môn với bên không liên quan để hợp thức hóa thủ tục; khi lấy mẫu nghiên cứu khảo sát nhưng lại phải hợp thức hóa bằng hóa đơn… Tương tự, việc hợp tác giữa Nhà nước – nhà khoa học – nhà trường và DN đã được đề cập khoảng 30 năm nay, nhưng vẫn lỏng lẻo, chưa đi vào thực chất. Điều này khiến nhiều đề tài nghiên cứu khoa học không được ứng dụng trong thực tiễn.

Hà Nội triển khai 6 Nghị quyết về khoa học và công nghệ gồm: quy định chi tiết một số chính sách đặc thù phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của TP Hà Nội; quy định cơ chế, chính sách về đầu tư, hỗ trợ phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo của TP Hà Nội; quy định hoạt động thử nghiệm có kiểm soát tại TP Hà Nội (thực hiện Điều 25 Luật Thủ đô); thông qua Đề án “Thành lập Sàn Giao dịch công nghệ Hà Nội”; phê duyệt Đề án thí điểm thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm TP Hà Nội (thực hiện Điều 36 của Luật Thủ đô); thông qua Đề án thành lập Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội.

Ông Trần Anh Tuấn cho biết thêm, các Nghị quyết không chỉ tạo hành lang pháp lý đồng bộ mà còn mở ra những cơ chế mới, vượt trội để thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Thủ đô. Đây là lần đầu tiên quy định cơ chế lập dự toán cho nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp cơ sở, kết hợp với chính sách thu hút nhân tài và cơ chế khoán chi linh hoạt, giúp đơn giản hóa thủ tục và tăng hiệu quả quản lý. Song song, Hà Nội chủ động phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thông qua đầu tư hạ tầng, khuyến khích hợp tác công tư, hỗ trợ DN trong chuyển giao công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo theo từng giai đoạn phát triển, không áp dụng mức trần cứng.

Đặc biệt, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) là chính sách chưa có tiền lệ, cho phép DN thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới trong môi trường an toàn, khắc phục khoảng trống pháp lý và nâng cao sức cạnh tranh. Bên cạnh đó, việc thành lập Sàn giao dịch công nghệ, Quỹ đầu tư mạo hiểm và Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội sẽ tạo dựng hạ tầng hiện đại, nguồn vốn linh hoạt và không gian hội tụ tri thức – công nghệ – tài chính, đưa Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước và khu vực.

Xây dựng 6 Nghị quyết là bước đi thể hiện tính tiên phong

Chia sẻ về 6 Nghị quyết triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW và Luật Thủ đô 2024 trong lĩnh vực khoa học công nghệ, PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, Chủ tịch Hội Nữ tri thức TP Hà Nội cho rằng, Hà Nội xây dựng 6 Nghị quyết là bước đi thể hiện tính tiên phong, chủ động và quyết liệt của Hà Nội trong việc biến “chủ trương” thành “hành động thực tế”.

PGS.TS Bùi Thị An cho biết thêm, 6 Nghị quyết bao quát nhiều khía cạnh, từ cơ chế đặc thù, quỹ đầu tư mạo hiểm, sàn công nghệ, đến thử nghiệm có kiểm soát và hỗ trợ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Sự đồng bộ này giúp tạo ra hệ sinh thái hoàn chỉnh, tránh tình trạng “chính sách có nhưng rời rạc”, từ đó thúc đẩy hiệu quả ngay từ đầu. GS.TSKH Nguyễn Đình Đức, Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ, Quốc hội ban hành Luật Thủ đô 2024 là bước tiến vượt bậc, mở ra nhiều cơ chế đặc thù cho Hà Nội; đồng thời, kết hợp với Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo sửa đổi, cởi trói nhiều rào cản về quy trình thủ tục hành chính, cơ chế tài chính sẽ giúp tạo bước đột phá trong nghiên cứu những công nghệ mới, đặc biệt là ứng dụng vào thực tế. GS.TSKH Nguyễn Đình Đức lấy ví dụ: trước đây, các trường đóng trên địa bàn Hà Nội có đề xuất Hà Nội hỗ trợ về nguồn lực, nhưng lãnh đạo Hà Nội trả lời không có cơ chế hỗ trợ. Hà Nội chỉ hỗ trợ các trường thuộc TP quản lý. Tuy nhiên, theo những nghị quyết này, các trường đóng trên địa bàn sẽ nhận được hỗ trợ nguồn lực. Đây là bước đột phá nếu huy động sức mạnh trí tuệ của hàng trăm trường, viện nghiên cứu trên địa bàn.

Ông Phạm Đức Nghiệm, Phó Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và DN công nghệ, Bộ Khoa học và công nghệ cho rằng, với Hà Nội, quan trọng nhất là chính sách đãi ngộ nhân tài bởi nếu không có nhân sự tốt thì khó triển khai được các đề tài. Bên cạnh đó là định mức cơ chế hỗ trợ đổi mới sáng tạo cần tính toán lại cụ thể. Việc giám sát các đề tài cũng được triển khai nhưng thông qua nền tảng công nghệ. Theo đó, tiến độ, kết quả nghiên cứu được công khai để cơ quan quản lý, cộng đồng giám sát. Không nên giám sát theo hình thức hành chính sẽ có những tác dụng ngược, gây ức chế cho các nhà khoa học.

Ông Trần Đắc Trung, Phó ban quản lý các Khu Công nghệ cao và Khu công nghiệp TP Hà Nội cho biết, đã sẵn sàng về hạ tầng, đất đai, nhân lực công nghệ và pháp lý. Một số DN trong Khu công nghệ cao đã đề xuất dự án thử nghiệm và chỉ chờ cơ chế được thông qua để đăng ký. Điều này không chỉ cho thấy tiềm năng áp dụng công nghệ mới của TP, mà còn phản ánh sự sẵn sàng của DN trong việc biến các ý tưởng sáng tạo thành hiện thực, từ đó tạo ra những tác động tích cực đối với nền kinh tế và xã hội.

Trong 6 dự thảo nghị quyết, các nhà khoa học, DN công nghệ đánh giá cao cơ chế sandbox cho phép thử nghiệm những mô hình kinh doanh mới dựa trên công nghệ, áp dụng trong một thời gian và không gian nhất định để kiểm soát rủi ro cho cả nhà phát triển và người sử dụng. Sandbox sẽ là cầu nối tạo ra sự liên kết mạnh mẽ giữa nhà nghiên cứu, DN, Nhà nước và nhà đầu tư. PGS.TS Huỳnh Đăng Chính, Phó giám đốc Đại học Bách Khoa Hà Nội cho rằng, 3 yếu tố một sandbox cần có: thứ nhất là tính an toàn, không chỉ đảm bảo quyền lợi và sự an tâm cho người dùng, mà còn cho DN tham gia và cơ quan quản lý. Điều này giúp họ miễn trừ với những rủi ro không lường trước, đồng thời tạo ra một môi trường thử nghiệm ổn định và đáng tin cậy. Thứ hai là sự hấp dẫn, ví dụ có cơ chế tài chính đủ để khuyến khích DN dấn thân. Thứ ba là tính hiệu quả, tức hoạt động của sandbox phải được kết nối với các sàn giao dịch công nghệ, quỹ đầu tư, DN, tập đoàn... để kết quả thử nghiệm tốt có thể nhanh chóng được mở rộng. Ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch điều hành Tập đoàn công nghệ CMC kỳ vọng, các Nghị quyết trên sẽ tạo cú hích, tiền đề để cho Thủ đô phát triển.

Thu Hà