Thuốc lá: Một điếu, nhiều bệnh

Ông T. thường xuyên nhập viện do các đợt COPD cấp. Ảnh: B.Nhàn

“Bệnh viện là nhà!”

Hơi thở mệt nhọc, phải gắng sức mới thở được khiến ông T.C.T., 78 tuổi, ngụ huyện Long Thành phải vào Bệnh viện đại học Y dược Shing Mark nhập viện cấp cứu. Ông bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) hơn 10 năm qua với “thâm niên” hút thuốc lá, thuốc lào từ thời còn trai trẻ. Điều đáng nói, đây không phải lần đầu ông nhập viện với tình trạng trên.

Người nhà ông T. cho hay, mỗi năm, ông T. phải nhập viện ít nhất là 5 lần và mỗi lần kéo dài khoảng nửa tháng.

“Cứ thấy ông có dấu hiệu khó thở là gia đình tôi đưa đi bệnh viện cấp cứu. Hơn chục năm ông bị COPD là bấy nhiêu năm gia đình tôi đưa ông đi bệnh viện như cơm bữa vì các đợt bệnh cấp tính, nhất là mỗi khi trái gió trở trời” - anh Tuấn Phát, cháu của ông T., chia sẻ.

Những bệnh nhân COPD như ông T. lại không hề hiếm gặp tại các bệnh viện. Số lượng bệnh nhân COPD nhập viện càng đông, đồng nghĩa với tỷ lệ bệnh nặng, tử vong càng cao. Bác sĩ Lê Thị Thu Hà, Trưởng khoa Hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai cho hay, khoa có 60 bệnh nhân mắc các bệnh hô hấp đang điều trị tại khoa, trong đó, bệnh nhân bị COPD chiếm đến một nửa.

Bác sĩ Hà cho biết thêm: “Có đến 85% bệnh nhân bị COPD tại khoa là hút thuốc lá. Có nhiều bệnh nhân phải nhập viện thường xuyên vì biến chứng của bệnh. Chúng tôi cũng tiếp nhận nhóm bệnh nhân thuộc diện nặng, thường xuyên khó thở, suy hô hấp nên họ chuyển vào bệnh viện nằm theo dõi dài ngày, coi “bệnh viện là nhà”.

Theo tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Tố Như, chuyên gia về bệnh hô hấp, Bệnh viện đại học Y dược Shing Mark cho hay, đa phần bệnh nhân bị bệnh COPD đều liên quan đến thuốc lá. Trung bình mỗi năm một bệnh nhân COPD có từ 1,5-2,5 đợt cấp/năm. Hầu hết các ca bệnh đều phải nằm viện trong khoảng thời gian từ 1-2 tuần. Khi thời tiết thay đổi thất thường thì những bệnh nhân COPD cần cẩn trọng với các cơn khó thở tăng, ho tăng, khạc đờm tăng.

“Đợt cấp của COPD đặc biệt nặng khi có viêm phổi kết hợp, khi đó, sẽ tăng tỷ lệ bệnh nhân bị suy hô hấp, phải can thiệp thở máy, tỷ lệ tử vong cao và chi phí điều trị tốn kém hơn” - bác sĩ Như nhấn mạnh.

Không chỉ thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử cũng gây hại

Ngoài thuốc lá, thuốc lào truyền thống, những năm gần đây, thuốc lá điện tử được quảng cáo như một giải pháp thay thế an toàn cho thuốc lá thông thường. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra nhiều tác hại nghiêm trọng của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe.

Từ năm 2025, Việt Nam chính thức cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí và chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người.

Bác sĩ chuyên khoa II Lưu Văn Dũng, Phó giám đốc Sở Y tế, cho rằng các sản phẩm thuốc lá này muốn tiêu thụ được thì phải đưa ra những điểm hấp dẫn như tăng sự “sành điệu” ở giới trẻ hoặc quảng cáo là “ít hại” hơn thuốc lá truyền thống.

“Các bạn trẻ, dù ‘nửa tin nửa ngờ’, nhưng trước những lời quảng cáo có cánh nên nhiều khi cũng sử dụng ‘cho biết’ và dẫn đến nghiện lúc nào không hay. Do đó, theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, tình trạng sử dụng thuốc lá trong giới trẻ khá phổ biến. Từ đó, WHO mới đưa ra khuyến cáo và chủ đề ‘Vạch trần sự hấp dẫn giả tạo’ trong năm nay” - bác sĩ Dũng chia sẻ.

Theo bác sĩ Dũng, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đang ngày càng thu hút giới trẻ bằng hình thức quảng bá tinh vi, khiến nhiều người tin rằng thuốc lá giúp thư giãn. Tuy nhiên, sự thật là nicotine chỉ mang lại cảm giác thư giãn nhất thời, sau đó lại tăng căng thẳng và gây nghiện. Hơn nữa, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều không an toàn, vẫn chứa chất độc hại, gây tổn thương nghiêm trọng cho phổi, tim mạch và nhiều cơ quan khác.

Do đó, các bệnh viện cũng tăng cường công tác tuyên truyền về tác hại của thuốc lá. Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Quốc Thành, Trưởng khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Đa khoa khu vực Long Khánh, cho biết thêm: trong quá trình khám, chữa bệnh, các y, bác sĩ thường xuyên tuyên truyền, khuyến cáo trực tiếp người bệnh và người nhà về tác hại của thuốc lá.

Bác sĩ Thành bày tỏ: “Chúng tôi luôn vận động bệnh nhân mắc các bệnh lý về hệ hô hấp, tim mạch, hen suyễn… từ bỏ thói quen hút thuốc. Bên cạnh đó, bệnh viện còn thành lập tổ phòng, chống tác hại của thuốc lá tại bệnh viện. Tổ thường xuyên kiểm tra, giám sát căn tin bệnh viện không được bán thuốc lá; tuần tra, nhắc nhở không hút thuốc trong bệnh viện…”.

Bác sĩ Thành cho rằng, không chỉ giúp giảm bớt nguy cơ bệnh tật, mô hình bệnh viện không khói thuốc lá còn là biện pháp hữu hiệu tạo môi trường khám chữa bệnh trong lành, an toàn cho nhân viên y tế và người bệnh. Từ đó, nâng cao hiệu quả điều trị bệnh, hướng tới sự hài lòng của người bệnh.

Bích Nhàn