Thương hiệu đuối dần trong 'cuộc chiến' với hàng giả

Thông tin này được ông Phan Minh Nhựt, Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ Quyền sở hữu trí tuệ của các doanh nghiệp FDI (VACIP) chia sẻ tại Hội thảo "Một số vấn đề trong thực thi bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ" do Hội Sở hữu trí tuệ Việt Nam (VIPA) phối hợp Hiệp hội Nhãn hiệu Quốc tế (INTA), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Hội Sở hữu trí tuệ TP.HCM tổ chức ngày 10/12.

Ông Nhựt cho biết việc hoàn thiện cơ chế thực thi sở hữu trí tuệ là yêu cầu cấp thiết, bởi tình trạng xâm phạm, làm giả, sao chép và lạm dụng nhãn hiệu đang ngày càng phức tạp, đặc biệt trên thương mại điện tử. Nhiều doanh nghiệp dù có sản phẩm chất lượng nhưng lại thất thế do thiếu kiến thức và cơ chế bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Chủ thể quyền khó kiểm soát gian lận trực tuyến

Chủ tịch VACIP dẫn chứng năm 2023 được xem là đỉnh điểm khi hơn 123.000 vụ việc do chính các chủ thể quyền tự phát hiện và xử lý; năm 2024 giảm dần còn 79.000 vụ và tính tới tháng 9 năm nay có khoảng 10.000 vụ.

Tuy nhiên, theo ông Nhựt, các chủ thể quyền đang "đuối sức" trong cuộc chiến gỡ link vi phạm.

"Việc gỡ bỏ một đường dẫn có thể mất đến một tháng, trong khi công nghệ, đặc biệt là AI, giúp người vi phạm tạo ra hàng loạt link bán sản phẩm mới chỉ trong vài giây. Sự phức tạp này buộc các chủ thể quyền phải chuyển hướng chiến lược vì việc gỡ bỏ link truyền thống đã không còn là giải pháp hiệu quả", ông Nhựt cho hay.

Ông Phan Minh Nhựt, Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ Quyền sở hữu Trí tuệ của các doanh nghiệp FDI (VACIP), phát biểu tại sự kiện. Ảnh: Thảo Liên.

Ông Nhựt cho biết dù đã có khung pháp lý cơ bản, hiện việc kiểm soát gian lận trực tuyến còn khó khăn, phối hợp liên ngành hạn chế, quy trình xử lý vi phạm kéo dài.

Tại hội thảo, đại diện Tập đoàn Lego Việt Nam cho biết thách thức lớn nhất của doanh nghiệp trên thị trường Việt Nam hiện nay là tình trạng tràn lan sản phẩm sử dụng trái phép logo Lego hoặc sao chép kiểu dáng và bao bì.

Người này cho biết mỗi năm, tập đoàn sản xuất hàng nghìn sản phẩm và liên tục thay đổi do tính sáng tạo cao, nên việc đăng ký quyền tác giả cho từng sản phẩm gần như bất khả thi. Hơn nữa, vòng đời của sản phẩm đồ chơi thường ngắn, nếu không xử lý kịp thời ngay khi hành vi xâm phạm diễn ra, sau đó việc xử lý hầu như không còn giá trị.

Theo vị này, khi một cửa hàng bán hàng giả liên quan đến nhiều đối tượng quyền tác giả khác nhau, chi phí đăng ký và giám định cho từng mẫu là rất lớn, gây áp lực khi thực thi.

"Nếu việc xử lý các hành vi xâm phạm quyền tác giả tiếp tục yếu, Việt Nam có nguy cơ trở thành điểm sản xuất hàng giả, làm suy giảm niềm tin của các nhà đầu tư, đặc biệt là những doanh nghiệp đang trực tiếp sản xuất tại Việt Nam", đại diện Lego Việt Nam chia sẻ.

Cần chiến lược tổng thể để chống hàng giả, hàng xâm phạm trí tuệ

Để xử lý tận gốc vấn đề tình trạng hàng hóa giả mạo, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt trên không gian mạng, Chủ tịch VACIP cho rằng Việt Nam cần một chiến lược tổng thể cấp quốc gia về chống hàng giả trên môi trường số. Trong đó, trọng tâm là xây dựng trung tâm dữ liệu quốc gia và bắt buộc định danh người bán trên tất cả nền tảng trực tuyến.

Theo Chủ tịch VACIP, việc định danh người bán qua VNeID được xem là chìa khóa để quản lý hiệu quả, cần thực thi ngay để tăng khả năng truy vết, hỗ trợ thi hành pháp luật và nâng cao năng lực thu thuế.

Đại diện các sàn thương mại điện tử lớn gồm Alibaba, Shopee và TikTok cũng đưa ra những lưu ý quan trọng giúp chủ thể quyền bảo vệ tài sản sở hữu trí tuệ khi kinh doanh trực tuyến, từ quy trình thông báo, gỡ bỏ, xác minh vi phạm cho đến cơ chế phối hợp với các nền tảng.

Tình trạng xâm phạm bản quyền và tiêu thụ hàng giả trên môi trường số đang gia tăng mạnh. Ảnh: Phương Lâm.

Đại diện Shopee cho biết việc người bán sử dụng các biện pháp "lẩn tránh" ngày càng tinh vi, từ cố tình làm mờ, che giấu hoặc bóp méo logo, thậm chí tăng giá niêm yết khiến các hành vi vi phạm trở nên khó phát hiện hơn.

Để xử lý tình trạng này, Shopee phát triển hệ thống mới ứng dụng mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) với khả năng tự học. Khi tiếp nhận hình ảnh đã qua chỉnh sửa, mô hình có thể tra cứu dữ liệu huấn luyện, đối chiếu với các trường hợp tương tự và đưa ra đánh giá liệu nội dung đó có vi phạm hay không. Công nghệ này sẽ được triển khai tại 10 thị trường, gồm các nước Đông Nam Á, Brazil, Colombia, Chile và Mexico.

Cũng tại hội thảo, ông Phạm Văn Thọ, Tổng giám đốc CTCP Công nghệ Chống giả Việt Nam, nhấn mạnh truy xuất nguồn gốc đóng vai trò đặc biệt quan trọng, giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng xác minh tính chân thực của sản phẩm, ngăn chặn hàng giả, hàng nhái và tăng tính minh bạch trong toàn bộ chuỗi cung ứng.

Theo ông Thọ, đây cũng là xu thế tất yếu và cần có giải pháp công nghệ tiên tiến để theo kịp sự phát triển. Ông mang đến hội thảo giải pháp truy xuất nguồn gốc Truedata, sử dụng vật mang dữ liệu là chip RFID theo tiêu chuẩn quốc gia.

Đại diện CTCP Công nghệ Chống giả Việt Nam cho biết điểm nổi bật của giải pháp này là cho phép kiểm soát từng "đường đi nước bước" của sản phẩm; từ nhà sản xuất, nhà phân phối, nhà bán cấp 1... đến người tiêu dùng. Chia sẻ với Tri Thức - Znews, ông Thọ nhấn mạnh giải pháp này rất minh bạch, nên nếu doanh nghiệp gian dối ngay từ đầu sẽ không có chuyện đổ lỗi được cho bất kỳ ai.

Thảo Liên