Thương mại điện tử Trung Quốc mở rộng toàn cầu, chiếm một nửa thị phần tại Đông Nam Á

Các doanh nghiệp thương mại điện tử Trung Quốc đang dần chiếm lĩnh thị phần trên toàn cầu.

Đây được xem là bước tiến mạnh mẽ của các công ty Trung Quốc trong nỗ lực vươn ra thị trường quốc tế, trong bối cảnh kinh tế trong nước tăng trưởng chậm và căng thẳng thương mại Mỹ - Trung vẫn chưa "hạ nhiệt".

Theo nhận định, các công ty bán lẻ Trung Quốc đã bước vào “giai đoạn mới của quá trình quốc tế hóa”, gần như không bị ảnh hưởng bởi các hàng rào thuế quan hay chính trị. Thay vì tập trung vào thị trường nội địa đang dần bão hòa, họ chuyển hướng sang các quốc gia có sức mua trực tuyến thấp hơn nhưng tiềm năng tăng trưởng cao.

Đáng chú ý, Alibaba – tập đoàn thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc đang mở rộng chương trình khuyến mãi Singles Day (Ngày Độc thân 11/11) ra 20 khu vực quốc tế, đưa sự kiện mua sắm lớn nhất thế giới này vượt khỏi biên giới Trung Quốc, cạnh tranh trực tiếp với Black Friday của Amazon. Năm 2024, Taobao tại Malaysia lần đầu tiên quảng bá sự kiện này bằng tiếng Anh, cho thấy chiến lược toàn cầu hóa rõ rệt.

Trong quý II/2024, doanh thu mảng quốc tế của Alibaba tăng 19% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 34,74 tỷ nhân dân tệ (khoảng 4,85 tỷ USD). Dù vẫn thấp hơn nhiều so với 140 tỷ nhân dân tệ doanh thu nội địa, mức tăng trưởng này phản ánh tiềm năng lớn từ các thị trường nước ngoài.

Tương tự Amazon, Alibaba vận hành nền tảng nơi các nhà bán hàng độc lập mở gian hàng trực tuyến để tiếp cận người tiêu dùng toàn cầu. Song song đó, các công ty tài chính Trung Quốc cũng thúc đẩy xu hướng này. FundPark, một startup fintech có trụ sở tại Hồng Kông, cho biết chỉ trong hơn một năm, họ đã cấp 3 tỷ USD tín dụng cho các doanh nghiệp nhỏ Trung Quốc mở rộng thương mại điện tử ra nước ngoài – bằng tổng mức cho vay của sáu năm trước cộng lại.

Bain đánh giá thành công của các công ty thương mại điện tử Trung Quốc bắt nguồn từ kinh nghiệm dày dạn trong thị trường nội địa, nơi họ đã hoàn thiện các mô hình như livestream bán hàng, đổi mới sản phẩm nhanh chóng và hệ thống logistics tốc độ cao.

Thực tế, Amazon từng rút khỏi thị trường Trung Quốc vào năm 2019 sau khi không thể cạnh tranh với Pinduoduo (PDD), Alibaba hay ByteDance (TikTok Shop) – những “ông lớn” đã thống trị không gian thương mại điện tử nội địa. Năm 2024, tổng giá trị giao dịch hàng hóa (GMV) của thị trường Trung Quốc đạt 2,32 nghìn tỷ USD, gấp đôi con số 1,05 nghìn tỷ USD của Mỹ, cho thấy quy mô và mức độ cạnh tranh khốc liệt trong nước.

Đông Nam Á đang nổi lên như mảnh đất màu mỡ cho các doanh nghiệp Trung Quốc. Indonesia hiện là thị trường lớn nhất với GMV 62 tỷ USD, tiếp theo là Thái Lan và Việt Nam (30 tỷ USD), và Philippines (20 tỷ USD). Mặc dù vậy, cuộc cạnh tranh trong khu vực không hề dễ dàng: tại Singapore, Lazada của Alibaba đang mất thị phần vào Shopee, trong khi tại Mỹ, Amazon và Walmart vẫn giữ thế thống trị tuyệt đối.

Theo Bain, ở thị trường Mỹ, các nền tảng không thuộc Trung Quốc vẫn chiếm 95% thị phần thương mại điện tử, cho thấy dư địa phát triển của các doanh nghiệp Trung Quốc còn hạn chế tại các nền kinh tế phát triển.

Trong khi các công ty Trung Quốc đẩy mạnh mở rộng, các đối thủ phương Tây cũng củng cố vị thế. Amazon ghi nhận 100,1 tỷ USD doanh thu Bắc Mỹ và 36,76 tỷ USD doanh thu quốc tế trong quý II/2024. Walmart đạt 23,7 tỷ USD doanh số trực tuyến tại Mỹ và 8,3 tỷ USD ở nước ngoài, tăng 22% so với cùng kỳ năm trước.

Những con số này cho thấy thương mại điện tử toàn cầu đang bước vào giai đoạn cạnh tranh khốc liệt, với hai cực rõ rệt: Mỹ và Trung Quốc – hai “siêu cường” đang nỗ lực giành quyền thống trị thị trường trực tuyến toàn cầu.

Hoàng Vũ