Thương mại là 'cánh tay nối dài' đưa nông sản Việt vươn xa

Ông Lương Quốc Đoàn, Chủ tịch Ban chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam cho biết, theo thống kê, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng nông lâm thủy sản nước ta đạt mức kỷ lục với 62,5 tỷ USD; 8 tháng đầu năm 2025 đạt 45,57 tỷ USD với 10 nhóm mặt hàng chủ lực như gạo, cà phê, tiêu, điều, tôm, cá tra, gỗ và các sản phẩm của gỗ… có kim ngạch đạt từ 1 tỷ USD trở lên. Các mặt hàng nông lâm thủy sản nước ta hiện đã được xuất khẩu tại thị trường của hơn 190 quốc gia, vùng lãnh thổ.

Theo ông Đoàn, có được kết quả này, trước tiên là nỗ lực không ngừng trong lao động, sản xuất của bà con nông dân từ các phong trào sản xuất kinh doanh giỏi, phong trào thi đua yêu nước, xây dựng nông thôn nới, phát triển kinh tế nông nghiệp. Đồng thời, cũng là kết quả của chiến lược, chính sách mở cửa, phát triển thị trường nông sản liên tục của ngành Công Thương trong những giai đoạn vừa qua.

Ông Lương Quốc Đoàn, Chủ tịch BCH Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phát biểu tại diễn đàn.

Tuy nhiên, để đạt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 70 tỷ USD vào cuối năm nay và 100 tỷ USD đến năm 2030, ông Đoàn cho rằng còn rất nhiều khó khăn, thách thức phía trước, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh thương mại ngày càng gay gắt giữa các quốc gia, đặc biệt là việc Mỹ áp thuế đối ứng xuất khẩu lên nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam hiện nay.

Theo đánh giá, tiềm năng xuất khẩu, tiêu thụ nông sản của Việt Nam vẫn còn lớn, tuy nhiên việc tiếp cận các thị trường mới vẫn còn hạn chế, nhiều mặt hàng nông sản của chúng ta vẫn còn xuất đi dưới dạng thô, chưa có thương hiệu với 80% sản phẩm chưa có thương hiệu riêng. Bên cạnh đó, việc phát triển thị trường trong nước còn chưa được chú trọng, khai thác có hiệu quả.

Ông Lương Quốc Đoàn, Chủ tịch BCH Trung ương Hội Nông dân Việt Nam và Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên điều hành diễn đàn.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, Luật thương mại điện tử sẽ được thông qua trong kỳ họp tháng 10 tới, là cơ sở pháp lý quan trọng để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và điều chỉnh hoạt động thương mại điện tử. Bộ cũng sẽ chỉ đạo giảm chi phí logistics, hỗ trợ 100 sản phẩm trọng điểm, đồng thời khuyến nghị doanh nghiệp và nông dân chú trọng truy xuất nguồn gốc, chất lượng, bao bì, và đặc biệt phải đăng ký bảo hộ thương hiệu để được pháp luật bảo vệ.

Bà Lê Hoàng Oanh Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương cho biết thêm, dù Nhà nước không can thiệp giá sàn và vận chuyển, Bộ đã làm việc với các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, TikTok, Lazada, Amazon để cam kết hỗ trợ quảng bá sản phẩm, đào tạo miễn phí và tạo điều kiện đưa hàng Việt lên sàn quốc tế. Các giải pháp như gom hàng, nâng cao chất lượng, tổ chức chương trình khuyến mại cũng được đẩy mạnh. Ngoài cung cấp thông tin, Bộ Công Thương còn trực tiếp về địa phương, phối hợp tổ chức các buổi livestream bán hàng hỗ trợ bà con.

Bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số.

Tuy nhiên, theo bà Oanh, việc xuất khẩu đòi hỏi cao hơn nhiều, không chỉ cần bán được mà phải đảm bảo chất lượng. Các sản phẩm phải đáp ứng nhu cầu thị trường quốc tế về sản lượng, chất lượng, bao bì và tiêu chuẩn kỹ thuật.

Theo bà Oanh, việc đưa sản phẩm ra thế giới không chỉ là quảng bá trên sàn hay mở gian hàng mà chất lượng là yếu tố quyết định. Muốn xuất khẩu, chúng ta phải nghiên cứu thị trường nước ngoài cần gì, từ sản lượng, chất lượng đến bao bì đều phải được đáp ứng.

“Chúng tôi đã có các ấn phẩm hướng dẫn đầy đủ về cách bán hàng sang các thị trường tiềm năng như Trung Quốc, Hồng Kông, Nhật Bản... nhưng nếu không đảm bảo chất lượng, việc xuất khẩu là rất khó. Thậm chí, khi tổ chức livestream bán mật ong ở Lai Châu, chỉ có một doanh nghiệp đáp ứng được các tiêu chuẩn để bán”, bà Oanh nói.

Do đó, bà Oanh cho rằng, Việt Nam phải có sản phẩm đủ tiêu chuẩn, quy chuẩn, chất lượng và số lượng để đáp ứng nhu cầu thị trường. Về đào tạo, Bộ Công Thương đã có nhiều chương trình đào tạo chính hãng miễn phí cho bà con về kỹ năng quay và bán sản phẩm.

“Chúng tôi đã hỗ trợ quảng bá hàng trăm sản phẩm trên các nền tảng số, bao gồm cả trang web VN Export, và khuyến nghị bà con nên tham gia các kênh này để quảng bá và bán hàng tốt hơn. Hạ tầng thương mại điện tử rất quan trọng, chúng ta phải tìm cách "gom" sản phẩm từ các địa phương, liên kết các vùng để làm một cách hiệu quả”, bà Oanh nhấn mạnh.

Trong công tác xúc tiến thương mại, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại cho biết, Bộ đã xác định nông nghiệp, nông lâm thủy sản là nhóm ngành ưu tiên trong chiến lược tìm kiếm thị trường. Từ 20-25% ngân sách chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia được dành riêng hỗ trợ cho nhóm này.

Năm 2024, Bộ đã triển khai 26 đề án cho nông sản với tổng kinh phí hơn 26,5 tỷ đồng, chiếm gần 22% tổng kinh phí chương trình. Sang năm 2025, Bộ Công Thương đã phê duyệt 118 đề án, trong đó có 85 đề án phát triển ngoại thương, 33 đề án phát triển thị trường trong nước. Riêng ngành nông sản có 38 đề án với tổng kinh phí gần 35 tỷ đồng.

Bà Nguyễn Thị Thành Thực, chuyên gia nông nghiệp.

Về việc nông dân cần làm gì để tham gia các chương trình hỗ trợ quảng bá và tiêu thụ sản phẩm, ông Phú khuyến nghị bà con cần nâng cao chất lượng sản phẩm, sản xuất theo tiêu chuẩn để đáp ứng các thị trường khó tính. Xu hướng hiện nay đòi hỏi truy xuất nguồn gốc rõ ràng, sản xuất xanh, bền vững. Các hợp tác xã, chủ thể OCOP cần sản xuất đúng chuẩn không chỉ phục vụ xuất khẩu mà cả tiêu dùng trong nước. Đồng thời, cần chú trọng xây dựng thương hiệu, thiết kế bao bì bắt mắt, đăng ký bảo hộ thương hiệu để bảo vệ sản phẩm khi xảy ra tranh chấp.

Cùng quan điểm, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng, trong lĩnh vực nông nghiệp, hai động lực tiêu dùng và xuất khẩu đã thể hiện rất rõ vai trò chủ lực. Nông nghiệp không chỉ đảm bảo ổn định đời sống trong nước, mà còn góp phần tăng kim ngạch xuất khẩu, duy trì thặng dư thương mại, đóng góp lớn vào dự trữ ngoại hối. Có thể nói, nông nghiệp chính là “con ngựa thồ” của nền kinh tế trong giai đoạn khó khăn vừa qua.

Tuy nhiên, nhìn thẳng vào thực tế, Bộ trưởng nhận định, tiềm năng của nông nghiệp Việt Nam vẫn còn rất lớn nhưng chưa được khai thác hết. Muốn đạt mục tiêu tăng trưởng cao hơn, thậm chí tăng trưởng hai con số như kỳ vọng, chỉ riêng nông dân hay ngành nông nghiệp không thể làm được. Ở đây, vai trò của ngành Công Thương là vô cùng quan trọng.

"Nếu sản xuất là “gốc”, thì thị trường và thương mại chính là “cánh tay nối dài” để đưa nông sản Việt Nam đi xa hơn, bán với giá trị cao hơn, bền vững hơn. Vì vậy, chúng tôi rất trân trọng khi Hội Nông dân Việt Nam xác định Bộ Công Thương là đối tác quan trọng trong chuỗi giá trị nông nghiệp – từ kết nối thị trường, xây dựng thương hiệu, phát triển xuất khẩu đến thương mại nội địa", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Chia sẻ tại diễn đàn, đại diện các doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân đề xuất Bộ Công Thương và Trung ương Hội Nông dân Việt Nam có các giải pháp hỗ trợ thúc đẩy tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp trong nước cũng như xuất khẩu ra thị trường quốc tế.

Giải đáp các câu hỏi của các doanh nghiệp liên quan đến thương mại điện tử, hợp tác xã, bà Lê Hoàng Oanh cho biết, Bộ Công Thương đang xây dựng dự thảo Luật Thương mại điện tử với những quy định riêng cho hoạt động livestream bán hàng, giúp nông dân và địa phương thực hiện đúng quy định, hiệu quả hơn.

Để hỗ trợ nông sản lên sàn thương mại điện tử, Bộ Công Thương đã ban hành Chiến lược phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026-2030, giao các Sở Công Thương, hiệp hội ngành hàng xây dựng đề án cụ thể, hướng dẫn địa phương triển khai.

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, xưa nay bà con ta thường sản xuất tự cung tự cấp, giờ bà con lại vươn ra xuất khẩu nhiều sản phẩm ra thế giới nhiều mà lại bỏ quên trong nước. Chúng ta có 100 triệu dân, nhu cầu tiêu dùng sản phẩm, nông sản cũng rất cao.

Bộ trưởng Bộ Công Thương yêu cầu người sản xuất và người hỗ trợ bà con cần quan tâm và xây dựng chiến lược phát triển thị trường, tiêu dùng trong nước đảm bảo an toàn, hiệu quả.

Bộ Công Thương sẽ tích cực tổ chức các hội chợ xúc tiến thương mại tại các địa phương để kết nối giúp bà con gặp gỡ, bán được nhiều sản phẩm cho các doanh nghiệp, đối tác trong nước. "ngày 24/10 tới đây, chúng tôi sẽ tổ chức hội chợ quốc tế, tôi xin mời bà con mang hàng lên hội chợ để bán. Tại hội chợ này, sẽ có nhiều đối tác quốc tế, nếu bà con mang hàng đến, có nhiều sản phẩm chất lượng cao sẽ có cơ hội tiêu thụ nhanh và thuận lợi", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói.

Lưu Hiệp