Thương nhớ Lưỡng quốc Tiến sĩ Đỗ Văn Khang
Lưỡng quốc Tiến sĩ Đỗ Văn Khang vừa tạm biệt cõi thế ở tuổi 90. Ông là thầy của nhiều thế hệ học trò Đại học Tổng hợp Hà Nội, nay là Đại học Quốc gia Hà Nội. Ông còn tham gia giảng dạy ở nhiều nơi và được nhiều học trò ấn tượng, quý mến.
Ông là chuyên gia trong lĩnh vực Mỹ học, Lý luận văn học và Nghệ thuật học. Với tâm huyết và tầm nhìn khoa học, ông đã ảnh hưởng đến nhiều thế hệ sinh viên và các nhà nghiên cứu, với một cách gọi không bị nhầm lẫn với các nhà khoa học cùng thế hệ: “Lưỡng quốc Tiến sĩ”.
Sinh năm 1934, Đỗ Văn Khang đã trải qua một cuộc hành trình học tập đầy khó khăn khi đất nước đang trong giai đoạn chiến tranh, bảo vệ độc lập dân tộc. Điều đặc biệt nổi bật trong sự nghiệp của ông là đạt được hai bằng Tiến sĩ khoa học thuộc hai chuyên ngành khác nhau: Ngữ văn và Mỹ học. Trước khi sang Liên Xô theo học ở Đại học Lomonosov danh tiếng, ông đã học cùng lớp ngoại ngữ với người bạn Phan Văn Khải, người sau này đã trở thành Thủ tướng của Việt Nam.
Sau khi trở về nước, Lưỡng quốc Tiến sĩ Đỗ Văn Khang công tác tại Đại học Tổng hợp Hà Nội, ông giảng dạy thêm tại nhiều trường Đại học khác nhau: Đại học Mỹ thuật, Đại học Văn hóa, Học viện Âm nhạc, Trường Mỹ thuật Công nghiệp... Ông giảng dạy các môn học liên quan đến Mỹ học, Nghệ thuật học và Phê bình Văn học cho hàng ngàn sinh viên, chia sẻ kiến thức và tầm nhìn khoa học của mình.
Trong giới khoa học, có nhiều nhà nghiên cứu đánh giá cao những thành tựu của Đỗ Văn Khang. GS Hoàng Xuân Nhị - nguyên Chủ nhiệm khoa Văn học, Đại học Tổng hợp Hà Nội – đã nhận xét về cuốn Mỹ học Mác –Lênin đầu tay của Đỗ Văn Khang (chủ biên): “Đây là cuốn Mỹ học đầu tiên do các giáo sư Việt Nam viết theo cấu trúc riêng của mình”. Trong khi đó, GS Viện sĩ Phan Cự Đệ nhận xét: “Đỗ Văn Khang đã sớm bộc lộ năng khiếu phê bình văn học…anh có phương pháp tiếp cận liên ngành để đổi mới văn chương”. GS Hà Minh Đức – nguyên Viện trưởng Viện Văn học đã đưa Đỗ Văn Khang vào trong xếp hạng của ông về những người Việt Nam nổi tiếng của thế kỷ XX, vinh danh “ Người của một thời”…
Một số tác phẩm tiêu biểu của Lưỡng quốc Tiến sĩ Đỗ Văn Khang: Lịch sử Mỹ học (Giai đoạn nguyên thủy và cổ đại Hy-lạp), NXB Văn hóa, 1984; Mỹ học Mác – Lênin cao cấp (giáo trình, chủ biên), NXB Đại học Sư phạm I, 2004; Lịch sử Mỹ học (trọn bộ, chủ biên), NXB Giáo dục Việt Nam, 2010; Mỹ học cơ sở (giáo trình, chủ biên), NXB Giáo dục Việt Nam, 2011; Cơ sở lý luận văn học (Mỹ học của văn chương), NXB Thông tin & Truyền thông, 2013; Bình văn hiện đại, Nxb Lao động, 2010…
Ngoài làm khoa học, gần đây, Lưỡng quốc Tiến sĩ Đỗ Văn Khang còn cho in một tập thơ mang tên “Mưa thượng nguồn”. Xin giới thiệu 3 bài thơ trong tập thơ của tác giả Đỗ Văn Khang.
Kính thân mẫu giáo sư Hà Minh Đức
Cụ là cây cổ thụ
Tỏa mát cả sơn khê
Tận thượng nguồn sông Mã
Để con cháu đi về
Được trú nắng che mưa
Khi cụ hơn trăm tuổi
Con có dịp về thăm
Cụ nằm quay trong tường
Con ghé xuống bên giường
Giáo sư Đức nhắc cụ
Bác Hai Khang, Hà Nội
Lặn lội về thăm Mẹ!
Cụ quay ngay trở lại
Nắm lấy hai tay tôi
Cụ lại xiết rất chặt
Anh Hai Khang đấy à!
Lâu lắm mới thăm bà
Bà chỉ có gạo quê
Với canh cua rau cải
Nếu như anh không ngại
Ở lại chơi vài ngày
Đừng về ngay Hà Nội
Tôi ngạc nhiên cụ bà
Đã ngoài trăm năm tuổi
Vẫn còn nhớ câu chuyện
Của mười lăm năm trước
Cụ đã gặp Hai Khang
Đã cơm canh rau cải
Ngợi ca mối tình của cha
Cha tôi con cưng hai cụ
Hai cụ hay nựng cha tôi
Tính nết anh này phóng khoáng
Học trò trường bưởi mới rồi…
Đã đòi cây súng hai nòng
Tìm về Ninh Bình săn bắn
Đang nhắm tìm chú hươu non
Lại gặp được nàng thôn nữ
Có đôi mắt nhìn sâu thẳm
Lại thêm quyến rũ dáng đi
Thế là trong cuộc đi săn
Mẹ tôi để Cha săn được
Trai Hà thành cao ráo
Chọn được vợ khỏe mạnh
Các cụ liền ưng ngay
Giời cho nhân duyên này!
Mẹ sinh hai chị gái
Bà đã lo vô cùng
Rồi khi tôi chào đời
Cả nhà mừng xiết đỗi
Đặt tên Đỗ Văn Khang
Mong khang ninh, thịnh vượng
Sau này bác Hoàng Trinh
Tặng chú Khang…An- Lưỡng
Xin cảm ơn cuộc đời
Đã cho Mẹ có tôi
Được vóc dáng to khỏe
Sóng sẽ rồi trăm tuổi
Lại nhờ Cha cho tôi
Thông minh và sáng tạo
Vượt qua bao ghềnh thác
Vẫn tài tử phong lưu.
Trò chuyện với một vì sao lấp lánh
Phan Văn Khải tận miền Nam ra tập kết
Đỗ Văn Khang tít Việt Bắc chiến khu về
Hai chúng mình hai quê
Chênh nhau có một tuổi
Chung thủ đô Hà Nội
Chung bổ túc Công- Nông
Chung chuyên tu ngoại ngữ
Chung ký túc xá cổ kính
Xây từ thời Nga Hoàng
(Ở phố Xtramưnka)
Mátxcơva Liên bang Nga)
Chung trong đội kế cận
Đưa con tầu Cách mạng
Đến tận ga ước mơ
Phan Văn Khải
Chuyên Kế hoạch hóa Kinh tế- Quốc dân
Đỗ Văn Khang
Chuyên Mỹ- Văn- Nghệ thuật học
Nhớ thời đầu đổi mới
Sáu Khải lo thiếu vốn
Cho mở rộng thị trường
Hai Khang liền hiến kế
Dựng xây nhà tư sản dân tộc
Tất thêm thiên binh chủng
Tiền và vốn từ đó
Cứ thế mà sinh ra
Sáu Khải khen Hai Khang
Nhà Triết- Xã hội học
Làm đến chức Thủ tướng
Vẫn trân quý bạn xưa
Ai chẳng thương chẳng quý
Giờ này Khải ở đâu
Tít biển khơi hay các vì sao
Có một ngôi lấp lánh
Hình như Phan Văn Khải
Lại như đang vẫy gọi
Khoan, thư khoan, thư khoan
Cho mười lăm năm nữa
Để Hai Khang hưởng nốt
“Phong lưu, tài tử, điềm tạo hóa
Cốt cách, hào hoa, xạ tâm văn”
Lớp chúng mình còn chú
Giáo sư Trần Quang Ngọc
(Giải thưởng Hồ Chí Minh)
Cùng mong lên, mong lên
Chung dạo miền sông Ngân
Ba ta lại uống trà
Tha hồ cùng lấp lánh…
Nguồn VHPT: https://vanhoavaphattrien.vn/thuong-nho-luong-quoc-tien-si-do-van-khang-a21641.html