Thương vụ sáp nhập Honda-Nissan phơi bày mối đe dọa của xe điện Trung Quốc đối với Nhật Bản
Trong khi thách thức từ chuyên môn về xe điện dường như vô hạn của Trung Quốc đang đe dọa lớn đến tất cả các nhà sản xuất ô tô truyền thống, thì đối với Nhật Bản, nó lại là mối đe dọa đối với chuỗi cung ứng sản xuất ô tô rộng lớn vốn là động lực kinh tế của đất nước này trong nhiều năm.
Honda, công ty ô tô lớn thứ hai của Nhật Bản và Nissan, công ty lớn thứ ba của Nhật Bản, đang đàm phán để thắt chặt quan hệ, bao gồm khả năng thành lập một công ty mẹ. Các nhà sản xuất ô tô lớn này đang thảo luận về một vụ sáp nhập tiềm năng.
Giống như các nhà sản xuất ô tô nước ngoài khác, cả Honda và Nissan đều mất thị phần tại Trung Quốc, thị trường ô tô lớn nhất thế giới, khi BYD và các thương hiệu trong nước khác giành được người tiêu dùng bằng xe điện và xe lai được trang bị phần mềm cải tiến.
Honda đã báo cáo lợi nhuận quý giảm 15% vào tháng trước, bị ảnh hưởng bởi sự suy giảm ở Trung Quốc và đã cắt giảm lực lượng lao động tại đó. Nissan - một công ty đang vật lộn trong thời gian dài - có kế hoạch cắt giảm 9.000 việc làm trên toàn cầu và năng lực sản xuất giảm 20% do doanh số bán hàng sụt giảm ở Trung Quốc và Mỹ.
Sanshiro Fukao, một thành viên điều hành tại Viện nghiên cứu Itochu ở Tokyo, cảnh báo rằng tốc độ mà các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc có thể đổi mới có nghĩa là Honda và Nissan "không có thời gian" để theo đuổi hoạt động kinh doanh như thường lệ. "Chúng ta không còn ở thời đại mà các nhà sản xuất ô tô sẽ hợp tác với nhau, tạo ra lợi nhuận thông qua quy mô kinh tế và sau đó tái đầu tư vào kế hoạch tái cấu trúc kéo dài năm năm nữa", ông Sanshiro Fukao nói.
Các chuyên gia lưu ý rằng bất kỳ sự suy giảm mạnh nào đối với ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản cũng sẽ đặc biệt đau đớn. Đây là ngành mạnh nhất trong nền kinh tế lớn thứ tư thế giới và vị thế của Nhật Bản trong các ngành công nghiệp quan trọng khác như điện tử tiêu dùng và chip đã suy yếu trong những năm qua.
"Đối với Nhật Bản, cuối cùng thì tất cả đều là về ô tô. Nếu ngành công nghiệp ô tô không cải thiện, thì toàn bộ ngành sản xuất của Nhật Bản sẽ không tốt hơn", Takumi Tsunoda, một nhà kinh tế cấp cao tại Viện nghiên cứu Ngân hàng Trung ương Shinkin nhận định.
Theo một cuộc khảo sát của công ty nghiên cứu Teikoku Databank, tính đến tháng 5 năm nay, chuỗi cung ứng ô tô của Nhật Bản có tổng cộng khoảng 60.000 công ty. Tổng giao dịch kinh doanh ước tính đạt 42 nghìn tỷ yên (270 tỷ USD), tương đương 7% GDP danh nghĩa trong năm tài chính 2023.
Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản, ngành này sử dụng hơn 5 triệu người, chiếm 8% toàn bộ lực lượng lao động.
Việc hợp nhất thông qua sáp nhập có thể giúp cắt giảm chi phí và tập hợp nguồn lực nhưng vẫn chưa biết liệu ngành công nghiệp ô tô của Nhật Bản - giống như ngành công nghiệp ô tô của Mỹ hay Đức - có đủ sức cạnh tranh trong lĩnh vực xe điện hay không.
Các nhà sản xuất ô tô của Nhật Bản đã thấm nhuần truyền thống "monozukuri" đặc trưng của tinh thần Nhật, đòi hỏi tạo ra những sản phẩm có chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của khách hàng với niềm tự hào tiêu chuẩn Nhật và chịu ảnh hưởng từ công ty dẫn đầu thị trường Toyota đã cách mạng hóa sản xuất hiện đại với hệ thống sản xuất tinh gọn và giao linh kiện đúng lúc.
Những phương pháp đó đã giúp phát triển văn hóa cải tiến gia tăng và hiệu quả dây chuyền sản xuất thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản từ cuối những năm 1970.
Tuy nhiên, sự chuyển dịch sang xe thông minh chạy bằng pin đã khiến nhiều người tiêu dùng tập trung sự quan tâm vào các tính năng tự lái dựa trên phần mềm và trải nghiệm kỹ thuật số của họ bên trong xe - những lĩnh vực mà người Trung Quốc làm tốt hơn.
Trong số các nhà sản xuất ô tô của Nhật Bản, Toyota là hãng lên tiếng nhiều nhất về tác hại tiềm tàng từ sự chuyển dịch mạnh mẽ sang xe điện, với lời cảnh báo của Chủ tịch Akio Toyoda vào tháng 10 rằng tương lai chỉ có xe điện sẽ dẫn đến nhiều việc làm bị mất trong ngành, đặc biệt là ở các nhà cung cấp và những người làm việc trên động cơ.
Toyota từ lâu đã ủng hộ cái mà họ gọi là chiến lược "đa con đường" bao gồm sản xuất xe hybrid, xe chạy bằng hydro cũng như xe điện.
Eikei Suzuki, một nhà lập pháp cho biết ông hy vọng nếu Honda và Nissan hợp nhất, điều này sẽ làm tăng khả năng cạnh tranh toàn cầu của họ.
Nhưng ông nói thêm rằng nếu việc sáp nhập gây ảnh hưởng xấu đến sản xuất và việc làm tại địa phương, điều đó sẽ đi ngược lại các chính sách của Thủ tướng Shigeru Ishiba, người đã cam kết phục hồi nền kinh tế các tỉnh của Nhật Bản.
"Chúng tôi hy vọng rằng việc làm trong khu vực tại Nhật Bản sẽ được cân nhắc", ông nói.
