Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung: Khi điểm nghẽn được tháo bỏ, Việt Nam sẽ có những bước đi kỳ diệu hơn

+ Tiến trình đổi mới đã mang lại diện mạo mới, lực mới và thế mới cho đất nước. Vậy với ông, đâu là thành quả nổi bật nhất của 40 năm Đổi mới?

- TS. Nguyễn Đình Cung: Đó chính là chuyển sang kinh tế thị trường và cải cách không ngừng để thị trường ngày càng thị trường hơn. Đó là sự phát triển và lớn mạnh của khu vực kinh tế tư nhân, trong đó là sự hình thành và phát triển của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam.

Từ chỗ không được công nhận, kinh tế tư nhân đã được coi là động lực quan trọng và ngày càng có vai trò quan trọng với sự phát triển của đất nước. Đến nay, chúng ta thấy những doanh nghiệp mạnh, những thương hiệu lớn của chúng ta hầu hết ra đời từ thời kỳ Đổi mới. Nhiều doanh nhân tài năng đã đưa doanh nghiệp trở thành trụ cột trong một số ngành và lĩnh vực xương sống của nền kinh tế, có khả năng cạnh tranh quốc tế. Kinh tế tư nhân đã trở thành động lực thực sự quan trọng và không thể thiếu.

TS. Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương. Ảnh: H.L

Doanh nghiệp tư nhân đóng góp 45% GDP, 40% vốn đầu tư toàn xã hội, tạo việc làm cho 85% lực lượng lao động, chưa kể đóng góp của 5 triệu hộ kinh doanh cá thể.

+ Năm 2025 sẽ tổ chức Đại hội Đảng XIV là Đại hội đánh dấu thời điểm đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Những mục tiêu của cả giai đoạn 2021- 2025 có đạt được hay không sẽ tùy vào kết quả phát triển kinh tế - xã hội của năm này. Theo ông khả năng đạt được mục tiêu thế nào, đâu là mục tiêu ưu tiên nhất của năm 2025?

- TS. Nguyễn Đình Cung: Năm 2025 vẫn phải ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng trên cơ sở giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô. Là một đất nước đang phát triển thì phải có tăng trưởng cao. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 đặt mục tiêu GDP tăng khoảng 6,5 - 7,0% và phấn đấu khoảng 7,0 - 7,5%. Thủ tướng Phạm Minh Chính đặt quyết tâm phấn đấu GDP tăng 8%. Câu hỏi đặt ra là lấy đâu ra 8%?

Muốn tạo được tiền đề cho các năm 2026-2030 thì tăng trưởng phải đạt được 7,5 - 8%. Muốn đạt được mục tiêu 2030-2045 thì những năm tiếp theo tăng trưởng phải đạt 2 con số.

Theo các báo cáo nền kinh tế 2024 tiếp tục khẳng định sự phục hồi rõ nét và tăng trưởng cả năm 2024 vượt 7%. Nhìn vĩ mô các số liệu là rất tốt: Tăng trưởng cao, lạm phát trong tầm kiểm soát, các cân đối lớn của nền kinh tế được giữ vững. Nhưng nhìn số liệu mang tính chất nền tảng, dưới vận động của xã hội thì nó rất khác: Đầu tiên dịch vụ tiêu dùng đang là một động lực nhưng tiêu dùng dân cư thì liên tục suy giảm. Đầu tư tăng rất thấp, nhất là đầu tư tư nhân. Một đất nước đang phát triển mà đầu tư tư nhân chỉ tăng 5-7% thì lấy đâu ra để phát triển. Rồi tỷ lệ doanh nghiệp gia nhập thị trường thì giảm nhưng rút khỏi thị trường lại tăng. Khu vực doanh nghiệp còn yếu. Đấy là những điều thực sự lo lắng.

Nhưng giải được những vấn đề đó, nếu có những giải pháp đột phá, tạo được bước ngoặt, thúc đẩy phát triển kinh tế, làm được như chỉ đạo của Tổng Bí thư thì mục tiêu tham vọng cũng là khả thi. Làm được, nhưng phải hành động, phải có người làm.

Tôi hy vọng năm 2025 là năm bản lề, là năm chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cho sự vươn mình trong kỷ nguyên mới. Muốn vươn mình phải có thay đổi tạo bước ngoặt.

+ Vậy làm sao đạt được con số 7,5%, 8%, làm sao có được tăng trưởng cao? Làm gì để tạo tiền đề để bước vào kỷ nguyên vươn mình giàu mạnh, thịnh vượng như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói?

- TS. Nguyễn Đình Cung:Trước hết phải có những giải pháp đột phá, tháo bỏ được điểm nghẽn thể chế như chỉ đạo của Tổng Bí thư thì môi trường kinh doanh khởi sắc, xã hội ấm lên, các hoạt động tích cực hơn, tâm trạng tích cực hơn sẽ khơi dậy khát vọng, niềm tin thị trường quay lại, như thế nguồn lực rất lớn của đất nước được khơi thông, tạo được một bước chuyển về khu vực kinh tế tư nhân. Lấy lại niềm tin thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển thì tăng trưởng cao là điều có thể.

Muốn có phồn vinh và thịnh vượng, muốn đất nước hùng cường thì khu vực kinh tế tư nhân phải phát triển, doanh nghiệp tư nhân phải lớn mạnh. Lực lượng doanh nghiệp và đội ngũ doanh nhân Việt Nam chắc chắn sẽ đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

+ Vâng, dường như ông rất kỳ vọng ở doanh nghiệp Việt – lực lượng sẽ đóng vai trò lớn hơn nữa, quan trọng hơn nữa cho sự thịnh vượng của quốc gia. Nhưng đến nay lực lượng này mới đông về lượng nhưng vẫn yếu về chất?

- TS. Nguyễn Đình Cung: Nếu không có lực lượng doanh nghiệp của người Việt Nam với các doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh thì cũng không thể nói có được một nền kinh tế độc lập tự chủ, không đạt được khát vọng vươn mình. Nếu như nguồn lực mà không thu hút được, không sử dụng được thì chúng ta không thể có phồn vinh thịnh vượng…

Nhưng vẫn có những rào cản vô hình đang cản trở sự phát triển của khu vực tư nhân, khiến doanh nghiệp khó lớn, một số thì không muốn lớn hơn. Một số doanh nhân đã giảm nhiệt huyết dấn thân.

Việt Nam cần những doanh nghiệp có thể cạnh tranh sòng phẳng ở thị trường quốc tế, cần những tập đoàn kinh tế mạnh. Kinh nghiệm thế giới cho thấy các doanh nghiệp lớn có vai trò quan trọng, là nòng cốt dẫn dắt sự phát triển của các ngành và cả nền kinh tế.

Bây giờ phải khôi phục lại tâm trạng, tạo sinh khí, tạo hào hứng đầu tư kinh doanh, phải tạo ra cơ hội và động lực đầu tư. Lúc này các doanh nghiệp Việt cần động lực mới để vượt ngưỡng. Mà cơ hội và động lực thì chỉ có thể chế mới làm được.

Tôi rất tâm đắc khi Tổng Bí thư thẳng thắn chỉ ra thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn.

Về thể chế, phải là thể chế phát triển mở ra không gian phát triển, khích lệ tinh thần tự do kinh doanh, khát khao kinh doanh để đóng góp cho phát triển đất nước. Dứt khoát phải bỏ tư duy không quản được thì cấm, ban hành luật để giám sát. Chính sách dành cho doanh nghiệp tư nhân phải có những thay đổi đột phá, quyết liệt hơn. Luật quy định, ban hành ra để thúc đẩy phát triển, tạo cơ hội cho phát triển chứ không phải ra luật để quản. Phải để người dân làm kinh tế được lựa chọn cách nào làm hiệu quả nhất chứ không phải buộc làm theo quy trình, tức là quản theo mục tiêu.

Khi tư duy đổi mới, điểm nghẽn được tháo bỏ, kiến tạo môi trường đổi mới sáng tạo thật sự hấp dẫn sẽ thu hút được nguồn lực, thu hút được nhân tài và tôi tin rằng, Việt Nam sẽ có những bước đi kỳ diệu hơn trong chặng đường phát triển tới, hiện thực hóa kỷ nguyên vươn mình.

+ Cảm ơn ông!

Hà Linh (Thực hiện)