Tiếp tục hoàn thiện quy định về lãi suất cho vay đặc biệt

Toàn cảnh Phiên họp

Qua thảo luận, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với các nội dung của Báo cáo tiếp thu, giải trình của Ngân hàng nhà nước Việt Nam (NHNN) và Báo cáo ý kiến của Ủy ban Kinh tế và Tài chính về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.

Tiếp tục hoàn thiện quy định về lãi suất cho vay đặc biệt

Phát biểu tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao Báo cáo tiếp thu, giải trình của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính. Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, hiện nay còn một số vấn đề cần làm rõ để Báo cáo tiếp thu, giải trình trước Quốc hội đảm bảo thuyết phục.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Phiên họp

Theo Chủ tịch Quốc hội, Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 đến nay tiếp tục được sửa đổi để giải quyết các vấn đề hết sức cấp bách liên quan đến vấn đề kinh tế, hoạt động của ngân hàng. Do đó, đề nghị tiếp tục rà soát, đối chiếu các quy định của dự thảo Luật với Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 đảm bảo thống nhất trong nội tại của Luật, rà soát với các luật khác cũng như các dự thảo luật đang trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 hiện nay nhằm tránh mâu thuẫn, chồng chéo, trong đó có quy định tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Về hoàn trả tài sản bảo đảm là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính trong vụ việc vi phạm hành chính, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, tinh thần là đưa tất cả các nội dung sửa đổi, bổ sung đối với một luật đang nằm rải rác ở các luật khác theo quy định tập trung tại một dự thảo Luật có liên quan nhất. Chủ tịch Quốc hội đề nghị Thống đốc NHNN, Cơ quan soạn thảo và Cơ quan thẩm tra tiếp tục rà soát thêm nội dung này.

Cùng với đó, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần rà soát văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 cũng như quy định pháp luật khác có liên quan đến việc xử lý tài sản bảo đảm để sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành văn bản mới nếu cần thiết. Nhấn mạnh đây là nội dung nhiều ĐBQH thảo luận trong thời gian qua cũng như ý kiến thẩm tra đã đặt ra, Chủ tịch Quốc hội cho biết, Chính phủ đã giải trình theo hướng tiếp thu, rà soát, theo dõi quá trình thực thi khi dự thảo Luật được thông qua. Trường hợp phát sinh khi cần thiết, Chính phủ ban hành văn bản hướng dẫn theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 14 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Phiên họp

Nhằm tạo thuận lợi trong quá trình tổ chức thực hiện, kịp thời xử lý các vướng mắc trong thi hành Luật, Chủ tịch Quốc hội đề nghị quy định trong dự thảo Luật theo hướng giao Chính phủ hướng dẫn thực hiện Luật này tương tự như quy định tại khoản 5 Điều 71 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025.

Liên quan đến quy định khoản cho vay đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tán thành việc phân cấp thẩm quyền cho vay đặc biệt từ Thủ tướng Chính phủ sang Thống đốc NHNN. Đồng thời nhất trí với phương án chỉnh lý của Chính phủ về việc bỏ quy định chuyển tiếp đối với khoản cho vay đặc biệt được NHNN quyết định trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành. Đối với lãi suất cho vay đặc biệt, theo Chủ tịch Quốc hội, trong văn bản kết luận của cấp có thẩm quyền chưa thể hiện rõ ý kiến về mức lãi suất cho vay đặc biệt, dẫn đến cách hiểu khác nhau giữa các cơ quan. Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đã có công văn gửi Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp về nội dung này. Vì vậy, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp khẩn trương tổng hợp các nội dung để báo cáo Đảng ủy Quốc hội, xin ý kiến cơ quan có thẩm quyền, làm cơ sở cho các cơ quan tiếp tục hoàn thiện quy định về lãi suất cho vay đặc biệt.

Các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự Phiên họp

Về quyền thu giữ tài sản bảo đảm, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo rà soát kỹ lưỡng, tiếp thu tối đa ý kiến của đại biểu và Cơ quan chủ trì thẩm tra về quy định liên quan đến điều kiện để tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ có quyền thu giữ tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu; vai trò, trách nhiệm, cơ chế phối hợp giữa UBND cấp xã và Cơ quan công an cấp xã. Đồng thời đề nghị NHNN có hướng dẫn cho chính quyền 02 cấp (cấp tỉnh và cấp xã) để xử lý tài sản. Đối với những vấn đề còn vướng mắc, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Cơ quan soạn thảo phối hợp chặt chẽ với Cơ quan thẩm tra để xử lý.

Bảo đảm việc thu giữ tài sản bảo đảm được thực hiện công khai, minh bạch, chặt chẽ

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao NHNN và các cơ quan hữu quan đã nghiên cứu tiếp thu và giải trình tương đối đầy đủ ý kiến của Cơ quan thẩm tra và của ĐBQH phát biểu tại Tổ cũng như tại Hội trường. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đánh giá cao Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đã phối hợp tích cực với các cơ quan có liên quan trong quá trình hoàn thiện Hồ sơ dự thảo Luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu kết luận

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành các phương án giải trình, tiếp thu mà Chính phủ đề xuất trong Báo cáo số 481/BC-CP ngày 08/6/2025. Để tiếp tục hoàn thiện chất lượng dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị các cơ quan phối hợp hoàn thiện, tiếp thu một số nội dung như sau:

Thứ nhất, đối chiếu các quy định của dự thảo Luật với Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, các luật khác cũng như các dự thảo luật đang trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 (trong đó có dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính) để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất; rà soát các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 cũng như các quy định pháp luật khác có liên quan đến việc xử lý tài sản bảo đảm để sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành văn bản mới (nếu cần thiết); đồng thời giao Chính phủ hướng dẫn thực hiện Luật này để đảm bảo thực hiện hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 02 cấp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu kết luận

Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện quy định về lãi suất cho vay đặc biệt trên cơ sở ý kiến của cấp có thẩm quyền, phù hợp với thực tiễn và cơ chế điều hành chính sách tiền tệ. “Theo chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp sẽ sớm tổng hợp ý kiến để báo cáo về nội dung này và báo cáo cơ quan có thẩm quyền”, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ.

Thứ ba, về các điều kiện để thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị rà soát để làm rõ các điều kiện này; rõ vai trò, trách nhiệm, cơ chế phối hợp với UBND cấp xã và Cơ quan công an cấp xã; việc ủy quyền thu giữ tài sản, bảo đảm việc thu giữ tài sản bảo đảm được thực hiện công khai, minh bạch, chặt chẽ, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị thu giữ tài sản bảo đảm cũng như các bên có liên quan.

Bên cạnh đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành phương án của Chính phủ về việc bỏ quy định chuyển tiếp đối với khoản vay đặc biệt được NHNN quyết định trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành và quy định thời điểm có hiệu lực thi hành của Luật từ ngày 01/8/2025.

Rà soát và đánh giá tác động của các chính sách

Trước đó, trình bày Báo cáo tóm tắt tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội và ý kiến thẩm tra chính thức của Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, Chính phủ đã chỉ đạo cơ quan chủ trì rà soát và đánh giá tác động của các chính sách tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các TCTD, bao gồm tác động của dự thảo Luật đối với hệ thống pháp luật, kinh tế xã hội, an ninh trật tự, an toàn xã hội; cũng như làm rõ các cơ sở chính trị của việc cần ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các TCTD.

Bên cạnh đó, tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã chỉ đạo cơ quan chủ trì rà soát, nghiên cứu toàn diện những khó khăn, bất cập trong hoạt động của các TCTD để đề xuất nội dung sửa đổi, bổ sung, bảo đảm hoạt động của các TCTD hiệu quả hơn, hạn chế tình trạng nợ xấu.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình

Báo cáo ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi nêu rõ, 02 nhóm chính sách quy định tại dự thảo Luật đã được cơ quan có thẩm quyền cho ý kiến về chủ trương. Về cơ bản, các ý kiến trong Báo cáo thẩm tra và ý kiến của đại biểu Quốc hội (ĐBQH) về dự án Luật đã được giải trình, tiếp thu.

Để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính (KTTC) đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát các quy định của dự thảo Luật với Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, các luật khác cũng như các dự thảo luật đang trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9; nghiên cứu các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 cũng như các quy định pháp luật khác có liên quan đến việc xử lý tài sản bảo đảm (TSBĐ) để sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành văn bản mới (nếu cần thiết). Nhằm tạo thuận lợi cho quá trình tổ chức thực hiện và kịp thời xử lý các vướng mắc trong thi hành Luật, Thường trực Ủy ban KTTC đề nghị cân nhắc có quy định trong dự thảo Luật giao Chính phủ hướng dẫn thực hiện Luật này.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo ý kiến

Về lãi suất cho vay đặc biệt, dự thảo Luật quy định “lãi suất cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước là 0%/năm” (khoản 1 Điều 1). Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, đây là nội dung đã được Ban Thường vụ Đảng ủy Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) báo cáo, xin ý kiến cấp có thẩm quyền theo Tờ trình số 04-TTr/ĐUNHNN ngày 29/4/2025. Đồng thời, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhấn mạnh, quy định về lãi suất cho vay đặc biệt của NHNN là nội dung quan trọng, ảnh hưởng đến sự ổn định của hệ thống tổ chức tín dụng, an ninh tài chính - tiền tệ quốc gia và nguồn lực của nền kinh tế. Do còn có cách hiểu khác nhau giữa các cơ quan, Thường trực Ủy ban KTTC đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục hoàn thiện quy định về lãi suất cho vay đặc biệt trên cơ sở ý kiến của cấp có thẩm quyền.

Các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự Phiên họp

Về quyền thu giữ tài sản bảo đảm (Điều 198a), Thường trực Ủy ban KTTC đề nghị cân nhắc một số nội dung có sự điều chỉnh so với quy định tại Nghị quyết số 42/2017/QH14 như việc bãi bỏ điều kiện “TSBĐ không phải là tài sản tranh chấp trong vụ án đã được thụ lý nhưng chưa được giải quyết hoặc đang được giải quyết tại Tòa án có thẩm quyền”; bỏ hình thức công khai thông tin khi thu giữ TSBĐ thông qua “Niêm yết văn bản thông báo tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi bên bảo đảm đăng ký địa chỉ theo hợp đồng bảo đảm và trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có TSBĐ”.

Thường trực Ủy ban KTTC cho rằng, việc chỉnh lý quy định của Nghị quyết số 42/2017/QH14 cần được xây dựng trên cơ sở cân nhắc lợi ích không chỉ của TCTD mà cả các bên có liên quan, đồng thời, các vướng mắc đặt ra trong Báo cáo số 481 có thể được xem xét khắc phục bằng phương án khác như: quy định chi tiết nội hàm tranh chấp và phương thức xác định tài sản có phải đang có tranh chấp hay không; quy định về việc UBND cấp xã có trách nhiệm niêm yết văn bản thông báo tại trụ sở… Do đó, Thường trực Ủy ban KTTC đề nghị kế thừa các quy định nêu trên tại Nghị quyết số 42 để quy định trong dự thảo Luật.

Bích Ngọc - Vũ Hiếu - Thế Anh