Tiếp tục hoàn thiện, triển khai các chính sách về dân số kịp thời, hiệu quả

Cán bộ y tế tuyên truyền, tư vấn về sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình tại cơ sở y tế.

Theo Báo cáo của Cục Dân số (Bộ Y tế), năm 2025, công tác dân số ở nước ta tiếp tục được triển khai một cách chủ động, linh hoạt, ổn định từ Trung ương đến địa phương; đặc biệt là mạng lưới tổ chức dân số tiếp tục được kiện toàn theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp bước đầu đi vào hoạt động ổn định.

Đáng chú ý, các chỉ tiêu chủ yếu như: tuổi thọ trung bình của người Việt Nam ước đạt 74,7 tuổi, vượt mục tiêu đề ra; tỷ số giới tính khi sinh giữ ở mức 111 bé trai/100 bé gái, đạt chỉ tiêu nhưng vẫn cao so với mức cân bằng tự nhiên.

Tuy nhiên, tổng tỷ suất sinh toàn quốc năm 2025 chỉ đạt 1,93 con/phụ nữ, chưa đạt mức sinh thay thế, cho thấy xu hướng sinh ít con, sinh muộn ở nước ta tiếp tục gia tăng. Tình trạng kết hôn muộn, sinh con muộn, sinh ít con hoặc không muốn sinh con ngày càng phổ biến, nhất là tại các đô thị và vùng có mức sinh thấp. Trong khi đó, các chính sách hỗ trợ, khuyến khích sinh đủ hai con ở nhiều địa phương còn hạn chế, chủ yếu đang trong giai đoạn xây dựng hoặc thí điểm, chưa đủ mạnh để tạo chuyển biến rõ rệt và bền vững.

Ngoài ra, tốc độ già hóa dân số nhanh trong khi hệ thống dịch vụ chăm sóc người cao tuổi chưa theo kịp; nguồn lực đầu tư cho công tác dân số còn hạn chế; năng lực khai thác, phân tích dữ liệu dân số chưa đáp ứng yêu cầu hoạch định chính sách dài hạn.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, nhằm đánh dấu sự chuyển đổi trọng tâm chính sách từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển, tại Kỳ họp lần thứ 10, Quốc hội Khóa XV đã thông qua Luật Dân số gồm 8 Chương, 30 điều, và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026. Luật Dân số tập trung quy định các nội dung cốt lõi của công tác dân số hiện nay như: duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; thích ứng với già hóa dân số và dân số già; nâng cao chất lượng dân số; đẩy mạnh truyền thông, vận động, giáo dục về dân số; xác định rõ các điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số trong thực tiễn.

Đặc biệt, Luật cũng quy định rõ chính sách của Nhà nước đối với dân số theo hướng mang tính nguyên tắc, định hướng tổng thể, thể hiện các nhóm chính sách vĩ mô, bám sát đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước. Đây là cơ sở quan trọng, góp phần thực hiện các mục tiêu của Nghị quyết số 72-NQ/TW, ngày 09/9/2025 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Trong đó, Nghị quyết nêu rõ: nâng cao thể lực, trí lực, tầm vóc và tuổi thọ khỏe mạnh của nhân dân. Đến năm 2030, tăng chiều cao trung bình của trẻ em và thanh thiếu niên từ 1 đến 18 tuổi thêm tối thiểu 1,5cm; tuổi thọ trung bình đạt 75,5 tuổi, trong đó số năm sống khỏe mạnh đạt tối thiểu 68 năm.

Để thực hiện tốt công tác dân số năm 2026, nhất là triển khai hiệu quả Luật Dân số, Bộ Y tế sẽ sớm trình Chính phủ ban hành kế hoạch triển khai Luật Dân số; chủ trì xây dựng các nghị định của Chính phủ, thông tư hướng dẫn thi hành và các văn bản dưới luật phải hoàn thành chậm nhất trước ngày 15/5/2026, đúng quy định về thời hạn hiệu lực. Ngành dân số cần tiến hành rà soát toàn bộ các chương trình, đề án về dân số đến năm 2030 để điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với Luật Dân số, Chương trình mục tiêu quốc gia và các nghị quyết mới của Đảng, Chính phủ ban hành.

Diễu hành cổ động kỷ niệm Ngày Dân số Việt Nam (26/12) trên địa bàn Hà Nội

Ngoài ra, các địa phương kiện toàn Ban Chỉ đạo dân số các cấp, bảo đảm sự tham gia đầy đủ của các ngành, đoàn thể; ưu tiên giữ ổn định đội ngũ cán bộ chuyên trách và cộng tác viên dân số tại cơ sở; tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác dân số, sớm xây dựng cơ sở dữ liệu dân số thống nhất, phục vụ quản lý, dự báo và hoạch định chính sách; tăng cường nghiên cứu, dự báo xu hướng mức sinh, già hóa dân số; tiếp tục hoàn thiện và triển khai các chính sách hỗ trợ, khuyến khích sinh con, nhất là tại các địa phương có mức sinh thấp, gắn với các giải pháp về nhà ở, y tế, giáo dục, việc làm và an sinh xã hội, nhằm giảm áp lực kinh tế-xã hội đối với các cặp vợ chồng trẻ.

"Đồng thời, tăng cường truyền thông thay đổi hành vi, kiểm soát chặt chẽ việc lạm dụng khoa học, công nghệ để lựa chọn giới tính thai nhi và thúc đẩy bình đẳng giới, nâng cao vị thế phụ nữ và trẻ em gái trong gia đình, cộng đồng; mở rộng các hoạt động tư vấn, khám sức trước khi kết hôn; tầm soát, chẩn đoán và điều trị sớm các bệnh tật trước sinh và sơ sinh… Qua đó, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tương lai", Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên cho biết thêm.

MAI THANH