Tìm đầu ra ổn định cho dưa hấu

Dưa hấu tại huyện Lộc Bình (tỉnh Lạng Sơn) đang bị “ép” giá chỉ còn 3.000 đồng/kg. Ảnh: Nguyễn Quý.

Vào thời điểm này năm ngoái, anh Lộc Văn Thân (thôn Bản Mới, xã Tú Đoạn, huyện Lộc Bình) tất bật bên vườn dưa hấu, tay đếm tiền, mắt vẫn nhìn đoàn xe tải đang xếp lốt ngoài đầu ngõ.

Vụ dưa năm 2024, dù thời tiết nắng, mưa khá thất thường nhưng dưa hấu nhà anh Thân và bà con Lộc Bình trồng vẫn phát triển tốt. Trung bình mỗi quả dưa đạt trọng lượng từ 3 đến 4 kg; quả to có thể đạt trên 5 kg. Giá dưa hấu được thương lái thu mua dao động từ 6.000 đến 9.000 đồng/kg. Ngoài được thương lái ngoại tỉnh thu mua thì dưa hấu của người dân trồng tại các xã: Tú Đoạn, Sàn Viên... còn được người dân đem bán lẻ tại chợ thị trấn Lộc Bình, giá bán khoảng 12.000 đồng/kg. Do điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu phù hợp nên cây dưa hấu được người dân trồng trên địa bàn huyện cho quả to đều, ruột đỏ và ngọt. Năm 2024 dưa hấu được mùa, được giá đã giúp gia đình anh Thân và nhiều hộ dân huyện Lộc Bình có thu nhập khá.

Thế nhưng năm nay, vườn dưa hơn 1 mẫu của gia đình anh Thân gần như mất trắng. Hầu hết quả dưa đều bị thối. Khoảng gần 1 tấn dưa còn lại có thể thu hoạch được, nhưng anh Thân cũng “chán không muốn thu hái”, vì giá dưa quá rẻ.

“Từ tháng 5 năm nay mưa nhiều, đúng vào thời kỳ quả dưa phát triển mạnh, nên hầu hết dưa đã đậu quả đều bị thối. Tình trạng quả dưa bị thối, hỏng xảy ra ở nhiều vườn dưa khác. Nhiều hộ mất một nửa, nhiều hộ khác như gia đình tôi gần như mất trắng” - anh Thân nói.

Cùng ở thôn Bản Mới, chị Hoàng Thị Thu cũng trong cảnh tương tự. Chị Thu cho biết: Vụ dưa năm ngoái, gia đình chị trồng gần 3 sào dưa và thu được trên 20 triệu đồng. Thấy có lãi, năm nay, chị Thu tiếp tục duy trì diện tích 3 sào. Thế nhưng, năm nay do thời tiết không thuận nên năng suất rất thấp. Cả 3 sào dưa ước tính thu hoạch chỉ được vài tạ.

Ngoài mất mùa, nông dân trồng dưa hấu ở Lộc Bình còn “gánh” thêm nỗi buồn mất giá. Tại thôn Phiêng Phúc, xã Khánh Xuân (huyện Lộc Bình), bà Lý Thị Hà cho biết: Năm nay, gia đình bà trồng hơn 1 sào dưa hấu. Mọi năm, dưa hấu được tư thương đến thu mua với giá 7.000 - 8.000 đồng/kg nhưng hiện tại giá thu mua xuống rất thấp, thậm chí có ngày chỉ thu mua với giá 3.000 đồng/kg.

“Để bù đắp lại phần chi phí đã bỏ ra, tôi phải mang ra chợ bán lẻ. Tuy nhiên, số lượng bán ra không đáng kể, với tình hình này, vụ dưa năm nay thu lại vốn đầu tư còn khó chứ chưa nói đến có lãi” - bà Hà nói.

Tìm hiểu tại huyện Lộc Bình, nguyên nhân dưa hấu mất giá là do người dân trồng mang tính tự phát, chưa có liên kết bao tiêu sản phẩm, phụ thuộc hoàn toàn vào tư thương. Năm nào ít hoặc không có tư thương đến thu mua sẽ xảy ra tình trạng dưa hấu mất giá.

Một cán bộ Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Lộc Bình cho biết: Dưa hấu là loại cây được người dân đưa vào trồng từ lâu trên địa bàn huyện. Tuy nhiên, người dân hiện nay sản xuất dưa chưa có liên kết chặt chẽ từ khâu sản xuất đến khâu tiêu thụ sản phẩm nên dẫn đến tình trạng dưa hấu trượt giá.

Theo thống kê, năm nay, toàn huyện Lộc Bình có trên 187,3 ha dưa hấu (tăng trên 83,4 ha so với cùng kỳ năm 2024), trong đó, tập trung chủ yếu tại một số xã như: Tú Đoạn, Khuất Xá, Tú Mịch, Đông Quan… Năng suất dưa đạt trên 115 tạ/ha, sản lượng ước đạt trên 2.300 tấn.

Điều đáng nói là, dù sát ngay thị trường rất lớn là Trung Quốc, nhưng dưa hấu Lạng Sơn vẫn chưa bao giờ xuất khẩu được, phải chuyển về Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh…, nông dân trồng dưa luôn trong tình cảnh bị ép giá.

Nhiều năm qua, dưa hấu là cây trồng bản địa của huyện Lộc Bình, đem lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân. Hiện nay, mong muốn lớn nhất của bà con nông dân là được các cấp, ngành chức năng quan tâm, có giải pháp hữu hiệu, liên kết thị trường… để quả dưa có đầu ra ổn định.

Nguyễn Quý