Tìm giải pháp thực thi hiệu quả tra soát chuỗi cung ứng đối với các doanh nghiệp Dệt May, Da Giày

Sự kiện nằm trong khuôn khổ diễn đàn về tra soát chuỗi cung ứng ngành dệt may và da giày của tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) lần thứ 9.

Trước thềm cuộc thảo luận song phương, với sự hỗ trợ từ Đại sứ quán Hà Lan, các tổ chức quốc tế và phi chính phủ tại Việt Nam…Hiệp hội Dệt May Việt Nam (Vitas), Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam, đã tổ chức hội thảo chuyên đề mở ra không gian trao đổi và góp ý từ các bên liên quan về những cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp dệt may, da giày Việt Nam khi tham gia tra soát chuỗi cung ứng.

Trong phiên đối thoại chính thức, nhóm diễn giả tham gia thảo luận về thách thức hiện hữu, các sáng kiến và tiềm năng hợp tác giữa các bên liên quan tại thị trường các quốc gia tiêu thụ (EU) và quốc gia sản xuất (Việt Nam) nhằm đạt được hiệu quả tối đa trong tra soát các vấn đề quyền con người trong chuỗi cung ứng (HRDD).

Là quốc gia có số lượng lớn doanh nghiệp và lực lương lao động sản xuất và gia công cho các nhãn hàng dệt may và da giày của châu Âu, các diễn giả phía Việt Nam bày tỏ sự quan tâm và những băn khoăn trước bối cảnh trách nhiệm tra soát ngày càng được yêu cầu chặt chẽ từ phía các quốc gia tiêu thụ.

Không thể chỉ đẩy rủi ro và trách nhiệm về phía các nhà sản xuất và gia công

Tại Hội thảo chuyên đề, các chuyên gia đều đồng tình rằng nếu được thực hiện hiệu quả và công bằng, việc đẩy mạnh tra soát sẽ giúp nâng tầm cho ngành dệt may và da giày của Việt Nam, giúp các doanh nghiệp trong nước nâng cao trình độ quản trị và cải thiện vị thế, quyền lợi của người lao động.

Tại sự kiện, ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch VITAS chia sẻ ngành Dệt May Việt Nam đang hướng đến phát triển bền vững, việc tra soát tạo ra sự minh bạch thu hút sự quan tâm đặt hàng của các nhãn hàng tạo cơ hội các doanh nhỏ tham gia chuỗi cung ứng…tuy nhiên cũng mang đến nhiều thách thức nhất là sẽ làm gia tăng chi phí, cần có sự chia sẻ trách nhiệm từ phía các nhãn hàng, sự hỗ trợ hợp tác của các tổ chức quốc tế…

Tuy nhiên, nhiều vấn đề cơ bản cần được làm rõ cũng đã được nêu ra như với đặc điểm chuỗi cung ứng phức tạp, liên đới nhiều bên, liệu việc tra soát có thực hiện được một cách hiệu quả, giúp xử lý những vẫn đề gốc rễ của ngành hay không;

Nhiều ý kiến cũng đồng thời đề xuất trách nhiệm tra soát phải được chia sẻ công bằng giữa các bên trong chuỗi cung ứng, không thể chỉ đẩy rủi ro và trách nhiệm về phía các nhà sản xuất và gia công – nguồn lực và năng lực còn nhiều hạn chế, vốn lâu nay là bên có tiếng nói yếu thế hơn các nhãn hàng…

Tham gia phiên đối thoại với tư cách đại diện cho các doanh nghiệp dệt may Việt Nam Ông Lưu Tiến Chung, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt May Việt Nam đề xuất: “Để thực hiện HRDD hiệu quả, cần có cam kết rõ ràng của các bên, định rõ được trách nhiệm của từng bên và cách thức hợp tác, chia sẻ trách nhiệm. Thực hiện tra soát chuỗi cung ứng áp dụng ở cấp độ doanh nghiệp cung ứng cần có lộ trình và nên bắt đầu với các doanh nghiệp tiên phong, những doanh nghiệp có mức độ cam kết, nhận thức cao hơn và có năng lực, nguồn lực để triển khai”

Ông Chung đồng thời đề xuất: các nhãn hàng, bên mua hàng cũng cần tạo động lực để các doanh nghiệp cung ứng duy trì và nhân rộng các nỗ lực cải thiện trong ngành, ưu tiên cho các vấn đề về người lao động, vì người lao động là yếu tố quan trọng nhất, là động lực mạnh mẽ nhất cho sự phát triển của ngành…

Góp phần kiến tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và bình đẳng cho doanh nghiệp – ông Nguyễn Văn Bình, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Việt Nam, chia sẻ: “Trong bối cảnh có rất nhiều bộ tiêu chuẩn, quy định khác nhau liên quan đến thực hành và tra soát kinh doanh có trách nhiệm của ngành, của các nhãn hàng quốc tế và của các quốc gia thị trường , doanh nghiệp sẽ gặp nhiều khó khăn khi phải đáp ứng yêu cầu của nhiều bên.

Theo ông Nguyễn Văn Bình, Các nhãn hàng cần tăng cường đối thoại, hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất để họ có thêm nguồn lực thực hiện việc cải thiện một cách thực chất, nâng cao năng suất và đảm bảo quyền của người lao động, cơ quan nhà nước cần phát huy vai trò điều hành thông qua việc rà soát các tiêu chuẩn và quy định pháp luật trong nước để đảm bảo tinh thần của các yêu cầu này được phản ánh trong luật pháp, chính sách của quốc gia...

Tại hội thảo chuyên đề đại diện Tổng Công ty May 10 - doanh nghiệp đang hợp tác nhiều khách hàng và nhãn hàng lớn thị trường xuất khẩu chính là EU, Mỹ, Nhật Bản nhận thấy thực thi việc tra soát mang lại lợi ích cho doanh nghiệp, nâng cao uy tín thương hiệu doanh nghiệp cũng như đời sống của người lao động…

May 10 cho biết năm 2022 tại đơn vị có 170 cuộc đánh giá của khách hàng và tổ chức về trách nhiệm xã hội với nhiều bộ tiêu chuẩn theo đó doanh nghiệp đề xuất nên có các tiêu chuẩn chung để đánh giá tránh bị trùng lặp các nội dung thẩm định đánh giá nhất là các tiêu chuẩn xã hội...

Cơ hội để các bên đẩy mạnh các sáng kiến hợp tác, thực hành mua hàng có trách nhiệm

Thống kê cho thấy đến tháng 2/2023, Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu các sản phẩm dệt may và da giày lớn nhất thế giới. Giai đoạn 2015-2022, tốc độ tăng trưởng về kim ngạch xuất khẩu của hai ngành dệt may, da giày không ngừng gia tăng, đạt mức trung bình là 64,3%, xuất khẩu sang châu Âu luôn chiếm một tỉ trọng lớn.

Không thể phủ nhận hoạt động kinh doanh của các công ty đa quốc gia và các chuỗi cung ứng dệt may, da giày toàn cầu đã mang lại tăng trưởng cao về mặt kinh tế và việc làm. Tuy nhiên, thực tế các thực hành mua hàng thiếu trách nhiệm, vi phạm về quyền con người và môi trường trong chuỗi cung ứng dệt may, da giày diễn ra tương đối phổ biến.

Bộ Nguyên tắc hướng dẫn về Kinh doanh và Quyền con người của Liên hợp quốc năm 2011 và Hướng dẫn của OECD về tra soát các chuỗi cung ứng có trách nhiệm trong ngành may mặc và giày dép năm 2017 nhằm mục tiêu góp phần giảm thiểu tình trạng này.

Tuy nhiên trong bối cảnh đại dịch COVID 19 nhiều nhãn hàng vẫn hoãn, hủy đơn hàng, tìm cách ép giá hoặc thanh toán chậm khiến các doanh nghiệp sản xuất và người lao động tại Việt Nam và các các quốc gia xuất khẩu dệt may, da giày khác gặp khó khăn gấp bội.

Thực trạng này đã góp phần đẩy nhanh các nỗ lực mạnh mẽ tại Châu Âu trong việc ban hành các quy định mang tính bắt buộc để thúc đẩy các thực hành kinh doanh có trách nhiệm. Năm 2021, Chính phủ Đức ban hành Luật về Trách nhiệm tra soát của doanh nghiệp để ngăn ngừa các vi phạm về quyền con người trên toàn chuỗi cung ứng.

Tra soát các chuỗi cung ứng có trách nhiệm trong ngành may mặc và giày dép mục tiêu góp phần giảm thiểu tình trạng mua hàng thiếu trách nhiệm, vi phạm về quyền con người và môi trường trong chuỗi cung ứng

Nhiều quy định khác cũng đang được dự thảo và dự kiến sẽ sớm được ban hành như Chỉ thị của Liên minh Châu Âu (EU) về Trách nhiệm tra soát tính bền vững của doanh nghiệp, Luật về trách nhiệm tra soát môi trường và quyền con người của Hà Lan, Lệnh cấm lao động cưỡng bức của EU. Những biến chuyển này đặt ra thách thức cho các nhãn hàng và doanh nghiệp cung ứng trong chuỗi giá dệt may, da giày nhưng đồng thời cũng là cơ hội để các bên đẩy mạnh các sáng kiến hợp tác, thực hành mua hàng có trách nhiệm, tăng cường năng lực sản xuất và cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động.

Phan Vi