Tìm hướng đi bền vững cho ngành giày da và dệt may

Sản xuất may mặc tại Công ty cổ phần Đồng Tiến (Khu công nghiệp Amata, phường Long Bình), một trong những công ty may mặc nội địa nổi tiếng cả nước. Ảnh minh họa: Nguyễn Hòa

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, dù có sự phát triển ấn tượng nhưng ngành dệt may và giày da đang đối mặt với khó khăn, thách thức khi các chính sách thuế cũng như những yêu cầu về xuất xứ, nguồn nguyên liệu tại các thị trường lớn như: Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu (EU) đang ngày một thắt chặt đối với hàng hóa nhập khẩu, trong đó có hàng hóa xuất xứ Việt Nam.

Ngành chủ lực tìm hướng đi bền vững

Theo thống kê từ Hiệp hội Dệt may Việt Nam, trong 6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của ngành dệt may đạt gần 22 tỷ USD, tăng 10,6% so với cùng kỳ năm 2024.

Thời gian qua, trên 40% sản phẩm của ngành dệt may Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ. Do đó, các chính sách thuế của Hoa Kỳ sẽ có những ảnh hưởng trực tiếp đến doanh nghiệp ngành dệt may. Chủ động ứng phó với những biến động thị trường, ngành dệt may đã tập trung đào tạo nguồn nhân lực, ứng dụng công nghệ cao (AI, robot…) trong thiết kế, phát triển sản phẩm mới…

Tại Hội nghị giữa Thủ tướng Chính phủ với các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài về tình hình kinh tế ngoại giao 6 tháng đầu năm 2025 vào ngày 22-7, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam Trương Văn Cẩm cho biết, ngành dệt may Việt Nam hiện đã xuất khẩu sản phẩm đến 130 thị trường trên thế giới. Tuy nhiên, sản phẩm vẫn chỉ tập trung vào một số thị trường chính như: Mỹ, EU, Nhật Bản (trên 10%), Hàn Quốc và Trung Quốc (trên 8%)…, chưa khai thác nhiều thị trường tiềm năng khác.

Theo ông Cẩm, “điểm nghẽn” của ngành dệt may hiện nay là sản xuất vải và phụ liệu. Ngành dệt may đang nỗ lực thu hút đầu tư trong nước và nước ngoài vào lĩnh vực này để chủ động nguồn cung nguyên, phụ liệu, cũng như đáp ứng tiêu chuẩn xuất xứ theo quy định của các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết và được hưởng lợi về mặt thuế quan.

Đối với ngành giày da, theo thống kê từ Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam (LEFASO), trong 6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu ngành da giày đạt 14 tỷ USD, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2024. Thị trường xuất khẩu chính là Hoa Kỳ và EU.

Chia sẻ về những khó khăn của ngành giày da, Phó Chủ tịch LEFASO Phan Thị Thanh Xuân cho rằng, “nút thắt” của ngành giày da Việt Nam hiện nay là vấn đề nguyên, phụ liệu. Việt Nam vẫn đang phụ thuộc vào nguồn nguyên, phụ liệu nhập khẩu hoặc sự chỉ định của khách hàng với mô hình sản xuất gia công cho các đối tác nước ngoài. Để giải quyết bài toán này, ngành giày da đang tìm hướng tự chủ sản xuất nguyên, phụ liệu tại Việt Nam. Khi đó, doanh nghiệp Việt Nam sẽ thu hút các đơn hàng, tạo đà phát triển tốt trong giai đoạn tới.

Khuyến khích các giải pháp phát triển bền vững

Hiện nay, LEFASO, Hiệp hội Dệt may Việt Nam và Hiệp hội Gỗ Việt Nam có ý tưởng đề xuất xây dựng Trung tâm Đổi mới sáng tạo, xây dựng và phát triển nguyên, phụ liệu cho ngành thời trang Việt Nam (gọi tắt là Trung tâm Đổi mới sáng tạo). Theo đó, Trung tâm Đổi mới sáng tạo sẽ giải quyết được nhiều vấn đề, đa dạng hóa nguồn cung; phát triển, đổi mới sáng tạo trong thiết kế sản phẩm, mô hình kinh doanh…

Theo bà Phan Thị Thanh Xuân, nguồn nguyên liệu của Việt Nam hiện nay không chỉ đến từ Trung Quốc, mà còn từ nhiều quốc gia khác trên thế giới (Uzbekistan (nguyên liệu da), nhưng chưa biết cách tiếp cận với Việt Nam). Do đó, Trung tâm Đổi mới sáng tạo sẽ là cầu nối với các bộ phận.

Tại Đồng Nai, dệt may và giày da là những ngành có chỉ số sản xuất công nghiệp chủ lực của tỉnh. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tăng trưởng kinh tế lĩnh vực may mặc và giày da đạt từ 8-10% so với cùng kỳ năm 2024. Phần lớn doanh nghiệp may mặc, giày da tại Đồng Nai làm gia công cho các đối tác nước ngoài và còn phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu và thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Ông Trần Văn Hùng, Giám đốc Tài chính Công ty TNHH Bowker Việt Nam (Thành phố Hồ Chí Minh), Phó Chủ tịch Hội Kế toán tỉnh Đồng Nai, chia sẻ Đồng Nai có rất nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực dệt may. Phần lớn các doanh nghiệp may gia công, sản xuất theo đơn đặt hàng của đối tác nước ngoài và vẫn phải nhập khẩu nguyên liệu. Nếu chủ động được nguồn nguyên liệu trong nước, doanh nghiệp sẽ giảm rất nhiều loại chi phí…

Ông Hùng cho rằng, để xây dựng ngành kinh tế dệt may phát triển bền vững, đòi hỏi phải có sự vào cuộc từ Chính phủ, các bộ, ngành liên quan. Phải có những cơ chế, chính sách hỗ trợ, thúc đẩy doanh nghiệp may mặc trong phát triển thị trường, nguồn cung ứng lẫn chiến lược truyền thông để quảng bá thương hiệu…

Đối với đề xuất của ngành da giày, dệt may về xây dựng Trung tâm Đổi mới sáng tạo, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu ngành da giày, dệt may cũng như một số ngành kinh tế có tỷ trọng xuất khẩu lớn của cả nước cần có chiến lược nghiên cứu phát triển mẫu mã, bao bì, nguyên vật liệu. Hạn chế đi mua, đồng thời tận dụng hết năng lực cung ứng nguyên liệu nội địa.

Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, Chính phủ hoàn toàn nhất trí và ủng hộ các ngành kinh tế chủ lực phát triển các trung tâm nghiên cứu để có chiến lược phát triển bền vững, hướng đến đa dạng hóa sản phẩm, đa dạng thị trường…

Ngọc Liên