Tìm kiếm cách biểu đạt mới cho sân khấu

Sau khi điểm qua nội dung, chất lượng nghệ thuật của 13 vở đã tranh tài tại TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng và Ninh Bình, PGS. TS Nguyễn Thị Minh Thái cho biết, sân khấu thử nghiệm không phải là hành trình chạy theo những điều "dị biệt hình thức", mà là quá trình tìm kiếm một cách biểu đạt mới cho những vấn đề mà sân khấu đặt ra.

"Thử nghiệm phải dựa trên nền tảng truyền thống, từ căn cốt văn hóa dân tộc. Nếu chỉ 'làm cho khác' mà không đi đến tận cùng cảm xúc khán giả, thì đó chưa phải là thử nghiệm đúng nghĩa", PGS. TS Nguyễn Thị Minh Thái nhấn mạnh.

PGS. TS Nguyễn Thị Minh Thái trình bày đề dẫn tại hội thảo

Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, NSND Trịnh Thúy Mùi cho rằng, thử nghiệm phải gắn với chiều sâu tư tưởng, không tách rời nhu cầu thưởng thức của công chúng đương đại, đặc biệt là khán giả trẻ.

Một trong những nội dung được quan tâm tại hội thảo là khả năng làm mới các loại hình truyền thống như chèo, cải lương, tuồng, kịch nói, đồng thời mở rộng sang xu hướng kịch hóa nghệ thuật xiếc.

Theo Phó Viện Trưởng Viện nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy văn hóa dân tộc Nguyễn Thế Khoa, "thử nghiệm quan trọng là tìm cho ra bản sắc riêng và quá trình thử nghiệm phải có sự sáng tạo, không phải biến mình thành bản sao".

Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, NSND Trịnh Thúy Mùi chia sẻ tại hội thảo

Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam, NSND Tống Toàn Thắng kể, trước đây ông luôn trăn trở là nghệ thuật xiếc Việt Nam dường như chỉ mới có kỹ thuật, mà chưa thật sự tìm thấy cho mình một ngôn ngữ riêng.

"Nhưng trong quá trình lao động nghệ thuật, qua từng ngày tập luyện, thử nghiệm và sáng tạo, chúng tôi dần đưa yếu tố sân khấu vào sâu hơn trong cấu trúc của xiếc, sử dụng chính ngôn ngữ xiếc để minh họa, để khắc họa nhân vật và làm rõ câu chuyện.

Từ đó, chúng tôi nhận ra khán giả bắt đầu cảm nhận rõ hơn nội dung, cảm xúc và tinh thần của vở diễn. Chúng tôi không dám nói mình đã làm kịch, nhưng chúng tôi đã cố gắng kể một câu chuyện bằng ngôn ngữ của xiếc, một cách kể chuyện vừa bằng hình thể, vừa bằng cảm xúc, vừa bằng sự tương tác trực tiếp với khán giả".

Các nghệ sĩ Việt Nam và quốc tế tại hội thảo

Cho rằng "xiếc kịch hóa không đơn thuần là kể chuyện bằng động tác nhào lộn, mà là cách đưa thân thể nghệ sĩ trở thành một thứ ngôn ngữ tư tưởng", PGS. TS Nguyễn Thị Minh Thái khẳng định, nếu đi đúng hướng, đây sẽ là không gian tiềm năng để sân khấu Việt Nam tạo dấu ấn riêng trên bản đồ sân khấu thử nghiệm quốc tế.

Những trao đổi tại hội thảo không chỉ góp ý chuyên môn cho Liên hoan Quốc tế Sân khấu thử nghiệm lần thứ VI, mà còn là lời mời gọi đối với sân khấu Việt Nam về sự cần thiết phải khác biệt, dám đi xa nhưng không đánh mất căn cốt văn hóa của chính mình.

H.Hà