Tìm về cội nguồn từ truyền thuyết nỏ Thần An Dương Vương…

Michal Ruzicka và Andrei Ngo tại Lễ Dâng hương tưởng niệm Đức vua An Dương Vương - Ảnh: Thanh Thanh

Người giải mã bí mật của nỏ Thần…

Theo học ngành tên lửa chống tăng tại Học viện kỹ thuật quân sự Cộng hòa Czech, với thành tích học tập nổi bật, chàng kỹ sư trẻ Vũ Đình Thanh đã được các công ty, tập đoàn chuyên về thiết kế, kỹ thuật của Czech mời ở lại làm việc. Hiện kỹ sư Thanh đang làm cho Công ty Cổ phần NPO Almaz thuộc Tập đoàn hàng không vũ trụ Almaz-Antey của Nga, nơi có rất nhiều nhà khoa học vật lý hàng đầu thế giới đang đầu quân.

Ý tưởng phục dựng nỏ Thần đến với kỹ sư Vũ Đình Thanh trong một lần anh cùng du khách nước ngoài đi thăm Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Khi người thuyết minh giới thiệu mô hình nỏ Thần An Dương Vương, các vị khách nước ngoài gật gù khen ngợi, song họ nói với anh rằng mô hình này là không thuyết phục, bởi xét về kỹ thuật, không thể có chiếc nỏ nào bắn xa cùng lúc nhiều mũi tên như truyền thuyết…

Điều này khiến cho kỹ sư Thanh trăn trở và quyết tâm nghiên cứu, phục dựng nỏ Thần An Dương Vương. Anh tâm niệm, nếu chứng minh được nỏ Thần của triều đại Âu Lạc khoảng hơn 2.000 năm trước là khả thi và có thật, thì triều đại An Dương Vương, các Vua Hùng cũng là có thật... Từ đó, sẽ góp thêm tiếng nói khẳng định việc người Việt là chủ nhân của nước ta từ thuở hồng hoang…

Nỏ Thần bắn cùng lúc cả vạn mũi tên xa đến 1.000m từ độ cao của thành Cổ Loa như đạn chùm ngày nay xuyên giáp vạn quân giặc. Ảnh: NVCC

“Mỗi chiếc nỏ bắn ra một mũi tên là chuyện bình thường, nhưng liệu có một chiếc nỏ bắn ra cùng lúc nhiều mũi tên và phải bay xa, hướng trúng mục tiêu?”- Trăn trở đó cứ đeo bám anh trong suốt quá trình chế tác nỏ Thần.

Bắt đầu nghiên cứu từ đầu năm 2019, với thử nghiệm làm nỏ bằng các cánh cung mà các vận động viên thể thao sử dụng nhưng không thành công, kỹ sư Vũ Đình Thanh đã lặn lội lên Sơn La gặp nghệ nhân Lò Văn Thuận (hay được gọi với cái tên Thuận Nỏ) để đặt làm cánh nỏ bằng cây luồng. Thế nhưng sau vài lần bắn thử vẫn không thành công, kỹ sư Thanh lại lặn lội vào huyện A Lưới (Thừa Thiên Huế) để tìm loại gỗ có độ đàn hồi tốt và độ bền cao về làm cánh nỏ.

Làm được cánh nỏ rồi, từ khuôn đúc mũi tên cùng các mũi tên đồng của nỏ Thần khai quật được tại di tích Thành Cổ Loa, kỹ sư Thanh lại mày mò nghiên cứu thiết kế mũi tên đồng, ống tên, lẫy nỏ cũng như cơ chế bắn làm sao cho giống với nỏ Thần trong truyền thuyết nhất.

Và rồi, những tâm niệm, trăn trở và với sự giúp đỡ của các đồng nghiệp Nga, những người có kinh nghiệm chế tạo tên lửa S300, S400…, chuyên gia vũ khí Vũ Đình Thanh đã chế tác thành công mô hình nỏ Thần An Dương Vương.

Cho đến nay, mô hình nỏ Thần do kỹ sư Vũ Đình Thanh sáng chế bắn nhiều tên cùng lúc là duy nhất trên thế giới, và sáng chế này đã được Bộ Khoa học và Công nghệ cấp bằng Độc quyền sáng chế ngày 25/8/2022.

Và những phát hiện mới…

Vừa trở về Việt Nam, kỹ sư Vũ Đình Thanh hào hứng chia sẻ sẻ về những phát hiện mới sau lần bắn thử gần đây nhất.

“Quân Tần, Trọng Thủy, Triệu Đà, người dân Cổ Loa xưa và rất nhiều người ngày nay, kể cả các nhà khoa học Trung Quốc đều lầm tưởng rằng bí mật nỏ Thần chỉ là cho tên vào ống rồi phóng đi. Ý nghĩ đơn giản đó chỉ khiến chùm tên bay tung tóe khoảng 2 m và tất nhiên không phải là bí mật ngàn năm của nỏ Thần An Dương Vương, không phải là siêu công nghệ bí mật vượt thời gian khiến vua An Dương Vương chủ quan khinh địch điềm nhiên tiếp tục đánh cờ khi Triệu Đà tấn công với câu nói đầy vẻ khinh thường quân thù "Đà không sợ nỏ Thần của ta sao?"…”- Kỹ sư Thanh chia sẻ.-

Thanh cho biết, anh vừa có 3 phát hiện mới. Đó là, nỏ Thần bắn được như truyền thuyết có nghĩa là một phát bắn chết vạn quân nếu đặt trên cao.

“Nỏ Thần bắn có 2 giai đoạn: Thứ nhất, bắn đồng loạt vạn mũi tên ra xa và lên cao, giai đoạn này chưa chưa đủ lực gây chết người; Thứ hai, các mũi tên sau khi đạt độ cao sẽ rơi nhanh dần đều và đây mới là nhân tố gây ra cái chết vạn quân giặc…”- Kỹ sư Thanh giải thích.

Trải nghiệm bắn nỏ mô phỏng nỏ Thần An Dương Vương dưới sự hướng dẫn của kỹ sư Vũ Đình Thanh. Ảnh: Thanh Thanh

Từ phát hiện đó, Thanh quả quyết, Thành Cổ Loa phải xây cao đúng như trong truyền thuyết để đặt nỏ Thần bắn từ trên cao. Trong bối cảnh thời đó không có cần cẩu, thành muốn xây cao thì phải xây hình xoáy ốc từng vòng một để đạt độ cao…

“Chúng ta cần đánh giá sự thật lịch sử về công lao của quân dân Âu Lạc, của An Dương Vương và của nỏ Thần. Căn cứ vào tất cả các cuốn chính sử ghi lại thì đã quá rõ ràng, quân dân Âu Lạc đã chiến thắng đại quân 50 vạn quân Tần với công nghệ cao là nỏ Thần bắn từ thành ốc Cổ Loa với một phát bắn giết vạn quân…”- Thanh say mê chia sẻ.

Tìm về cội nguồn…

Trong số khách thập phương dự Lễ Dâng hương tưởng niệm Đức vua An Dương Vương tại đền Thượng (xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, Hà Nội) hôm mùng 7 tháng 3 năm Quý Mão vừa qua có hai vị khách đặc biệt: Michal Ruzicka và Andrei Ngo, du khách đến từ Cộng hòa Czech. Trong đó, Andrei Ngo là người gốc Việt (bố là người Việt Nam, mẹ là người Czech).

“Tôi thấy rất may mắn khi lần trở về này đúng dịp địa phương tổ chức lễ Dâng hương tưởng niệm Đức vua An Dương Vương…” - Andrei Ngo chia sẻ và cho biết, anh được cha kể nhiều về lịch sử và các câu chuyện truyền thuyết của Việt Nam, nhưng anh nhớ nhất truyện “An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy”.

Michal Ruzicka (áo xanh nhạt) và Andrei Ngo (áo kẻ) thích thú tìm hiểu các di tích tại Đền Thượng. Ảnh: Thanh Thanh

Không ngần ngại, Andrei Ngo kể lại câu chuyện trong sự quan tâm, thích thú của du khách. Trong đó, chi tiết mà anh quan tâm nhất là chiếc nỏ Thần An Dương Vương. “Vì sao một chiếc nỏ có thể bắn ra được hàng vạn mũi tên khiến cho kẻ thù khiếp đảm phải dùng mưu kế để đánh tráo lẫy nỏ? Phải chăng đây chỉ là huyền thoại?” - Andrei Ngo phân vân.

Thế rồi tình cờ khi lướt Youtube, biết đến kỹ sư Vũ Đình Thanh đã phục dựng lại mô hình nỏ Thần An Dương Vương, Andrei Ngo đã rất hào hứng rủ bạn về thăm Việt Nam để tận mắt chứng kiến. Quyết định của anh đã được người cha đặc biệt ủng hộ và dõi theo hành trình của con trai ở Việt Nam…

Chứng kiến quá trình lắp ráp và trải nghiệm bắn nỏ, cả Michal Ruzicka và Andrei Ngo không giấu được sự xúc động xen lẫn tự hào. “Chắc chắn chúng tôi sẽ quay lại Việt Nam và rủ thêm nhiều bạn bè để trải nghiệm…” - Andrei Ngo quả quyết...

Nhắc đến hai vị khách đặc biệt đã liên hệ với mình để trực tiếp trải nghiệm bắn nỏ Thần ngay chính trên mảnh đất Cổ Loa lịch sử, kỹ sư Vũ Đình Thanh không giấu được xúc động. Từ thông tin về việc Việt Nam đã phục dựng thành công mô hình nỏ Thần An Dương Vương, nhiều người con xa xứ đã tìm về...

“Dù báo chí đã viết nhiều như thế nhưng rất nhiều người Việt hiện nay vẫn chưa tin rằng truyền thuyết là có thật, chưa hiểu rõ về cơ chế bắn của nỏ Thần. Trách nhiệm tuyên truyền của báo chí còn nhiều lắm...” - Kỹ sư Vũ Đình Thanh trăn trở…

Thanh Thanh