Tìm về văn hóa truyền thống trong Tháng trải nghiệm điểm đến Lâm Đồng

Các em nhỏ được hướng dẫn làm gốm

“Đây là chiếc cối giã gạo, ngày xưa chưa có điện, muốn có gạo ăn chỉ có cách lấy sức người và dùng cối đá, chày gỗ để giã ra. Còn kia là chiếc máy tuốt lúa dùng để tách hạt lúa ra khỏi bông, giúp bà con nông dân tiết kiệm thời gian, công sức lao động so với các phương pháp thủ công…”, chị Tuyết Hồng (xã Tuyên Quang) kiên nhẫn giới thiệu từng nông cụ cho con trai và cháu của mình nghe.

Trong từng lời nói là chứa chan tình cảm và cả sự am hiểu về từng món đồ được trưng bày tại Nhà hát Triển lãm nghệ thuật tỉnh thuộc phường Phan Thiết vào đầu tháng 9, trong không gian của Tháng trải nghiệm điểm đến du lịch tỉnh Lâm Đồng năm 2025, do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức.

Chị Tuyết Hồng chia sẻ: “Dù không sinh ra ở quê, nhưng tôi lớn lên với những câu chuyện của bà, một người từng dãi dầu nắng mưa trên đồng ruộng. Sau này được đi nhiều nơi, đọc nhiều sách, tôi càng hiểu hơn về nghề nông và thêm trân quý giá trị lao động, sự sáng tạo của người nông dân.

Vì thế, khi thấy có gian hàng trưng bày này, mẹ con đã không chần chừ vào tham quan ngay. Tôi như bắt gặp hình ảnh của bà đang ngồi sàng gạo, hình ảnh ông đang cào lúa chạy mưa, của không gian làng quê bình yên nhưng thấm đẫm tình người”.

Nông cụ truyền thống là những vật dụng đã gắn bó mật thiết với đời sống, sinh hoạt của người dân Việt Nam. Đó là cái cuốc, cái xẻng, đôi quang gánh, cối giã gạo, chiếc quạt lúa bằng tay, thúng, mủng, nong, nia... Các nông cụ chủ yếu được làm thủ công từ chất liệu tre, gỗ và kim loại. Tuy hình thức mộc mạc, giản dị nhưng nó đã tham gia vào chu trình sản xuất và bao hàm những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, giàu truyền thống dân tộc.

Tuy nhiên, trong xu hướng đô thị hóa nông thôn, cơ giới hóa nông nghiệp đang diễn ra mạnh mẽ, các loại máy móc hiện đại dần thay thế sức lao động của con người. Cho nên phương thức canh tác truyền thống và hệ thống nông cụ cũng dần vắng bóng theo thời gian.

Ông Nguyễn Hồng, năm nay 73 tuổi (phường Phú Thủy) cho biết: “Những đồ vật tưởng vô tri, vô giác nhưng lại mang đậm bản sắc và giá trị văn hóa, tinh thần. Nhìn lại các công cụ lao động làm tôi nhớ về tuổi thơ của mình, một thời dù gian khổ, tất cả đều phải dùng sức người nhưng tình cảm anh em, làng xóm rất ấm cúng”.

Bên cạnh các vật dụng, người dân còn được trực tiếp tham gia thực hành nghề truyền thống, đó là nặn gốm. Trước đây, các sản phẩm làm ra chủ yếu sử dụng thường ngày trong gia đình, ngoài ra còn làm vật trao đổi trong vùng để lấy hàng hóa.

Dù những thăng trầm của thời gian và lịch sử lấy đi một vài nét trong văn hóa gốm, nhưng nhiều làng gốm của nước ta vẫn có những con người vì văn hóa dân tộc mà không ngừng nâng cao tay nghề và chất lượng sản phẩm. Riêng ở Lâm Đồng, làng nghề gốm gọ của đồng bào Chăm ở thôn Bình Đức, xã Bắc Bình vẫn đỏ lửa và những nghệ nhân của làng luôn sẵn sàng chào đón du khách đến tham quan, trải nghiệm.

Giữa nơi phố phường với nhịp sống hối hả, tất bật, gian trưng bày nông cụ và giới thiệu nghề truyền thống tuy không lớn về mặt quy mô nhưng đã đưa mọi người về với góc bình yên trong tâm hồn. Các hiện vật không thể tính giá trị bằng tiền mà là văn hóa, để các bạn trẻ hiểu hơn về đời sống mộc mạc, chân chất, tinh thần lao động cần cù, sáng tạo của người nông dân. Qua đó nâng cao ý thức, trách nhiệm trong việc bảo vệ, giữ gìn những nét văn hóa của quê hương, dân tộc.

Thùy Linh .