Tín chỉ carbon và cơ hội 1,9 tỷ USD

Năng lượng và xử lý chất thải là những lĩnh vực hưởng lợi lớn từ tín chỉ carbon. Ảnh: Hoàng Anh

Cụ thể, kịch bản giá cao được Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Nông nghiệp và môi trường đặt giả định đơn giá tín chỉ carbon là 47USD, mức trần về tỷ lệ bán tín chỉ carbon cho quốc tế là 70%, với 56 phương pháp tạo tín chỉ carbon hợp lệ.

Với kịch bản giá thấp là 20,5USD và giá trung bình là 33,8USD, nguồn tiền thu về được tương ứng lần lượt là 600 triệu USD và 1,2 tỷ USD. Giả định mức phí giao dịch là 2% doanh thu, tín chỉ carbon có thể đóng góp 10,4 triệu USD vào ngân sách nhà nước.

Đáng chú ý, theo nhóm nghiên cứu của Cục Biến đổi khí hậu, các ngành công nghiệp như năng lượng, xử lý chất thải thường có chi phí đầu tư giảm phát thải thấp hơn so với lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp nên sẽ hưởng lợi nhiều hơn từ tín chỉ carbon.

Lưu ý khi bán tín chỉ carbon

Tiềm năng lên đến hàng tỷ USD, thậm chí có thể cao hơn nhờ sự tiến bộ về công nghệ cũng như áp lực ngày càng tăng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu nhưng trưởng nhóm nghiên cứu, bà Nguyễn Hồng Loan, Giám đốc GreenCIC, cảnh báo không nên bán quá nhiều tín chỉ carbon cho quốc tế.

Lý giải cho điều này, bà Loan cho biết, tín chỉ carbon khi đã bán ra cho quốc tế thì phần khí thải giảm tải sẽ không được tính vào việc thực hiện cam kết quốc gia tự nguyện (NDC).

Như vậy, nếu bán quá nhiều tín chỉ carbon ra nước ngoài, Việt Nam sẽ đối diện nguy cơ không thể thực hiện được cam kết với quốc tế về việc đưa phát thải ròng về 0 (netzero).

Bổ sung góc nhìn, TS. Nguyễn Tuấn Quang, Phó cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, lấy ví dụ về các doanh nghiệp hàng không như Việt Nam Airline, Vietjet Air có nhu cầu rất lớn về tín chỉ carbon để thực hiện cam kết phát thải theo tiêu chuẩn ngành hàng không quốc tế.

Nếu bán quá nhiều tín chỉ carbon cho nước ngoài, doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải mua tín chỉ từ nước ngoài với giá cao, gây ảnh hưởng đáng kể tới cân đối tài chính của doanh nghiệp.

Vì vậy, Cục Biến đổi khí hậu khuyến cáo nên duy trì tỷ lệ cho phép bán tín chỉ ra nước ngoài ở mức 50% đến năm 2030, sau đó tùy tình hình có thể nâng lên mức 70%.

Tuy nhiên, trên cương vị đại diện cho một số chủ rừng đang đầu tư giảm phát thải từ phục hồi sinh thái rừng, TS. Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện tư vấn phát triển (CODE), mong muốn một cơ chế thông thoáng để người dân có thể tiếp cận nguồn thu hợp pháp “từ chính tài nguyên họ đang giữ gìn”.

Tại Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025 do Tạp chí TheLEADER và Viện CODE tổ chức, ông Nghĩa đề xuất doanh nghiệp nên chủ động việc mua tín chỉ carbon thay vì trông chờ vào sự hỗ trợ từ phía Nhà nước, bên cạnh việc cho phép sớm bán tín chỉ carbon ra nước ngoài để đảm bảo sinh kế cho người dân giữ rừng, phục hồi rừng.

Đối với thị trường tín chỉ carbon trong nước, Cục Biến đổi khí hậu khuyến nghị nên đặt mức trần cho phép doanh nghiệp sử dụng tín chỉ carbon để bù trừ hạn ngạch từ 20% năm 2028, giảm xuống còn 10% vào năm 2030, qua đó tạo động lực để doanh nghiệp thực hiện giảm phát thải nhưng không gây áp lực lớn về chi phí.

Nghiên cứu trước đó của Cục Biến đổi khí hậu chỉ ra, việc cho phép mua tín chỉ bù trừ hạn ngạch ở mức cao sẽ giảm đáng kể chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, không thể để tỷ lệ này quá cao nếu không muốn khiến doanh nghiệp bị xói mòn động lực giảm phát thải.

Phạm Sơn