Tín dụng xanh - 'Bệ đỡ' thúc đẩy xanh hóa nền nông nghiệp trong năm 2025

Năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đặt mục tiêu tăng trưởng GDP toàn ngành đạt tốc độ 3,4 - 3,5%; kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản khoảng 64 - 65 tỷ USD. Trong đó, nhấn mạnh vào các kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế nông nghiệp theo hướng phát triển hiệu quả, bền vững, minh bạch, trách nhiệm và tích hợp đa giá trị. Đồng thời khuyến khích phát triển nền nông nghiệp lớn theo hướng hữu cơ, tuần hoàn.

Những định hướng trên của ngành nông nghiệp cho thấy, “xanh hóa” nền kinh tế nông nghiệp đang là xu hướng chủ đạo và được khuyến khích, tạo điều kiện ưu tiên phát triển trên phạm vi toàn quốc. Điều này cũng gợi mở rằng trong năm 2025 và các năm tiếp theo, các chính sách về đầu tư, tài chính và tín dụng sẽ được chú trọng cho việc phát triển nông nghiệp xanh. Trong đó, các chính sách hỗ trợ, ưu đãi về lãi suất, điều kiện tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng thương mại sẽ cởi mở hơn.

Tín dụng xanh là công cụ tài chính quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế xanh trong nông nghiệp. (Ảnh minh họa)

Hiện nay, nông nghiệp không chỉ là ngành kinh tế chủ đạo của Việt Nam mà còn là nguồn sống của đa số người dân, do đó nhu cầu vốn nói chung cho sản xuất rất lớn. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp lại là nguồn phát thải khí nhà kính lớn thứ 2 tại Việt Nam, sau ngành công nghiệp (theo kết quả nghiên cứu của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp quốc và Ngân hàng Thế giới).

Quan sát từ thực tế đến cuối 2024, có thể thấy nông nghiệp, nông thôn vẫn đang là lĩnh vực được hệ thống ngân hàng dành nhiều chương trình ưu tiên, ưu đãi nhất so với các lĩnh vực khác của nền kinh tế. Chỉ tính riêng hoạt động cho vay lĩnh vực sản xuất, kinh doanh lúa gạo ở Đồng bằng sông Cửu Long, đến cuối 2024 các tổ chức tín dụng đã cho vay khoảng 124.000 tỷ đồng.

Đối với Đề án Phát triển một triệu ha lúa chất lượng cao gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long, hiện nay đã có hàng chục mô hình lớn tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi và các ngân hàng thương mại cam kết không giới hạn hạn mức tín dụng. Trong khi đó đối với gói vay ưu đãi lãi suất dành cho lĩnh vực lâm sản, thủy sản, từ hạn mức ban đầu 15.000 tỷ đồng, hiện nay đã nâng lên mức 60.000 tỷ đồng với sự vào cuộc của hàng chục ngân hàng thương mại. Dư nợ cho vay ở nhiều địa phương cho lĩnh vực này đạt mức 4.000-5.000 tỷ đồng, hỗ trợ 1-2% lãi suất cho hàng nghìn doanh nghiệp.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang triển khai Quyết định 3444/QĐ-BNN-KH về kế hoạch thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 và thực hiện Đề án nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu của HTX nông nghiệp vùng Đồng bằng sông Cửu Long giai đoạn 2021-2025, cùng rất nhiều dự án và chương trình khác có liên quan. Các đề án nói trên đều nhằm chuyển đổi sản xuất theo hướng xanh, phát triển bền vững, với mục tiêu chính là giảm chi phí sản xuất, giảm ô nhiễm môi trường, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và tăng thu nhập cho nông dân.

Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) nhìn nhận: Với nền kinh tế định hướng xuất khẩu như Việt Nam, việc chuyển đổi xanh của các doanh nghiệp, HTX và nông dân được xem là tất yếu và sống còn. Trong bối cảnh này, tín dụng xanh là công cụ tài chính quan trọng, giúp các tác nhân tham gia chuỗi sản xuất tiếp cận được các nguồn vốn ưu đãi để đầu tư vào các dự án nông nghiệp bền vững, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn.

VietinBank là một trong những ngân hàng tiên phong thúc đẩy tín dụng xanh trong phát triển bền vững.

Nhu cầu vốn tín dụng xanh của nông dân, HTX và doanh nghiệp hiện nay là rất lớn. Riêng Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh từ nay đến năm 2030, dự kiến cần nguồn vốn khoảng 2,7 tỷ USD.

Bước sang năm 2025, từ khóa “kinh tế xanh”, “nông nghiệp xanh”, “kinh tế tuần hoàn”… một lần nữa được ngành Ngân hàng nhiều địa phương nhấn mạnh sẽ là mục tiêu cho tăng trưởng tín dụng. Ở quy mô cấp Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang dự thảo Nghị định về cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn. Trong đó, đề xuất các dự án thuộc lĩnh vực nông - lâm - thủy sản; công nghiệp; năng lượng tái tạo và vật liệu xây dựng sẽ được ưu tiên vay vốn ưu đãi xanh tại các tổ chức tín dụng quỹ đầu tư và hợp tác với các đơn vị có chức năng phát hành trái phiếu xanh.

Trong khi đó, về phía ngành Ngân hàng, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho biết, đơn vị đang tổ chức rà soát lại các chính sách ưu đãi trong Nghị định 55/2015/NĐ-CP và Nghị định 116/2018/NĐ-CP (về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn). Rất có thể, các lĩnh vực như nông nghiệp hữu cơ, kinh tế tuần hoàn thời gian tới sẽ được bổ sung, luật hóa trong nghị định sửa đổi. Từ đó tạo điều kiện cho các hợp tác xã, hộ nông dân tiếp vốn vay dễ dàng hơn và vay được vốn với hạn mức cao hơn mà không cần tăng thêm tài sản thế chấp.

Nhiều ngân hàng thương mại như VietinBank, Agribank, TPBank, MB… đều đã xây dựng các bộ tiêu chuẩn về môi trường xã hội cho các dự án và đối tác vay vốn, khách hàng. Các ngân hàng cũng đã khá chủ động trong việc thiết kế các sản phẩm đặc thù dành cho khách hàng lĩnh vực nông nghiệp để tạo cơ chế linh hoạt trong việc tài trợ vốn và mở rộng phạm vi tiếp cận các dịch vụ tài chính xanh.

Từ những diễn biến trên có thể nhận định rằng, trong năm 2025, với mục tiêu tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống 16%, nhiều khả năng ngay từ các tháng đầu năm, hàng loạt các ngân hàng sẽ “bung mạnh” các sản phẩm, dịch vụ liên quan đến lĩnh vực ngân hàng xanh, kinh tế xanh. Trong đó, riêng đối với khu vực nông nghiệp, nông thôn, sự cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại trong việc tài trợ vốn cho các dự án nông nghiệp xanh, nông nghiệp hữu cơ, chuỗi liên kết giá trị nông sản sẽ khá sôi động.

Sông Hồng