Tín hiệu tích cực giúp thủy sản Việt Nam lấy lại đà xuất khẩu sang Mỹ

Mỹ tạm hoãn lệnh cấm nhập khẩu ghẹ từ Việt Nam

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), ngày 31/10/2025, Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ (U.S. Court of International Trade) đã ra phán quyết tạm hoãn hiệu lực lệnh cấm nhập khẩu ghẹ (swimming crab) từ Việt Nam, Philippines, Indonesia và Sri Lanka theo Đạo luật Bảo vệ động vật có vú biển (MMPA).

Xuất khẩu cá ngừ hy vọng sẽ được giảm thuế quan tại thị trường Mỹ.

Trước đó, lệnh cấm dự kiến áp dụng từ 1/1/2026 do Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA/NMFS) cho rằng các nghề cá của 46 quốc gia - trong đó có Việt Nam - chưa đáp ứng tiêu chuẩn “tương đương” trong bảo vệ động vật có vú biển. Tuy nhiên, sau khi Hiệp hội Thủy sản Quốc gia Mỹ (NFI), Hiệp hội Nhà hàng Quốc gia Mỹ (NRA) và một số doanh nghiệp khởi kiện, tòa án đã yêu cầu NMFS xem xét lại toàn bộ quy trình đánh giá.

Theo thỏa thuận mới, lệnh cấm nhập khẩu ghẹ sẽ chưa có hiệu lực cho đến khi NOAA/NMFS hoàn tất việc đánh giá lại “khả năng so sánh tương đương”. Các nước liên quan, trong đó có Việt Nam, có ít nhất 60 ngày để bổ sung dữ liệu phục vụ đánh giá, bao gồm: số liệu về khai thác không chủ đích (bycatch), dữ liệu mắc cạn (strandings), biện pháp giám sát - bảo tồn và kế hoạch giảm thiểu rủi ro đối với động vật biển có vú.

Cơ quan Mỹ có 120 ngày để đưa ra quyết định mới sau khi nhận hồ sơ. Trong thời gian này, việc xuất khẩu ghẹ Việt Nam sang Mỹ vẫn được duy trì.

Theo VASEP, đây là cơ hội quan trọng giúp ngành ghẹ Việt Nam duy trì thị phần tại Mỹ – thị trường xuất khẩu lớn nhất. Tuy nhiên, kết quả cuối cùng phụ thuộc vào chất lượng hồ sơ khoa học, minh chứng tuân thủ các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường biển mà Việt Nam gửi tới NOAA/NMFS trong giai đoạn tới.

Cơ hội giảm thuế 0% cho cá ngừ Việt Nam

Cùng với tín hiệu tích cực trên, ngành cá ngừ Việt Nam cũng đón nhận triển vọng mới từ khuôn khổ Hiệp định thương mại đối ứng, công bằng và cân bằng giữa Việt Nam và Mỹ - được công bố tại Hội nghị cấp cao ASEAN 2025 ở Malaysia.

Theo VASEP, tuyên bố chung giữa hai nước mở ra khả năng giảm thuế nhập khẩu xuống 0% cho một số sản phẩm cá ngừ thuộc phụ lục 3 của Sắc lệnh Hành pháp số 14346 ngày 5/9/2025, gồm: cá ngừ tươi hoặc ướp lạnh (HS03023100), philê cá ngừ đông lạnh (HS03048700) và cá ngừ, cá ngừ vằn chế biến không đóng hộp kín (HS16041440).

Nếu được áp dụng, đây sẽ là cú hích lớn giúp cá ngừ Việt Nam tăng sức cạnh tranh so với nguồn cung từ Thái Lan, Ecuador hay Philippines - đặc biệt trong phân khúc cá loin, philê đông lạnh và sản phẩm phục vụ chuỗi dịch vụ nhà hàng, siêu thị Mỹ.

Bà Nguyễn Hà, chuyên gia thị trường cá ngừ của VASEP nhận định: “Chính sách thuế đối ứng 0% - nếu được thông qua - sẽ là động lực giúp doanh nghiệp Việt Nam khôi phục tăng trưởng xuất khẩu. Tuy nhiên, cơ chế này có thể áp dụng chọn lọc, ưu tiên các mặt hàng đáp ứng quy tắc xuất xứ rõ ràng, minh bạch và tiêu chuẩn phát triển bền vững.”

Thời gian qua, Mỹ là thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn nhất của Việt Nam, song kim ngạch giảm do chi phí logistics cao và thuế nhập khẩu còn bất lợi. Nhiều doanh nghiệp đang chuyển hướng sang sản phẩm giá trị gia tăng - như cá loin, philê và cá ngừ chế biến quy mô lớn - nhằm đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh, bền vững tại Mỹ, đồng thời nâng cao biên lợi nhuận.

Dự báo trong 6-18 tháng tới, nếu chính sách thuế 0% được triển khai với các mã HS nói trên, xuất khẩu cá ngừ Việt Nam sang Mỹ có thể phục hồi đà tăng trưởng sau giai đoạn chững lại 2024-2025. Song song đó, việc đầu tư hệ thống truy xuất nguồn gốc, chuẩn hóa quy trình chế biến và xây dựng thương hiệu quốc gia cho sản phẩm cá ngừ sẽ là yếu tố quyết định để ngành thủy sản Việt Nam tận dụng cơ hội mở rộng thị trường Mỹ.

Vân Hồng/VOV.VN