Tin thế giới 4/9: Nga tuyên bố trục xuất nhân viên ngoại giao, Mỹ giúp nước Đông Nam Á củng cố năng lực tàu chiến, sự níu kéo cuối cùng của Pheu Thai

Ứng cử viên Thủ tướng Thái Lan của đảng Pheu Thai Chaikasem Nitisiri (ngoài cùng bên trái) tham dự một cuộc họp của đảng vào ngày 2/9. (Nguồn: Facebook của Đảng Pheu Thai)

Châu Âu

* Bộ Ngoại giao Nga thông báo áp đặt tình trạng “nhân vật không được chào đón” (persona non grata) đối với một nhân viên của Đại sứ quán Estonia tại Moscow như một biện pháp đáp trả đối xứng liên quan việc một nhà ngoại giao của Đại sứ quán Nga tại Tallinn bị đối xử tương tự hôm 13/8 mà "không có bất kỳ cơ sở nào".

Theo thông báo, nhân viên ngoại giao của Đại sứ quán Estonia tại Moscow sẽ bị trục xuất khỏi Nga, đồng thời cảnh báo không bỏ qua mọi hành động thù địch từ Tallinn. (RIA)

* Nga sẵn sàng thảo luận vấn đề bảo đảm an ninh cho Ukraine, nhưng với điều kiện quốc gia này phải phi hạt nhân, trung lập và không thuộc bất kỳ khối quân sự nào, theo lời Thứ trưởng Ngoại giao Nga Mikhail Galuzin ngày 4/9.

Theo ông Galuzin, Nga ghi nhận nỗ lực trung gian của Mỹ và hy vọng động lực tích cực sau cuộc gặp giữa Tổng thống nước này Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump tại Alaska sẽ được duy trì, song ông chỉ trích chính quyền Ukraine "một lần nữa trên thực tế đã bác bỏ nhu cầu loại bỏ những nguyên nhân gốc rễ của xung đột”. (New Regions)

* Nga-Trung thống nhất về tuyến đường và sản lượng cung cấp của dự án đường ống khí đốt “Sức mạnh Siberia 2”. Theo đó, đường ống sẽ đi qua lãnh thổ Mông Cổ và dự kiến vận chuyển khoảng 50 tỷ m³ khí đốt/năm.

Đây là thỏa thuận mang tính ràng buộc được ký trong chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Nga Vladimir Putin, song hiện chưa công bố chi tiết về giá bán, phía Gazprom cho hay việc đàm phán giá vẫn chưa hoàn tất. (Reuters)

* Đức sẽ đề xuất tăng cường quy mô phòng không của Ukraine thêm 20% mỗi năm và hỗ trợ Kiev sản xuất vũ khí chính xác tầm xa trong khuôn khổ “các bảo đảm an ninh” đối với quốc gia Đông Âu.

Đề xuất trên dự kiến sẽ được phía Berlin đưa ra trong cuộc họp của “Liên minh tự nguyện”, diễn ra trong ngày 4/9. Bên cạnh đó, Đức cũng sẵn sàng cung cấp trang thiết bị quân sự để trang bị cho 4 lữ đoàn bộ binh cơ giới của Ukraine. (Spiegel)

Châu Á-Thái Bình Dương

* Đảng Vì nước Thái (Pheu Thai) cam kết giải tán Hạ viện ngay sau khi công bố chính sách trước Quốc hội, nếu ứng cử viên của đảng này là ông Chaikasem Nitisiri giành chiến thắng trong cuộc bầu chọn thủ tướng vào ngày 5/9.

Đây được xem là nỗ lực tuyệt vọng nhằm giành được sự ủng hộ từ đảng Nhân dân (PP), trong bối cảnh đảng này đã công bố nghị quyết ủng hộ lãnh đạo đảng Tự hào Thái Lan (Bhumjaithai) Anutin Charnvirakul làm Thủ tướng tiếp theo, với điều kiện đảng Bhumjaithai phải đáp ứng 5 yêu cầu của PP, bao gồm việc giải tán Hạ viện trong vòng 4 tháng sau tuyên bố chính sách của chính phủ mới trước Quốc hội. (Bangkok Post)

* Trung Quốc phản bác phát biểu của Tổng thống Mỹ Donald Trump về “âm mưu” chống lại Washington của Nga-Trung-Triều.

Cụ thể, ngày 4/9, người phát ngôn Bộ Ngoại giao quốc gia Đông Bắc Á Quách Gia Côn tuyên bố: “Trung Quốc không bao giờ nhằm vào bên thứ ba khi phát triển quan hệ ngoại giao với bất kỳ quốc gia nào”. (THX)

* Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hội đàm với Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith tại Bắc Kinh trong ngày 4/9, trong đó, nhà ông Tập Cận Bình nhấn mạnh, trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực phức tạp và có nhiều biến động sâu sắc, hai bên cần nhìn nhận và quản lý quan hệ song phương từ tầm chiến lược lâu dài, kiên định ủng hộ nhau trong các vấn đề liên quan lợi ích cốt lõi và quan ngại chính của mỗi bên.

Trung Quốc sẵn sàng tăng cường trao đổi với Lào về kinh nghiệm quản lý đảng và nhà nước. Hai bên cần chú trọng vận hành tuyến đường sắt Trung Quốc-Lào và phát triển dọc hành lang để nâng cấp các dự án trọng điểm, đồng thời mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực quốc phòng, chấp pháp, an ninh và những lĩnh vực khác.

Về phần mình, ông Thongloun khẳng định quan hệ Lào-Trung đang ở giai đoạn tốt đẹp nhất trong lịch sử, Vientiane sẵn sàng phối hợp với Bắc Kinh triển khai kế hoạch hành động 5 năm mới về xây dựng cộng đồng Lào-Trung chung vận mệnh.

Lào hoàn toàn ủng hộ Sáng kiến Quản trị toàn cầu do ông Tập Cận Bình đề xuất và sẵn sàng tăng cường phối hợp, hợp tác với Trung Quốc trên trường quốc tế. (THX)

Trung Đông-châu Phi

* Israel công bố kế hoạch toàn diện nhằm mở rộng chủ quyền của Israel tới 82% diện tích Bờ Tây. Kế hoạch trên được đưa ra sau khi chính phủ Israel chấp thuận việc mở rộng khu định cư ở khu vực E1 gần Maale Adumim tại Bờ Tây, song đã vấp phải phản đối của Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC).

Trong khi đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã loại bỏ vấn đề áp đặt chủ quyền đối với khu Bờ Tây khỏi chương trình nghị sự của một cuộc họp, dự kiến diễn ra trong ngày 4/9, sau khi Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) phản ứng mạnh mẽ và gọi vấn đề này là “lằn ranh đỏ”. (Jerusalem Post)

* Xung đột ở Dải Gaza có thể kết thúc ngay lập tức nếu đáp ứng được các điều kiện - thả tất cả các con tin; giải giáp Hamas; phi quân sự hóa và bảo đảm kiểm soát an ninh của Israel tại Gaza, theo tuyên bố từ Văn phòng Thủ tướng Israel.

Trước tuyên bố của phong trào Hamas rằng, họ vẫn đang chờ đợi phản hồi của Israel về đề xuất ngừng bắn mà họ đã chấp nhận 2 tuần trước, văn phòng trên gọi đó là “lời bịa đặt không có gì mới”. (Times of Israel)

* Hezbollah cảnh báo có thể huy động người ủng hộ xuống đường nếu chính phủ Lebanon tiến hành quyết định giải giáp phong trào này vào cuối năm 2025.

Phó Chủ tịch Hội đồng Chính trị của Hezbollah Mahmoud Qomati tuyên bố, kế hoạch giải giáp Hezbollah là “vi hiến, bất hợp pháp và vi phạm cả luật pháp quốc gia và quốc tế vốn cho phép kháng cự chống lại sự chiếm đóng”.

Ông Mahmoud Qomati cũng cảnh báo, Hezbollah và đồng minh của họ là phong trào Amal sẽ tẩy chay các phiên họp quốc hội nếu các nhà lập pháp Lebanon tiến hành các bước để thực thi các biện pháp này. Tuy nhiên, Hezbollah sẽ kiềm chế nếu các quyết định không được thực thi. (THX)

* Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu từ chối lời đề nghị của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron về việc tới thăm Israel trước khi diễn ra phiên họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc vào cuối tháng 9, nơi Paris dự kiến sẽ cùng các quốc gia phương Tây khác đơn phương công nhận nhà nước Palestine.

Tuy nhiên, Thủ tướng Netanyahu đã ra điều kiện cho chuyến thăm là ông Macron phải rút lại kế hoạch công nhận nhà nước Palestine - một yêu cầu mà Tổng thống Pháp đã từ chối. (Times of Israel)

Châu Mỹ

* Mỹ hỗ trợ Hải quân Philippines mua sắm thiết bị qua kênh Bán hàng quân sự nước ngoài (FMS) nhằm nâng cao năng lực bảo dưỡng đội tàu nhỏ của Manila.

Đây là sáng kiến mới nhất của Washington nhằm củng cố năng lực tàu nhỏ của Philippines, tiếp nối các kế hoạch nâng cấp căn cứ quân sự ở Palawan – nơi lực lượng Philippines triển khai tiếp tế và tuần tra ở Biển Đông.

Trước đó, Mỹ đã viện trợ tàu tấn công, phương tiện mặt nước không người lái và nhiều trang thiết bị cho Cảnh sát biển Philippines, trong đó có cơ sở và thiết bị bảo dưỡng, thông qua Cục các vấn đề ma túy và thực thi pháp luật quốc tế thuộc Bộ Ngoại giao.

Ngoài ra, lực lượng đặc nhiệm Hải quân Mỹ (SEAL) và đặc nhiệm Philippines đã tiến hành huấn luyện về chiến thuật chiếm giữ mục tiêu trên biển và phòng thủ tàu nhỏ. (USNI)

* Nhà Trắng âm thầm rút Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) khỏi danh sách cắt giảm 4,9 tỷ USD viện trợ nước ngoài công bố hôm 29/8, sau khi động thái này làm dấy lên quan ngại từ các nghị sĩ, hiệp hội thương mại và lãnh đạo cơ quan thương mại toàn cầu.

Cụ thể, thông báo hôm 26/8 nêu rõ khoản 29 triệu USD tài trợ cho WTO như một ví dụ về các khoản đóng góp quốc tế đi ngược với ưu tiên “Nước Mỹ trên hết” của ông Trump, đồng thời mô tả WTO là “vô dụng”. Tuy nhiên, đến ngày 3/9, phần đề cập WTO đã biến mất khỏi trang web Nhà Trắng.

Một nguồn tin thương mại cho biết khoản tài trợ cho WTO sẽ không bị cắt giảm nữa, song không nêu thêm chi tiết. Hiện Nhà Trắng và WTO đều từ chối bình luận về thông tin trên. (Reuters)

* Tổng thống Guyana Irfaan Ali tuyên bố tái đắc cử nhiệm kỳ thứ hai, với nhiệm vụ biến nguồn tài nguyên dầu mỏ mới phát hiện thành kho báu tạo ra sự thịnh vượng cho đất nước, đồng thời xử lý căng thẳng với quốc gia láng giềng Venezuela. (The Guardian)

Hoàng Hà