Tin thế giới ngày 25/10: Xả súng ở Canada, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ hủy thăm Israel, Ấn Độ cảnh giác khi tàu Trung Quốc thăm Sri Lanka

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tiếp Thống đốc bang California Gavin Newsom tại Bắc Kinh, ngày 25/10. (Nguồn: AFP)

Báo Thế giới & Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong ngày.

Trung Đông- Châu Phi

*Qatar hy vọng sớm đạt thỏa thuận phóng thích con tin với Hamas: Thủ tướng Qatar Mohammed Bin Abdulrahman al-Thani ngày 25/10 xác nhận hiện có tiến triển trong đàm phán liên quan đến các con tin với Phong trào Hồi giáo Hamas ở Dải Gaza, đồng thời bày tỏ kỳ vọng sẽ “sớm” đạt được thỏa thuận trả tự do cho những người này.

Hôm 7/10, lực lượng Hamas đã bất ngờ tấn công Israel và bắt đi hơn 200 con tin. Đến nay, Mỹ và các nước phương Tây vẫn đang tích cực tác động Israel tạm ngừng kế hoạch mở chiến dịch tấn công trên bộ nhằm vào Dải Gaza và thông qua trung gian Qatar nhằm tìm cách vận động Hamas trả tự do cho số con tin nêu trên. (Reuters)

Jordan kêu gọi Israel chấm dứt tấn công vào Dải Gaza: Phát biểu sau cuộc hội đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Quốc vương Jordan Abdullah II ngày 25/10 đã kêu gọi chấm dứt cuộc chiến ở Dải Gaza và cảnh báo biến cố này có nguy cơ trở thành là “ngòi nổ” trong khu vực.

Quốc vương Jordan cũng đề nghị Pháp và các cường quốc thế giới gây sức ép để Israel ngừng chiến dịch ném bom Dải Gaza cũng như chấm dứt chính sách bao vây, phong tỏa đối với hơn 2 triệu người dân ở khu vực này. (Al Jazeera)

*Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ hủy thăm Israel: Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan ngày 25/10 thông báo ông đã hủy chuyến thăm được lên kế hoạch tới Israel, viện dẫn lý do Nhà nước Do Thái đang tiến hành cuộc chiến “vô nhân đạo” nhằm vào phong trào Hồi giáo Hamas ở Dải Gaza.

Ông Erdogan cũng khẳng định phong trào vũ trang của người Palestine là một tổ chức giải phóng đang đấu tranh để bảo vệ đất đai của họ. Trong bài phát biểu trước các nghị sĩ của đảng Công lý và phát triển cầm quyền ở Thổ Nhĩ Kỳ, Tổng thống Erdogan nêu rõ: “Tôi đã có kế hoạch tới thăm Israel nhưng đã hủy bỏ. Chúng tôi sẽ không tới đó”.

Năm 2010, quan hệ giữa Israel và Thổ Nhĩ Kỳ bị đóng băng sau khi Nhà nước Do Thái tấn công con tàu của Ankara khi đó đang chở hàng cứu trợ tới Dải Gaza. Năm 2022, hai nước chính thức “làm ấm” lại quan hệ và Tổng thống Israel đã tới thăm Thổ Nhĩ Kỳ. Hai nước đang lên kế hoạch xây dựng đường ống khí đốt từ Israel tới Thổ Nhĩ Kỳ nhằm cung cấp năng lượng cho châu Âu. Tuy nhiên, những tranh cãi ngoại giao liên quan cuộc xung đột tại Dải Gaza có thể khiến quan hệ song phương lại rơi vào chu kỳ căng thẳng mới. (Reuters)

*Ngoại trưởng Nhật Bản cân nhắc thăm Israel: Một nguồn tin ngày 25/10 cho hay Ngoại trưởng Nhật Bản Kamikawa Yoko đang cân nhắc thực hiện chuyến thăm Israel, trong bối cảnh leo thang căng thẳng giữa quốc gia Do Thái và phong trào Hồi giáo Hamas.

Tokyo đã cam kết giải ngân 10 triệu USD cứu trợ nhân đạo khẩn cấp cho Dải Gaza.

Hồi cuối tuần qua, Ngoại trưởng Kamikawa đã gặp Tổng thống chính quyền Palestine Mahmoud Abbas bên lề hội nghị hòa bình quốc tế tại Ai Cập để thảo luận về cuộc xung đột Hamas-Israel. Hai bên nhất trí duy trì liên lạc chặt chẽ, đồng thời nỗ lực xoa dịu cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza.

Nhật Bản từ lâu luôn duy trì quan hệ hữu nghị với nhiều nước Trung Đông. Ngoại trưởng Kamikawa tuyên bố sự ổn định của khu vực đóng vai trò rất quan trọng đối với Nhật Bản, quốc gia phụ thuộc nhiều vào hoạt động nhập khẩu dầu thô. (Kyodo)

Châu Âu

*Armenia, Azerbaijan hủy thượng đỉnh song phương: Cuộc gặp giữa Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan với Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev, ban đầu dự kiến diễn ra vào cuối tháng 10 tại Brussels (Bỉ), đã bị hủy sau khi Baku rút lui.

Trong những tuần gần đây, Armenia và Azerbaijan đã tuyên bố sẵn sàng ký hiệp ước chấm dứt hàng thập kỷ xung đột ở Nagorny-Karabakh, khu vực ly khai mà Azerbaijan đã giành lại quyền kiểm soát hồi tháng trước, khiến phần lớn trong số khoảng 120.000 người sắc tộc Armenia phải chạy sang Armenia.(TASS)

*Nga lên tiếng về chính sách hạt nhân của Trung Quốc: Điện Kremlin ngày 25/10 tuyên bố Nga không lo ngại trước chiều hướng Trung Quốc tăng cường năng lực vũ khí hạt nhân, đồng thời nhấn mạnh “quan hệ đối tác chiến lược tiên tiến” của Moscow với Bắc Kinh và quyền chủ quyền của Trung Quốc để đảm bảo an ninh của chính nước này.

Nga đã tạo dựng mối quan hệ thương mại, chính trị và an ninh chặt chẽ hơn với Trung Quốc - một phần của nền tảng mà Moscow gọi là quan hệ đối tác “không giới hạn”, kể từ khi Nga triển khai chiến dịch quân sự ở Ukraine hồi tháng 2/2022, dẫn đến các biện pháp trừng phạt sâu rộng của phương Tây.

Trước đó, Lầu Năm Góc hôm 20/10 đã công bố báo cáo mới nhất về quân đội Trung Quốc. Báo cáo cho biết Bắc Kinh đã hạ thủy các tàu ngầm hạt nhân trang bị tên lửa dẫn đường đầu tiên (Type 093B) - mang lại cho nước này những lựa chọn tấn công trên bộ và trên biển, vốn từng là lãnh địa duy nhất của các tàu Mỹ và Nga.

Lầu Năm Góc nhận định Hải quân Trung Quốc trong ngắn hạn “sẽ có khả năng tiến hành những cuộc tấn công chính xác tầm xa nhằm vào các mục tiêu trên đất liền từ tàu ngầm và tàu chiến mặt nước của họ bằng cách sử dụng tên lửa hành trình tấn công mặt đất. (Reuters)

Châu Á-Thái Bình Dương

*Hàn Quốc, Qatar nâng cấp lên đối tác chiến lược toàn diện: Văn phòng Tổng thống Hàn Quốc thông báo tại Hội nghị thượng đỉnh song phương ở Doha (Qatar) ngày 25/10, Tổng thống nước này Yoon Suk Yeol và Quốc vương nước chủ nhà Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani đã nhất trí nâng cấp quan hệ giữa hai nước lên tầm đối tác chiến lược toàn diện.

Theo thông báo, mối quan hệ đối tác mới sẽ thúc đẩy chính sách tăng cường hợp tác chiến lược giữa hai nước, trong đó có tiến trình mở rộng các kênh liên lạc ngoại giao và an ninh cũng như tăng cường hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng và công nghiệp quốc phòng.

Trong một phần của thỏa thuận nêu trên, Hàn Quốc và Qatar đã ký Biên bản ghi nhớ (MoU) về hợp tác về đạn dược và công nghiệp quốc phòng, trong đó kêu gọi trao đổi thông tin về công nghiệp quốc phòng và thành lập ủy ban chung liên quan lĩnh vực này.

Hội nghị thượng đỉnh song phương diễn ra trong bối cảnh hai nước chuẩn bị kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm tới. (Yonhap)

*Australia, Mỹ thảo luận về chủ đề Trung Quốc và an ninh Thái Bình Dương: Hãng Reuters đưa tin nhân chuyến thăm của Thủ tướng Anthony Albanese tới Nhà Trắng trong ngày 25/10, người đứng đầu Chính phủ Australia và Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ thảo luận về các chủ đề như phòng thủ trên biển và an ninh mạng, giữa lúc cả Washington và Canberra đều đang phối hợp chiến lược đối phó với Trung Quốc.

Chuyến thăm được kỳ vọng sẽ mang lại một loạt thỏa thuận giữa hai nước nhằm ngăn chặn và cạnh tranh với Trung Quốc, mặc dù cả Australia và Mỹ đều đang cố gắng làm “tan băng” quan hệ với Bắc Kinh. Theo giới chức Mỹ, các thỏa thuận dự kiến bao gồm khởi động dự án cáp Internet dưới biển và đầu tư cơ sở hạ tầng cầu cảng hàng hải nhằm mang lại lợi ích và thu hút các đảo quốc Thái Bình Dương. (Reuters)

*Trung Quốc từ chối giải thích lý do cách chức Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc: Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh ngày 25/10 đã từ chối giải thích lý do Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc bị cách chức.

Trong cuộc cải tổ lớn về thành phần ban lãnh đạo cấp cao Trung Quốc, Bắc Kinh hôm 24/10 tuyên bố ông Lý Thượng Phúc và cựu Ngoại trưởng Tần Cương đã bị bãi nhiệm khỏi vị trí ủy viên Quốc vụ, song đưa ra lời giải thích.

Trả lời câu hỏi về những vụ việc nêu trên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định không có “bất kỳ thông tin nào khác để cung cấp”. Bà khẳng định, “nếu các bạn lo ngại về việc liệu Trung Quốc có minh bạch hay không, thì tôi có thể khẳng định là chúng tôi sẽ công bố thông tin về mọi quyết định bổ nhiệm và sa thải nhân sự một cách kịp thời”.

Trước đó, giới quan sát cho rằng đích thân Chủ tịch Tập Cận Bình đã lựa chọn cả hai ông Tần Cương và Lý Thượng Phúc lần lượt vào các vị trí Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng. (AFP)

*Nhật Bản và Philippines cân nhắc đàm phán hiệp ước an ninh mới: Các nguồn tin ngoại giao ngày 25/10 tiết lộ Chính phủ Nhật Bản và Philippines đang cân nhắc khả năng đàm phán hiệp ước song phương mới nhằm tăng cường hợp tác an ninh và tạo điều kiện tổ chức những cuộc tập trận chung, trong bối cảnh các hoạt động quân sự ngày càng gia tăng của Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.

Theo các nguồn tin, tại hội nghị thượng đỉnh dự kiến diễn ra vào đầu tháng 11 tới tại Philippines, Thủ tướng Fumio Kishida và Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. dự kiến sẽ bật đèn xanh cho tiết trình đàm phán về “thỏa thuận tiếp cận tương hỗ” (RAA), tạo điều kiện thuận lợi cho sự hiện diện của các lực lượng thăm viếng. Đây sẽ là RAA đầu tiên của Nhật Bản với một quốc gia thành viên ASEAN và là RAA thứ 3 sau các thỏa thuận với Australia và Anh lần lượt có hiệu lực từ đầu năm nay.

Hồi tháng 4/2022, Nhật Bản và Philippines đã nhất trí “bắt đầu nghiên cứu những giải pháp nhằm tăng cường và tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa” cho hợp tác quốc phòng, bao gồm khuôn khổ cho các hoạt động thăm viếng lẫn nhau và hỗ trợ hậu cần. Chính phủ Nhật Bản và Philippines cũng đã ký biên bản ghi nhớ nhằm đơn giản hóa những thủ tục cần thiết để triển khai đội ngũ nhân viên quốc phòng giữa hai bên để thực hiện các hoạt động cứu trợ thiên tai và hỗ trợ nhân đạo tại mỗi quốc gia.

Các nguồn tin cho biết lãnh đạo hai nước cũng có thể sẽ thảo luận về việc Nhật Bản chuyển giao thiết bị quốc phòng cho Philippines trong khuôn khổ hỗ trợ an ninh chính thức được thiết lập hồi tháng 4 năm nay. Thỏa thuận cung cấp thêm các tàu tuần tra cỡ lớn từ Nhật Bản cho Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines có thể sẽ được công bố tại hội nghị thượng đỉnh sắp tới. (Kyodo)

*Ấn Độ cảnh giác khi tàu Trung Quốc tới Sri Lanka: Trang mạng The Times of India dẫn thông báo ngày 25/10 của Bộ Ngoại giao Sri Lanka xác nhận “tàu nghiên cứu khoa học” Shiyan 6 của Trung Quốc dự kiến sẽ tới đảo quốc Nam Á, sau chuyến thăm của tàu theo dõi không gian Yuan Wang 5 (Viễn Vọng) hồi năm 2022. Thông tin này đã khiến nước láng giềng Ấn Độ lo ngại về vấn đề an ninh.

New Delhi hoài nghi với quy mô hiện diện ngày càng mở rộng của Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương và ảnh hưởng của Bắc Kinh tại Sri Lanka - quốc gia có vị trí chiến lược nằm giữa các tuyến hàng hải quốc tế Đông-Tây quan trọng.

Kênh truyền hình nhà nước Trung Quốc CGTN gọi Shiyan 6 là “tàu nghiên cứu khoa học” với thủy thủ đoàn gồm 60 người, có nhiệm vụ tiến hành các hoạt động khảo sát hải dương học, địa chất và sinh thái biển. Trang web theo dõi tàu quốc tế MarineTraffic cho biết con tàu này sẽ đến Colombo sau ngày 25/10. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Sri Lanka không nêu rõ Shiyan 6 sẽ neo đậu ở đó bao lâu. (The Times of India)

Châu Mỹ

*Xả súng ở Canada, 5 người thiệt mạng: Ngày 24/10, cảnh sát Canada tìm thấy 5 người thiệt mạng, trong đó có 3 trẻ em và đối tượng tình nghi trong vụ xả súng, tại hai khu dân cư ở thành phố biên giới trong vụ án được mô tả là "bạo lực tình cảm".

Các nạn nhân đã được phát hiện tại Sault Ste. Marie, Ontario, gần điểm giao nhau của ba Hồ Lớn giáp với tiểu bang Michigan của Mỹ và cách Toronto khoảng 700 km về phía Bắc, sau khi cảnh sát nhận được báo cáo về các vụ đột nhập.

Trong một tuyên bố, cảnh sát trưởng khu vực Hugh Stevenson cho biết các vụ việc có liên quan đến nhau và là "kết quả của bạo lực tình cảm". Trong khi đó, Thị trưởng Sault, ông Matthew Shoemaker, mô tả "đây là một thảm kịch".

Theo dữ liệu của Chính phủ Canada, tội phạm súng đạn ở nước này giảm từ năm 2020 đến năm 2021, chiếm "một tỷ lệ nhỏ trong tổng số tội phạm bạo lực". Nhưng các vụ xả súng lại đang có xu hướng tăng lên so một thập kỷ trước.(Reuters)

*Chủ tịch Trung Quốc gặp Thống đốc bang California của Mỹ: Ngày 25/10, tại thủ đô Bắc Kinh, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gặp ông Gavin Newsom - Thống đốc bang California ở miền Tây nước Mỹ. Trong thông báo về chuyến thăm kéo dài 1 tuần đến Trung Quốc, Thống đốc Newsom nhấn mạnh: “California và Trung Quốc nắm giữ chìa khóa giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu... (Trung Quốc, Mỹ) là hai trong số những nền kinh tế lớn nhất thế giới, mối quan hệ đối tác giữa chúng ta là điều cần thiết trong tiến trình thực hiện hành động về khí hậu cho các cộng đồng của chúng ta và hơn thế nữa”.

Thống đốc bang California đã đến Hong Kong hôm 23/10, nơi ông tổ chức một buổi thảo luận về vấn đề biến đổi khí hậu. Sau đó, ông tới thành phố lân cận Thâm Quyến - địa phương dẫn đàu xu hướng sử dụng năng lượng tái tạo trong giao thông công cộng - và tham quan một trạm xe buýt điện. Truyền thông nhà nước đưa tin ông Newsom ngày 25/10 đã gặp Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị.

California hiện là bang có quy mô kinh tế lớn nhất nước Mỹ.(THX)

*Đại sứ Trung Quốc khuyến cáo không để xảy ra xung đột với Mỹ: Vào thời điểm mối quan hệ Mỹ-Trung ngày càng trở nên căng thẳng bất chấp một loạt cam kết ngoại giao gần đây, Đại sứ Trung Quốc tại Washington Tạ Phong khuyến cáo "không bao giờ được phép" để xảy ra một cuộc xung đột giữa hai cường quốc và việc tách rời các nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ “không bao giờ có hiệu quả”.

Phát biểu tại dạ tiệc thường niên của Ủy ban Quốc gia về Quan hệ Mỹ-Trung ở New York ngày 24/10, ông Tạ Phong mô tả việc đảo ngược vòng xoáy đi xuống trong quan hệ song phương là một “mong muốn chung” vì “làm rối tung” mối quan hệ này không mang lại lợi ích cho bất kỳ ai. Ông Tạ Phong cho rằng vào năm 2024 - khi Trung Quốc và Mỹ kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao - hai nước phải tìm ra “con đường đúng đắn” để hòa hợp. Nhà ngoại giao Trung Quốc dự đoán mối quan hệ Mỹ-Trung sẽ tiếp tục là “mối quan hệ song phương quan trọng nhất trên thế giới” và cho biết “không bên nào có thể thay đổi hoặc thay thế bên kia”.

Theo ông Tạ Phong, ba nguyên tắc do Chủ tịch Tập vạch ra thể hiện cách tiếp cận cơ bản và lâu dài của Trung Quốc đối với mối quan hệ Mỹ-Trung, đồng thời vẫn là “kim chỉ nam để khám phá con đường phía trước”.(SCMP)

Châu Đại Dương

*Xả súng ở Sydney, Australia: Theo trang mạng abc.net.au, sau khi nhận được thông tin về vụ nổ súng xảy ra lúc 16h10 ngày 25/10 (giờ địa phương) ở Phố Upper Pitt, thuộc vùng ngoại ô Kirribilli của thành phố Sydney (New South Wales), lực lượng khẩn cấp của bang đã lập tức đến hiện trường.

Thông tin ban đầu cho biết một người đàn ông có mối liên hệ chặt chẽ với các nhóm tội phạm có tổ chức quốc tế đã bị bắn ở bờ biển phía Bắc Sydney. Cảnh sát xác nhận người đàn ông này khoảng 30 tuổi và đã từ chối hỗ trợ y tế sau khi bị một vết thương nhẹ ở chân. Dường như cảnh sát biết rất rõ người này.

Hiện nay, cảnh sát đã phong tỏa hiện trường vụ án và tiến hành điều tra. Họ đang tìm kiếm ít nhất 2 nghi can bị phát hiện ở khu vực lân cận, đồng thời điều tra xem liệu một chiếc ô tô bốc cháy ở vùng ngoại ô gần Vịnh Neutral có liên quan đến vụ nổ súng hay không.

Vụ việc làm dấy lên mối lo ngại về an toàn trong cộng đồng địa phương vì vùng ngoại ô Kirribilli có rất nhiều tòa nhà dân cư và trường học. Cả dinh thự của Toàn quyền Australia và Dinh Thủ tướng đều nằm cách hiện trường vụ nổ súng vài trăm mét. (AP)

Thế Quân