'Tình trạng khẩn cấp khi ban bố phải áp dụng được ngay'

Chặt chẽ hơn về miễn trừ trách nhiệm

Chiều 23/6, thảo luận tại tổ về dự án Luật Tình trạng khẩn cấp, đại biểu Nguyễn Thị Lan (đoàn Hà Nội) cho rằng, dự án luật đã quy định rõ các nguyên tắc cốt lõi, bám sát Hiến pháp 2013 và pháp luật quốc tế. Trong đó có nguyên tắc hạn chế quyền con người trong tình trạng khẩn cấp theo hướng cần thiết và không phân biệt đối xử; quy định rõ việc miễn trừ trách nhiệm để khuyến khích quyết định kịp thời của người thực thi công vụ.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét bổ sung và làm rõ thêm một số điểm. Cụ thể, cần quy định rõ hơn về nguyên tắc hạn chế quyền con người, quyền công dân không chỉ “thật sự cần thiết” mà còn phải “tương xứng với tính chất và mức độ nguy hiểm của tình trạng khẩn cấp” để bảo đảm đúng tinh thần Hiến pháp 2013 và các điều ước quốc tế.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan (Đoàn Hà Nội). (Ảnh: Quốc hội)

Đồng thời, bổ sung nguyên tắc bảo đảm công khai, minh bạch thông tin và tăng cường vai trò giám sát của Quốc hội, MTTQ Việt Nam và các tổ chức nhân quyền trong quá trình áp dụng biện pháp khẩn cấp.

Đặc biệt, cần quy định chặt chẽ hơn các điều kiện miễn trừ trách nhiệm để tránh lạm quyền, bảo đảm quyết định của người thực thi công vụ phải dựa trên căn cứ khách quan, không vì mục đích vụ lợi cá nhân.

“Những bổ sung này sẽ giúp Điều 3 hoàn thiện hơn, vừa bảo đảm kịp thời, hiệu quả ứng phó tình trạng khẩn cấp, vừa bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”, đại biểu Nguyễn Thị Lan kiến nghị.

Nhấn mạnh sự cần thiết phải ban hành Luật Tình trạng khẩn cấp, đại biểu Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm (đoàn Hà Nội) cũng cho rằng, cần định nghĩa cụ thể, chi tiết về các loại tình trạng khẩn cấp (an ninh, y tế, thiên tai, quốc phòng…) và tiêu chí rõ ràng để kích hoạt. Đồng thời, xây dựng cơ chế kiểm soát quyền lực chặt chẽ, nhất là với quyền hạn đặc biệt của Thủ tướng, các lực lượng vũ trang.

Đại biểu Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm (Đoàn Hà Nội). (Ảnh: Quốc hội)

“Cơ quan soạn thảo cần rà soát tính thống nhất với các luật hiện hành, tránh chồng lấn, mâu thuẫn pháp luật. Trong đó, tăng cường bảo vệ quyền con người bằng cách quy định nguyên tắc, điều kiện và giới hạn rõ ràng của các biện pháp khẩn cấp”, đại biểu Thích Bảo Nghiêm kiến nghị.

Cần định nghĩa tình trạng khẩn cấp về quốc phòng

Tham gia thảo luận về dự án Luật Tình trạng khẩn cấp, đại biểu Vũ Huy Khánh (đoàn Bình Dương) cho biết, cách đây hơn 25 năm, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành pháp lệnh về tình trạng khẩn cấp. Đây là pháp lệnh thuộc bảo vệ bí mật Nhà nước ở cấp độ cao nên cũng ít người có điều kiện tiếp cận.

Trên thực tế, chưa từng áp dụng pháp lệnh này để ban bố về tình trạng khẩn cấp. Đặc biệt, trong giai đoạn chống dịch COVID-19 đã có những ý kiến về việc xem xét các yếu tố và mức độ để ban bố tình trạng khẩn cấp.

Theo đại biểu Khánh, khái niệm chung về tình trạng khẩn cấp, trong dự án luật đã đề cập, trong đó định nghĩa tình trạng khẩn cấp về an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, định nghĩa về tình trạng khẩn cấp đối với các thảm họa, trong đó như dịch bệnh… Tuy nhiên, theo đại biểu, trong dự thảo luật không xuất hiện định nghĩa giải thích về tình trạng khẩn cấp về quốc phòng.

Đại tá Vũ Huy Khánh.(Ảnh: Quốc hội)

“Mong các đại biểu quốc hội cho ý kiến thêm là có cần thiết phải có định nghĩa về tình trạng khẩn cấp về quốc phòng ngay trong luật này, thay vì hiện nay đã được quy định trong luật quốc phòng”, đại biểu đề xuất.

Đại biểu cũng cho rằng, theo tinh thần dự thảo luật, khi ban bố tình trạng khẩn cấp thì các mức độ khác nhau sẽ áp dụng các biện pháp khác nhau, bao gồm cả những biện pháp đang được quy định trong dự thảo luật này và một số biện pháp được viện dẫn sang các luật có liên quan. Ví dụ như luật phòng thủ dân sự cấp độ 1, 2, 3, luật về phòng chống bệnh truyền nhiễm…

“Do đó, vấn đề đặt ra là quy định thế nào để đến khi ban bố tình trạng khẩn cấp, các cơ quan được giao thẩm quyền nhận diện được ngay mức độ và áp dụng được ngay. Phải làm thế nào để bảo đảm rành mạch và phải ưu tiên cấp độ tình trạng khẩn cấp”, đại biểu Khánh nói.

Phi Long - Lê Hoàng/VOV.VN