Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị Việt Nam mạnh tay kiểm soát thuốc lá điện tử

Ghi nhận tại Việt Nam, mức độ sử dụng thuốc lá điện tử trong thanh thiếu niên tăng nhanh đáng báo động.

Chiều 1/12, tại Hà Nội, Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức Hội thảo nhằm cung cấp thông tin về tăng cường thực thi Nghị quyết của Quốc hội về quy định cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Phát biểu khai mạc, ông Đặng Khắc Lợi – Phó Cục trưởng Cục Báo chí nhấn mạnh thuốc lá là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh không lây nhiễm, cướp đi hàng triệu sinh mạng mỗi năm trên toàn cầu.

Ông Đặng Khắc Lợi, Phó Cục trưởng Cục Báo chí (Bộ VHTT&DL).

Các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng – dù được quảng cáo “ít hại hơn” – thực tế chứa nhiều hóa chất độc hại và có khả năng gây nghiện mạnh. Các sản phẩm này tác động tiêu cực đến não bộ và hệ thần kinh, đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên.

BS Nguyễn Trung Nguyên (Trung tâm Chống độc – Bệnh viện Bạch Mai) cho biết thuốc lá gây ra tới 28 nhóm bệnh lý khác nhau, từ tim mạch, hô hấp, đái tháo đường tới ung thư. Mỗi năm thế giới ghi nhận khoảng 8 triệu ca tử vong liên quan thuốc lá; ở Việt Nam con số này vào khoảng 70.000 người. Với thuốc lá điện tử, thành phần hóa chất và các chất hướng thần phức tạp hơn nhiều so với thuốc lá truyền thống, khiến mức độ nguy hại gia tăng đáng kể.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng liên tục cảnh báo rằng mọi sản phẩm thuốc lá đều có hại và thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không phải lựa chọn an toàn hơn. Các sản phẩm này được thiết kế bắt mắt, mùi vị hấp dẫn và quảng bá như thiết bị công nghệ, nhắm trực tiếp vào giới trẻ.

Việt Nam ghi nhận tỷ lệ học sinh 13–17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,2% năm 2023. Ở nhóm 13–15 tuổi, tỷ lệ tăng từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023 – minh chứng rõ ràng cho nguy cơ lan rộng của sản phẩm này.

Trước tình hình đó, ngày 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 173/2024/QH15, thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, tàng trữ và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ năm 2025.

Để nghị quyết đi vào cuộc sống, ông Đặng Khắc Lợi nhấn mạnh vai trò quan trọng của báo chí, truyền thông trong việc đấu tranh với thông tin sai lệch, đặc biệt khi thuốc lá điện tử được “ngụy trang” dưới nhiều hình thức công nghệ bắt mắt và lan truyền mạnh trên mạng xã hội.

Tại hội thảo, các chuyên gia đưa ra nhiều kiến nghị nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý. Đại diện Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) đề nghị sớm thể chế hóa Nghị quyết 173 vào Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá; bổ sung định nghĩa “thuốc lá điện tử”, “thuốc lá nung nóng” để có cơ sở xử lý vi phạm; và mở rộng các hành vi cấm như tàng trữ, sử dụng, trưng bày sản phẩm.

WHO cũng khuyến nghị đưa thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh trong Luật Đầu tư sửa đổi, không chấp nhận ngoại lệ, kể cả sản xuất để xuất khẩu, nhằm đảm bảo hiệu lực lệnh cấm và bảo vệ sức khỏe thế hệ trẻ.

Hà Trang