TP.HCM rà soát tổng thể quy hoạch mạng lưới đường sắt đô thị theo tầm nhìn mới
Trước bước ngoặt mở rộng địa giới hành chính, TP.HCM đẩy mạnh tái quy hoạch và đầu tư toàn diện hệ thống đường sắt đô thị, đáp ứng yêu cầu phát triển mới và mở rộng không gian đô thị trong tương lai.
TP.HCM đang bước vào một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ với tầm nhìn phát triển đô thị sâu rộng và đột phá - một tầm nhìn vượt khỏi ranh giới hành chính hiện tại khi định hướng tích hợp cả Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu vào đại đô thị tương lai. Giữa bối cảnh ấy, hệ thống đường sắt đô thị - "xương sống" của giao thông hiện đại - được xác định là mảnh ghép chiến lược hàng đầu.
Mới đây, Chủ tịch UBND TP.HCM đã có chỉ đạo toàn diện triển khai Thông báo của Ban Chỉ đạo Phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị TP. Trong đó, trọng tâm là rà soát, tái thiết toàn bộ quy hoạch hệ thống đường sắt đô thị theo mô hình phát triển mới - một thành phố đa trung tâm, liên kết vùng chặt chẽ, giao thông công cộng đóng vai trò chủ đạo.
Theo đó, Sở Xây dựng được giao nhiệm vụ "dẫn dắt đội hình" khi chủ trì phối hợp cùng các sở, ngành rà soát tổng thể mạng lưới đường sắt đô thị theo mô hình, tầm nhìn mới, phù hợp với bối cảnh mở rộng địa giới hành chính (sáp nhập Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu vào TP.HCM).
Trên nền tảng đó, đề xuất điều chỉnh các quy hoạch mang tầm chiến lược dài hạn: từ Quy hoạch TP giai đoạn 2021-2030 (tầm nhìn đến 2050), đến quy hoạch chung đến 2040 (tầm nhìn 2060) và cả quy hoạch không gian ngầm.
Không chỉ dừng ở quy hoạch, Sở Xây dựng được giao chủ động phối hợp với các Bộ, ngành Trung ương để hình thành khung thể chế riêng biệt - các cơ chế, chính sách đặc thù nhằm "mở đường" cho dòng vốn đầu tư và rút ngắn tối đa thủ tục đầu tư các tuyến metro.
TP.HCM đang rà soát tổng thể quy hoạch mạng lưới đường sắt đô thị theo mô hình, tầm nhìn mới. Ảnh: NN
Sở Tài chính sẽ phối hợp, gấp rút xây dựng đề án huy động vốn đầu tư cho hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị, đảm bảo đáp ứng yêu cầu và tiến độ triển khai các tuyến đường sắt đô thị theo chủ trương, kế hoạch và lộ trình đã được phê duyệt. Với định hướng đa dạng hóa nguồn lực: từ hình thức đối tác công tư (PPP), vốn ngoài ngân sách đến huy động xã hội hóa và vốn quốc tế.
Đặc biệt, mô hình quỹ đầu tư riêng cho phát triển đường sắt đô thị đang được nghiên cứu – một bước tiến thể chế có thể tạo cú hích lớn cho hạ tầng giao thông công cộng;
Không chỉ chú trọng vốn và cơ chế, TP.HCM cũng thể hiện tinh thần đổi mới trong quản trị vận hành. Sở Nội vụ được giao nhiệm vụ nghiên cứu mô hình đầu tư, quản lý và khai thác hệ thống đường sắt đô thị theo hướng bài bản, khoa học, sát thực tế, tham khảo kinh nghiệm từ các mô hình thành công trên thế giới, đặc biệt lưu ý các mô hình giao cho doanh nghiệp tư nhân trực tiếp đầu tư, vận hành thay vì do cơ quan thuộc chính quyền thực hiện.
Trên cơ sở đó, đề xuất mô hình đầu tư, quản lý, vận hành, khai thác hệ thống đường sắt đô thị phù hợp với bối cảnh, mô hình và tầm nhìn phát triển mới của TP.
Một điểm nhấn đáng chú ý là công tác bồi thường, tái định cư – vốn luôn là nút thắt trong các dự án hạ tầng lớn. Sở Nông nghiệp và Môi trường sẽ chủ trì xây dựng mô hình tổ chức đủ thẩm quyền, chính danh để triển khai công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư các dự án đường sắt đô thị trong bối cảnh TP thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp (không còn cấp huyện).
Xây dựng cơ chế hoạt động, phân công nhiệm vụ rõ ràng theo phương châm “6 rõ”: rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền; bảo đảm đáp ứng tiến độ đề ra, phấn đấu chậm nhất đến năm 2028 cơ bản hoàn thành bàn giao mặt bằng sạch phục vụ thi công các dự án.
Thực hiện công khai, minh bạch toàn bộ quá trình, chú trọng xây dựng chính sách bồi thường, phương án tái định cư hợp lý, đồng thời ban hành các chính sách hỗ trợ kèm theo nhằm bảo đảm quyền lợi người dân bị ảnh hưởng, tạo sự đồng thuận cao trong nhân dân.
Với tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), TP.HCM quyết tâm giải quyết dứt điểm các tồn đọng, bảo đảm tiến độ và giữ gìn quan hệ hợp tác bền chặt với Nhật Bản - đối tác quan trọng trong dự án.
Trong khi đó, tuyến số 2 (Bến Thành - Tham Lương) sẽ trở thành “bãi thử” cho cơ chế chỉ định thầu linh hoạt, công khai - mô hình này nếu thành công sẽ được nhân rộng cho các tuyến tiếp theo.
Ban Quản lý Đường sắt đô thị sẽ đóng vai trò "nhạc trưởng" phối hợp cùng các sở ngành triển khai kế hoạch tổng thể: từ lựa chọn tư vấn quốc tế, xây dựng tổ chuyên gia, đến đặt hàng nghiên cứu mô hình phù hợp với điều kiện riêng của TP.HCM. Cơ chế, nhiệm vụ, lộ trình đều sẽ được định hình rõ ràng - bảo đảm hiệu quả, minh bạch và khả thi.
