TP. Hồ Chí Minh: Đặt mục tiêu chuyển đổi xanh toàn bộ xe buýt vào năm 2030

Xe buýt điện kết nối Metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên tại TP. Hồ Chí Minh

TP. Hồ Chí Minh hiện có 2.342 phương tiện vận tải hành khách công cộng là xe buýt, trong đó 50,7% chạy bằng dầu diesel (1.187 xe), 23,1% chạy bằng khí CNG (542 xe) và 26,2% là xe điện (613 xe). Đề án nghị quyết mới của thành phố đưa ra lộ trình chuyển đổi toàn bộ xe buýt sang năng lượng sạch từ nay đến năm 2030, sớm hơn 20 năm so với mục tiêu quốc gia.

Theo dự thảo Nghị quyết của HĐND thành phố, trong giai đoạn 2025-2029, các tuyến xe buýt có trợ giá tiếp tục hoạt động theo hợp đồng đã ký. Sau khi hết hợp đồng, xe buýt diesel và CNG sẽ được thay thế theo nguyên tắc: Xe sử dụng trên 15 năm phải đầu tư mới bằng điện hoặc năng lượng xanh; xe CNG dưới 15 năm được tiếp tục hoạt động nhưng không quá 15 năm sử dụng; riêng xe diesel chỉ được khai thác đến năm 2029. Với các tuyến không trợ giá, 100% phương tiện sẽ dùng điện; các tuyến mới mở sau 2025 cũng buộc phải sử dụng điện.

Về chính sách hỗ trợ, mức vốn vay tối đa 85% tổng mức đầu tư dự án, không vượt quá 300 tỉ đồng/dự án; lãi suất cố định 3%/năm trong tối đa 7 năm. Với trạm sạc, mức vay tối đa 200 tỉ đồng/dự án, phần vốn xây dựng được hỗ trợ lãi suất 70%, phần công nghệ và thiết bị 85%. Nhà đầu tư chỉ trả 50% mức lãi suất tính hỗ trợ, phần còn lại do ngân sách thành phố chi trả.

Theo Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh, thành phố cần xây dựng khung chính sách tài chính đa dạng hơn thay vì chỉ hỗ trợ lãi suất. Cần nâng mức vốn vay để phù hợp với chi phí đầu tư thực tế và nghiên cứu các mô hình như cho thuê pin, thuê tài chính để giảm gánh nặng chi phí ban đầu, tạo cơ hội cho doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã tham gia. Ông cũng nhấn mạnh nguyên tắc “trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất” trong xử lý pin thải, buộc doanh nghiệp chịu trách nhiệm toàn bộ vòng đời sản phẩm.

Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh Bùi Hòa An cho biết, việc chuyển đổi không chỉ nằm ở mục tiêu riêng của thành phố mà còn gắn với cam kết quốc gia đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Giao thông công cộng, đặc biệt là xe buýt, phải đi đầu để góp phần giảm phát thải và cải thiện môi trường sống cho người dân.

Hiện, giao thông đường bộ chiếm 40% lượng bụi mịn PM2.5 tại thành phố, trong khi hạ tầng xe buýt còn hạn chế. Do đó, bên cạnh xe điện, thành phố cũng tính đến phương án sử dụng năng lượng mới như hydro. Công tác bố trí trạm sạc được nghiên cứu tại các bến, depot nhằm tránh ách tắc, đồng thời phối hợp với các bộ ngành xây dựng tiêu chuẩn chung về công nghệ sạc, pin. Vấn đề thu mua, xử lý xe cũ sẽ theo hướng tái chế, tái sử dụng để hạn chế ô nhiễm.

Nhu cầu đi lại bằng xe buýt hiện nay chưa được đáp ứng tốt, nhưng khi hệ thống metro kết hợp phương tiện xanh đi vào vận hành, TP. Hồ Chí Minh kỳ vọng đến năm 2030 tỷ lệ người dân sử dụng giao thông công cộng sẽ đạt khoảng 20%. Để hiện thực hóa mục tiêu này, thành phố sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến phản biện để hoàn thiện dự thảo nghị quyết trình HĐND, đồng thời kêu gọi sự đồng thuận của người dân và doanh nghiệp – điều kiện tiên quyết để quá trình “chuyển đổi xanh” trong giao thông vận tải thành công, góp phần xây dựng TP. Hồ Chí Minh xanh, sạch, bền vững.

Ngọc Vân