Trái phiếu doanh nghiệp tháng 8: Phát hành lập kỷ lục, rủi ro chậm trả vẫn hiện hữu

Phát hành sơ cấp bùng nổ, kênh công chúng dẫn dắt

Theo Công ty CP Xếp hạng tín nhiệm đầu tư Việt Nam (VIS Rating), tháng 8/2025, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành đạt 58,6 nghìn tỷ đồng, tăng 42% so với tháng trước - mức cao nhất từ đầu năm đến nay. Điểm nổi bật là phát hành ra công chúng đạt 6,3 nghìn tỷ đồng, đến từ ba ngân hàng và một doanh nghiệp hạ tầng. Tính chung 8 tháng, phát hành công chúng đã đạt 47,8 nghìn tỷ đồng, vượt 30% so với cả năm 2024 và lập kỷ lục trong lịch sử thị trường. Đây là dấu mốc quan trọng, phản ánh xu hướng dịch chuyển từ phát hành riêng lẻ thiếu minh bạch sang kênh huy động công khai, chuẩn mực hơn.

Trong nhóm phát hành riêng lẻ, Vinhomes (VHM) trở thành tâm điểm với thương vụ 15 nghìn tỷ đồng, kỳ hạn 3-4 năm, lãi suất 11%, nhằm tái cấp vốn. Đây là một trong những đợt phát hành bất động sản lớn nhất năm nay, đánh dấu sự trở lại mạnh mẽ của các doanh nghiệp đầu ngành. Cùng thời điểm, nhiều ngân hàng thương mại như MBB, ACB, OCB, HDB và Công ty CP Đầu tư Hạ tầng TP.HCM cũng tham gia phát hành với quy mô từ 2.000-2.499 tỷ đồng mỗi đơn vị, khẳng định vai trò trụ cột của khối ngân hàng trên thị trường sơ cấp.

Tính đến cuối tháng 8, dư nợ toàn thị trường đạt 1.390 nghìn tỷ đồng, tăng 1% so với tháng 7. Trong đó, nhóm ngân hàng chiếm 659 nghìn tỷ, còn bất động sản nhà ở chiếm 391 nghìn tỷ. Sự áp đảo của nhóm ngân hàng phản ánh nhu cầu vốn ngày càng lớn để đáp ứng tăng trưởng tín dụng, trong khi sự trở lại của doanh nghiệp bất động sản lớn góp phần củng cố niềm tin của nhà đầu tư vào thị trường trái phiếu sau giai đoạn khó khăn.

Rủi ro chậm trả tập trung, nhưng tỷ lệ thu hồi cải thiện

Dù phát hành sơ cấp khởi sắc, thị trường vẫn chứng kiến những rủi ro chậm trả. Tháng 8, Công ty TNHH Đầu tư Big Gain - liên quan đến Tập đoàn Sunshine - đã thông báo chậm trả 1.000 tỷ đồng trái phiếu. Đây là lần chậm trả thứ ba trên bốn mã trái phiếu đang lưu hành, với tổng mệnh giá 2.400 tỷ đồng. Sự việc này cho thấy rủi ro vẫn tập trung tại nhóm doanh nghiệp bất động sản có hồ sơ tín nhiệm yếu, vốn từng nhiều lần chậm trả nghĩa vụ nợ.

Theo thống kê, trong số 14 tổ chức phát hành có trái phiếu đáo hạn trong tháng 9/2025, có tới 4 đơn vị có hồ sơ tín nhiệm yếu hoặc thấp hơn. Đáng lo ngại, 2 trong số này đã từng ghi nhận chậm trả, trong đó một đơn vị thuộc Tập đoàn Sunshine. Đây là dấu hiệu cảnh báo rằng áp lực chậm trả vẫn còn hiện hữu, nhất là trong giai đoạn đáo hạn tập trung.

Ở chiều ngược lại, thị trường cũng ghi nhận những điểm sáng tích cực trong xử lý nghĩa vụ nợ. Ngày 1/8, Công ty CP Hưng Thịnh Quy Nhơn đã thanh toán thành công 4.000 tỷ đồng trái phiếu đến hạn, giúp tỷ lệ thu hồi nợ gốc chậm trả toàn thị trường tăng lên 36,3%, cao hơn mức 34,9% của tháng trước. Doanh nghiệp này đã có lãi trở lại sau hai năm thua lỗ, qua đó khẳng định hiệu quả của các biện pháp tái cấu trúc nợ và cải thiện dòng tiền.

Tính đến cuối tháng 8, tỷ lệ trái phiếu chậm trả toàn thị trường ở mức 12,4%, thấp hơn đáng kể so với 14,9% của năm 2023. Đặc biệt, trái phiếu có tài sản bảo đảm ghi nhận tỷ lệ thu hồi cao hơn hẳn (khoảng 36%) so với nhóm không có tài sản bảo đảm. Đây là cơ sở để kỳ vọng quá trình xử lý nợ chậm trả tiếp tục có chuyển biến tích cực trong thời gian tới.

Trên thị trường thứ cấp, giá trị giao dịch bình quân chỉ đạt 5 nghìn tỷ đồng/ngày, giảm 24% so với tháng trước. Lợi suất đáo hạn bình quân của trái phiếu ngân hàng kỳ hạn 2 năm tăng 167 điểm cơ bản, chủ yếu do biến động từ trái phiếu OCB. Dù vậy, nhóm ngân hàng (HDBank, ACB, BIDV, OCB, TPB, VIB) và một số doanh nghiệp lớn như Vingroup, Vietjet, Phú Quốc Tourism vẫn chiếm tỷ trọng giao dịch cao, thể hiện sự phân hóa rõ rệt về niềm tin của nhà đầu tư đối với từng tổ chức phát hành.

Các chuyên gia tài chính cũng cho rằng, diễn biến tháng 8/2025 cho thấy thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang trong giai đoạn hồi phục mạnh mẽ. Phát hành sơ cấp tăng tốc, kênh công chúng thiết lập kỷ lục, dư nợ toàn thị trường duy trì đà tăng trưởng, trong khi tỷ lệ thu hồi nợ chậm trả cải thiện rõ rệt. Đây là những tín hiệu tích cực khẳng định niềm tin nhà đầu tư dần trở lại sau giai đoạn khủng hoảng niềm tin 2022-2023.

Tuy nhiên, những rủi ro chậm trả vẫn tập trung ở một số doanh nghiệp bất động sản có hồ sơ tín nhiệm yếu, đặc biệt là các đơn vị liên quan đến Tập đoàn Sunshine. Sự phân hóa ngày càng rõ nét: trong khi các doanh nghiệp đầu ngành với nền tảng tài chính vững mạnh dễ dàng huy động vốn, nhóm yếu kém vẫn đối diện áp lực lớn trong việc trả nợ và phát hành mới.

Triển vọng thị trường trong nửa cuối năm 2025 vẫn tích cực, nhưng để đảm bảo phát triển bền vững, cần tiếp tục thúc đẩy minh bạch thông tin, nâng cao chất lượng tín nhiệm và kiểm soát rủi ro chậm trả. Chỉ những doanh nghiệp có năng lực tài chính tốt, dự án minh bạch và chiến lược dài hạn mới có thể tận dụng tối đa cơ hội từ sự phục hồi của thị trường trái phiếu Việt Nam.

Trần Hương