Trái sầu riêng Việt đứng trước nhiều cơ hội và thách thức

Giá sầu riêng tăng mạnh

Theo Thời báo Ngân Hàng, ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) đồng thời là Phó Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam cho biết, do sầu riêng cho hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều lần so với cây trồng khác nên nông dân đã mở rộng diện tích sản xuất nhanh chóng.

Việc mở rộng này thông qua trồng xen trong các vườn cà phê tại Tây Nguyên, trồng xen trong vườn cây ăn quả. Đặc biệt là chuyển đổi một số diện tích lúa sang trồng cây sầu riêng tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Nếu năm 2017 cả nước có 37 nghìn ha thì đến năm 2022 đã tăng lên 110,3 nghìn ha. Tốc độ tăng trưởng diện tích bình quân hàng năm từ năm 2017 đến năm 2022 của cả nước là 24,5%/năm.

Theo thống kê, đến nay Việt Nam có 293 vùng trồng và 115 cơ sở đóng gói sầu riêng được phía Trung Quốc cấp mã số xuất khẩu sang thị trường này. Hiện Cục Bảo vệ thực vật đang làm việc với phía Trung Quốc để thống nhất lịch kiểm tra tiếp theo cho khoảng 400 vùng trồng và 60 cơ sở đóng gói sầu riêng. Việc có thêm nhiều mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng được Trung Quốc phê duyệt là tín hiệu vui đối với các nhà vườn, doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng khi nhu cầu tiêu thụ từ thị trường này rất lớn.

Việc phát triển ngành sầu riêng cũng đối mặt với một số thách thức. Ảnh minh họa từ internet

Sự tăng trưởng đột phá của sầu riêng đã nâng trị giá xuất khẩu rau quả trong 5 tháng đạt khoảng 2 tỷ USD, tăng 43% so với cùng kỳ năm trước. Đây là trị giá xuất khẩu trong 5 tháng cao nhất từ trước tới nay của ngành rau quả. Theo thống kê, sầu riêng xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc chiếm 85% sản lượng lên đến 60.000 tấn trong 6 tháng đầu năm 2023.

Đồng Nai là tỉnh tăng mạnh diện tích cây ăn trái. Đặc biệt, tỉnh thuộc tốp đầu cả nước về phát triển diện tích của loại cây ăn trái chủ lực đang đứng đầu danh mục xuất khẩu là sầu riêng. Với hơn 11,3 ngàn ha, Đồng Nai vươn lên đứng đầu khu vực Đông Nam bộ và đứng thứ 4 cả nước về diện tích sầu riêng.

Đồng Nai hiện có 11 vùng với diện tích 820 ha được cấp mã vùng trồng sầu riêng. Tính đến giữa tháng 6/2023, Đồng Nai đã xuất khẩu 360 tấn sầu riêng sang Trung Quốc và dự kiến năm 2023 sẽ xuất khẩu 20 ngàn tấn sầu riêng.

Ông Võ Văn Phi, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai cho biết, đến thời điểm này, trên địa bàn tỉnh có 6 cơ sở đóng gói để xuất khẩu sầu riêng chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. “Hiện tỉnh đã hoàn thiện 61 hồ sơ vùng trồng với diện tích gần 1.800 ha và 4 cơ sở đóng gói sầu riêng gửi Cục Bảo vệ thực vật đề nghị Tổng cục Hải quan Trung Quốc phê duyệt mã số. Đây là cơ sở, tiền đề đảm bảo việc xuất khẩu sầu riêng chính thức, ổn định bền vững; góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp mang lợi ích cho người nông dân Đồng Nai”.

Theo các chuyên gia kinh tế, với việc Việt Nam chính thức ký Nghị định thư xuất khẩu sầu riêng chính ngạch sang Trung Quốc vào tháng 7/2022 đang mở ra cơ hội lớn cho mặt hàng này. Giá sầu riêng đã tăng mạnh từ năm ngoái và có thời điểm chạm mốc gần 200.000 đồng/kg, mức giá cao nhất kể từ trước đến nay khiến sầu riêng trở thành “cơn sốt” với người dân. Hiện, thị trường Trung Quốc mua tới 95% lượng sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam.

Và những thách thức

Thông tin từ Kinh tế Nông thôn, ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt kiêm Phó Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam cho rằng, cơ hội đối với cây sầu riêng rất nhiều nhưng thách thức cũng không hề nhỏ.

Ông Tùng cho rằng việc tăng diện tích trồng quá đột ngột, kỹ thuật canh tác và thu hoạch chưa hợp lý, tranh mua tranh bán dẫn đến chất lượng thấp, không đạt hiệu quả kinh tế đã làm ảnh hưởng đến uy tín xuất khẩu sầu riêng trong và ngoài nước. Chặt phá những loại cây khác để trồng mới qua sầu riêng ở những khu vực đất đai, điều kiện tưới tiêu và thổ nhưỡng không phù họp với cây sầu riêng cũng là một khó khăn và hạn chế cần có hướng khắc phục.

Thách thức đặt ra cho cây sầu riêng là tình hình sâu bệnh hại trên các vườn sầu riêng khá nhiều, nông dân quản lý chưa tốt dẫn đến tăng chi phí phòng trừ, khó khăn cho việc sản xuất đảm bảo an toàn thực phẩm.

Trong khi đó, nông dân chưa được tập huấn về quy trình canh tác cây sầu riêng nên rất thiếu thông tin về kỹ thuật trồng, chăm sóc, xử lý ra hoa, quản lý sâu bệnh hại để đảm bảo năng suất, chất lượng sầu riêng như các vùng trồng truyền thống.

Một vấn đề thách thức nữa là yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, điều kiện đảm bảo vệ sinh thực phẩm của các thị trường xuất khẩu ngày càng cao, trong khi áp dụng giải pháp kỹ thuật còn hạn chế, xuất khẩu sẽ gặp khó khăn nếu chưa có sự thay đổi kịp. Biến đổi khí hậu và tình hình khô hạn, xâm nhập mặn ngày càng diễn biến phức tạp, khó lường, ảnh hưởng đến vùng sản xuất sầu riêng.

Để đảm bảo chất lượng và hiệu quả trong việc canh tác, thu hoạch sầu riêng được mùa được giá trong thời gian tới, chúng ta cần thực hiện đúng quy trình đăng ký mã số vùng trồng theo Chỉ thị của Bộ Nông nghiệp và PTNT, áp dụng đúng khoa học kỹ thuật trong canh tác và thu hoạch, kể cả bảo quản và vận chuyển trong việc tiêu thụ, ông Tùng nhấn mạnh.

Qua đó, công tác quản lý mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói nông sản trên địa bàn cần được giám sát chặt chẽ để phục vụ xuất khẩu.

Đào Vũ (T/h)