Trang bị kỹ năng sống và học tập cho học sinh trong kỷ nguyên số
- Trong kỷ nguyên số, việc trang bị cho trẻ em những kỹ năng để sống, học tập và làm việc an toàn, hiệu quả đã trở thành yêu cầu cấp thiết. Hướng tới mục tiêu đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã triển khai thí điểm chương trình giáo dục kỹ năng công dân số (GDKNCDS) tại cấp tiểu học. Tỉnh Lạng Sơn là 1 trong 10 địa phương đầu tiên được chọn.
Năm học 2023-2024, Sở GD&ĐT Lạng Sơn đã lựa chọn 10 trường tiểu học để thực hiện thí điểm chương trình. Tới năm học 2024-2025, GDKNCDS được triển khai diện rộng trên địa bàn tỉnh. GDKNCDS được tổ chức bằng các hình thức gồm: Dạy học môn Tin học thực hiện Chương trình GDPT 2018; Tích hợp GDKNCDS trong dạy học các môn học ở Tiểu học; Dạy học tăng cường nội dung GDKNCDS; Tổ chức câu lạc bộ giáo dục GDKNCDS. Theo lộ trình thực hiện, GDKNCDS sẽ được triển khai diện rộng trên tất cả các tỉnh, thành phố trong năm học 2025-2026.
Giáo viên Trường Tiểu học Hoàng Đồng hướng dẫn học sinh thực hành sử dụng bản đồ trực tuyến trong môn Địa Lý
Là một trong 10 trường học thực hiện thí điểm, Trường Tiểu học Hoàng Đồng đã thực hiện hiệu quả GDKNCDS. Ngay từ khi triển khai, nhà trường đã chỉ đạo các tổ chuyên môn nghiên cứu nội dung bài học, môn học để xây dựng nội dung lồng ghép tích hợp GDKNCDS vào trong các bài dạy, môn học nhằm đảm bảo tính phù hợp, tạo hiệu quả tốt mà không gây áp lực cho cả giáo viên và học sinh. Đồng thời, tích cực tổ chức hội thảo, sinh hoạt chuyên môn về dạy học GDKNCDS để các giáo viên cốt cán có cơ hội thảo luận, thống nhất, kịp thời phát hiện những vấn đề phát sinh và có giải pháp tháo gỡ khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện.
Cô Nguyễn Thị Thu Nguyệt, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hoàng Đồng cho hay: Nhà trường đã thực hiện dạy môn Tin học cho 100% các lớp 3, 4, 5 và tăng cường nội dung GDKNCDS đối với học sinh lớp 1, 2 để các em hình thành sớm các kỹ năng cần thiết cho công dân số. Nhà trường cũng tổ chức nhiều cuộc thi trên nền tảng trực tuyến, tạo sân chơi cho các em thực hành và học hỏi. Nhờ những nỗ lực này, học sinh đã đạt nhiều thành tích cao trong các cuộc thi Tin học và Robot. Quan trọng hơn, các em đã hình thành thói quen tra cứu thông tin đúng cách và an toàn trên mạng, từ đó chủ động hơn trong việc tìm hiểu bài học và nâng cao tính chủ động trong việc tiếp thu kiến thức cũng như năng lực sử dụng công nghệ số.
Bên cạnh những thuận lợi, các trường học còn gặp một số hạn chế, khó khăn. Cô Dương Thị Hồng Điệp, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Chiến Thắng, xã Vũ Lễ, chia sẻ: Cơ sở vật chất ở các điểm trường còn hạn chế, số lượng máy tính phục vụ thực hành chưa đáp ứng đủ, trong khi hệ thống Internet chưa thực sự ổn định. Thêm vào đó, nhiều học sinh thiếu thiết bị học tập tại nhà do điều kiện gia đình khó khăn. Bên cạnh đó, một số giáo viên chưa còn lúng túng, chưa thành thạo trong việc khai thác các phần mềm và công cụ số. Nguồn tài liệu, học liệu chuyên biệt cho GDKNCDS chưa phong phú nên giáo viên phải tự tìm tòi và soạn nội dung giảng dạy.
Tuy còn gặp nhiều thách thức nhưng các trường tiểu học trên địa bàn tỉnh đã linh hoạt thực hiện đa dạng các hình thức GDKNCDS cho học sinh phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị số hiện có và đội ngũ giáo viên. Theo ghi nhận về quá trình triển khai GDKNCDS trên địa bàn, các em học sinh được làm quen sớm với các thiết bị điện tử, các tiết học có ứng dụng công nghệ số đã ngày càng có sự hứng thú, chủ động và sáng tạo hơn trong học tập cũng như tự tin hơn trong việc ứng xử trên không gian số. Em Nguyễn Ngọc Tâm, học sinh lớp 4, Trường Tiểu học Đông Kinh bày tỏ: Em cảm thấy rất hứng thú khi được học môn học này. Em mong rằng trong thời gian tới, chúng em sẽ được học thêm nhiều bài học bổ ích gắn liền với thực tế để rèn luyện kỹ năng, hành vi ứng sử đúng đắn, chuẩn mực trên không gian mạng.
Việc thực hiện GDKNCDS còn là động lực để đội ngũ giáo viên chủ động nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng sư phạm, thay đổi phương pháp giảng dạy, và tăng cường trách nhiệm cá nhân để trang bị cho các em kiến thức, thái độ cũng như kỹ năng sử dụng công nghệ số một cách an toàn, chính trực. Cô giáo Vũ Thị Thu Hiền, Trường Tiểu học Vĩnh Trại thông tin: Bên cạnh việc giảng dạy GDKNCDS trên lớp, các giáo viên còn tích cực phối hợp với phụ huynh hướng dẫn học sinh tra cứu, tìm kiếm thông tin bài trên mạng tại nhà. Qua đó, giúp các em có sự chuẩn bị tốt hơn cho việc học.
Để GDKNCDS đạt hiệu quả cao hơn, thời gian qua, Sở GD&ĐT đã tổ chức nhiều chương trình tập huấn để kịp thời trang bị kiến thức và kỹ năng giúp đội ngũ cán bộ, giáo viên nâng cao năng lực trong việc triển khai thực hiện GDKNCDS và chuyển đổi số cấp tiểu học, đáp ứng tốt Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức tập huấn, hướng dẫn về tập huấn, hướng dẫn triển khai về giáo dục STEM, giáo dục kỹ năng công dân số cấp tiểu học.
Bà Dương Hồng Minh, Trưởng phòng Giáo dục Mầm non và Giáo dục Tiểu học, Sở GD&ĐT cho biết: GDKNCDS đang được thực hiện tại bậc tiểu học mang một ý nghĩa hết sức quan trọng đối với ngành giáo dục nói chung và giáo dục tiểu học nói riêng. Việc trang bị KNCDS cho học sinh cấp tiểu học nhằm trang bị cho các em kỹ năng sử dụng công nghệ và truyền thông một cách an toàn, đúng cách. Qua đó, không chỉ giúp các em tránh được những rủi ro và nguy hiểm trên không gian mạng, mà còn góp phần phát triển tư duy đa chiều và các kỹ năng sáng tạo cần thiết trong kỷ nguyên số. Cùng với đó, học sinh sẽ được hình thành hiểu biết về an toàn, an ninh mạng, chuẩn mực đạo đức trên môi trường số, bảo vệ bản thân và tôn trọng người khác trong “thế giới” trực tuyến. Chúng tôi kỳ vọng trong tương lai, các em sẽ trở thành những công dân số có ích trong kỷ nguyên số của quốc gia.
Có thể thấy, việc triển khai GDKNCDS ở cấp tiểu học là một sự đầu tư nghiêm túc và dài hạn cho tương lai của đất nước. Mặc dù còn gặp nhiều thách thức, nhưng với sự vào cuộc của các cấp lãnh đạo, sự nỗ lực của nhà trường và tinh thần học hỏi của giáo viên, học sinh, chúng ta có thể tin tưởng rằng thế hệ trẻ Việt Nam sẽ không chỉ là những người thụ hưởng mà còn là những người làm chủ, kiến tạo nên một xã hội số văn minh, an toàn và phát triển bền vững.
