'Tranh sáng tranh tối' của doanh nghiệp ngành thép

Thị trường thép trong nước đang phục hồi. Ảnh: Hoàng Anh

Công ty CP Tập đoàn Hòa Phát kết thúc quý III/2025 với kết quả kinh doanh tương đối khả quan, doanh thu tăng 7% so với cùng kỳ lên 36.800 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế tăng 33% lên hơn 4.000 tỷ đồng.

Trong đó, nhóm thép và sản phẩm liên quan đến thép, mảng kinh doanh cốt lõi của Hòa Phát, vẫn đóng vai trò then chốt, đóng góp 93% doanh thu và 83% lợi nhuận sau thuế cho công ty.

Mức tăng trưởng mạnh mẽ về lợi nhuận của Hòa Phát đến từ việc đưa vào vận hành thêm hai lò cao ở Khu liên hợp gang thép Hòa Phát Dung Quất giúp gia tăng sản lượng và doanh thu.

Song song với đó, thị trường trong nước ấm lên cũng là yếu tố giúp ông vua ngành thép bứt phá.

Thị trường trong nước cũng là điểm tựa lợi nhuận cho nhóm doanh nghiệp tôn mạ, điển hình như Công ty CP Tập đoàn Hoa Sen, doanh nghiệp mới ghi nhận doanh thu niên độ tài chính 2024 – 2025 (từ quý IV/2024 đến hết quý III/2025) giảm 7% so với cùng kỳ về hơn 36.530 tỷ đồng nhưng lợi nhuận ròng tăng mạnh hơn 42% lên 731 tỷ đồng.

Theo kế hoạch, Hoa Sen nâng dần tỷ trọng thị trường nội địa lên 60% sản lượng trong niên độ tài chính 2024 – 2025, so với mức 53% ở niên độ 2022 – 2023. Ngoài ra, công ty cũng tích cực giảm mạnh hàng tồn kho, phải thu ngắn hạn và nợ vay để cải thiện dòng tiền và biên lợi nhuận.

Công ty CP Thép Nam Kim cũng triển khai chiến lược tương tự khi tăng tỷ trọng doanh thu nội địa từ hơn 32% lên 57,6%. Ngoài ra, công ty tiếp tục theo đuổi các khoản đầu tư dài hạn, bao gồm việc đầu tư thêm 1.700 tỷ đồng cho Nhà máy thép Nam Kim Phú Mỹ, nâng tổng vốn đầu tư của dự án này lên 6.200 tỷ đồng.

Điều này khiến nợ vay và tổng chi phí xây dựng dở dang của Nam Kim cũng tăng mạnh. Công ty ghi nhận doanh thu thuần đạt 3.789 tỷ đồng, giảm 27%, lợi nhuận sau thuế hơn 49,5 tỷ đồng, giảm 23,6% so với cùng kỳ 2024.

Dù giảm mạnh về cả doanh thu và lợi nhuận nhưng chiến lược tập trung vào nội địa giúp công ty giảm mạnh chi phí bán hàng về hơn 109 tỷ đồng, giảm gần 65% so với cùng kỳ năm ngoái.

Lũy kế 9 tháng đầu năm, Nam Kim đạt doanh thu 11.670 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế hơn 206,5 tỷ đồng, lần lượt giảm 27,7% và 52,5% so với cùng kỳ. Qua đó, công ty hoàn thành gần 51% kế hoạch doanh thu và hơn 57% kế hoạch lợi nhuận năm 2025.

Dù vậy, theo Nam Kim, dự án Nhà máy thép Nam Kim Phú Mỹ dự kiến sẽ đi vào hoạt động trong quý I/2026, cộng với chiến lược điều tiết linh hoạt giữa thị trường nội địa và xuất khẩu sẽ là bệ đỡ cho hoạt động kinh doanh của công ty trong thời gian tới.

Trong khi đó, cổ đông cũ của Nam Kim là Công ty CP Đầu tư thương mại SMC tiếp tục chím trong thua lỗ. 9 tháng đầu năm, SMC ghi nhận doanh thu 5.368 tỷ đồng, giảm hơn 20% so với cùng kỳ, lỗ gần 159 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ lãi 6,8 tỷ đồng. Với kết quả này, lỗ lũy kế của SMC lên đến hơn 318 tỷ đồng, bằng hơn 43% vốn điều lệ.

Thực tế, từ năm 2022 đến nay, chỉ có năm 2024 là SMC báo lãi nhẹ nhờ vào việc thanh lý tài sản, bao gồm thoái toàn bộ vốn khỏi Nam Kim. Chìm trong thua lỗ, SMC triển khai nhiều giải pháp, từ giải chấp hàng loạt tài sản đến tái cơ cấu nhân sự nhưng vẫn chưa đem lại hiệu quả đáng kể.

Tương tự, Công ty CP Thép Pomina cũng ghi nhận khoản lỗ lũy kế lên tới 3.050 tỷ đồng, vượt 10% so với vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu âm 187 tỷ đồng. Quý III/2025, Pomina ghi nhận doanh thu 203 tỷ đồng, giảm 59%, lỗ gần 183 tỷ đồng, đánh dấu quý thứ 14 liên tiếp báo lỗ.

Ban lãnh đạo Pomina lý giải khoản lỗ đến từ việc nhà máy Pomina 3 vẫn tạm ngừng hoạt động, các nhà máy còn lại chưa phục hồi hoàn toàn, trong khi công ty gánh áp lực nợ vay nặng, lãi vay lên đến hơn 480 tỷ đồng.

Pomina đang tích cực tìm cách tái cơ cấu bằng cách liên doanh với Tổng công ty Thép Việt Nam (VNSteel) để thành lập Pomina Phú Mỹ, vốn điều lệ khoảng 2.700 tỷ đồng. Trong đó, VNSteel góp tiền còn Pomina góp đất đai, nhà xưởng và dây chuyền sản xuất.

Trong một động thái mới nhất, Tổng giám đốc kiêm Phó chủ tịch HĐQT Pomina Đỗ Tiến Sĩ được bổ nhiệm làm Tổng giám đốc Công ty CP Sản xuất và kinh doanh VinMetal, công ty sản xuất thép của tỷ phú Phạm Nhật Vượng, Chủ tịch Vingroup. Mối liên hệ giữa Pomina và VinMetal được kỳ vọng sẽ mở ra những hướng đi mới cho doanh nghiệp thép từng được xem là đối thủ một thời của Hòa Phát.

Ngành thép phục hồi chưa chắc chắn

Theo Chứng khoán SSI, thị trường thép toàn cầu đang chứng kiến tụt giảm cả về sản lượng và nhu cầu do sự chững lại của các ngành xây dựng và công nghiệp chế tạo.

Trong khi đó, thị trường trong nước có những tín hiệu khởi sắc khi nhu cầu phục hồi, nhờ vào tăng tốc giải ngân đầu tư công, thị trường bất động sản bắt đầu nhộn nhịp trở lại, thu hút FDI tăng mạnh và tác động từ quyết định đánh thuế chống bán phá giá thép cán nóng từ Trung Quốc.

Nhu cầu tăng kéo theo giá thép trong nước cũng tăng theo. Song song với đó, giá quặng sắt và than luyện cốc tiếp tục giảm khoảng 5 – 6% là yếu tố hỗ trợ biên lợi nhuận của nhóm doanh nghiệp ngành thép.

Chứng khoán MBS dự báo, thị trường trong nước ấm lên sẽ giúp các doanh nghiệp có thị phần nội địa lớn như Hòa Phát, Hoa Sen hay Formosa tiếp tục đạt kết quả kinh doanh tích cực và duy trì tăng trưởng.

Ngược lại, nhóm doanh nghiệp xuất khẩu còn gặp khó khăn khi thị trường quốc tế chưa có dấu hiệu phục hồi.

Tuy nhiên, với việc một loạt nhà máy thép đang và tiếp tục được triển khai được dự báo có thể sẽ đẩy mạnh tình trạng dư cung của ngành thép và khiến áp lực cạnh tranh gia tăng.

Trong bối cảnh đó, những toan tính đầy tham vọng của Nam Kim hay những động thái tái cơ cấu của Pomina và SMC có thể tiếp tục vấp phải nhiều thách thức.

Hoàng Đông