Trẻ nhập viện vì bệnh lý hô hấp tăng khi trời lạnh

Tại Khoa Nhi của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, không khó để bắt gặp hình ảnh các bé vài tháng tuổi ho nhiều, thở rút lõm ngực, tím tái và phải hỗ trợ thở oxy.

Bộ Y tế cho biết tại Việt Nam, những năm gần đây luôn ghi nhận khoảng 300.000 đến 500.000 trường hợp mắc bệnh viêm đường hô hấp cấp mỗi năm.

Có trường hợp như bé bốn tháng tuổi được đưa đến viện khi gia đình thấy thở cánh mũi phập phồng, lõm ngực. Sau thăm khám, trẻ được chẩn đoán nhiễm vi rút hô hấp, bị viêm phổi nặng kèm viêm tiểu phế quản và phải hỗ trợ hô hấp ngay từ ngày thứ hai của bệnh.

Một trường hợp khác là bé 13 tháng tuổi, dấu hiệu ban đầu chỉ là chảy nước mũi nhẹ, gia đình chủ quan nghĩ là cảm lạnh thông thường nên theo dõi ở nhà. Nhưng sang ngày thứ hai, bé sốt cao, đờm nhiều, ho dồn dập và khó thở. Khi vào viện thì bệnh đã nặng, phải thở oxy hai lần mỗi ngày.

Theo bác sỹ, nhiều tác nhân vi rút hô hấp có biểu hiện khá giống nhau như ho, hắt hơi, sổ mũi khiến gia đình dễ nhầm lẫn và chủ quan. Một số phụ huynh vì bận việc hoặc nghĩ rằng trẻ sẽ tự khỏi nên chậm đưa con đi khám, thậm chí tự mua thuốc. Đây là lý do khiến nhiều trẻ rơi vào biến chứng nặng, dù mới ở ngày thứ hai hay thứ ba của bệnh đã xuất hiện suy hô hấp.

Bác sỹ của Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cũng cho biết, hệ hô hấp của trẻ nhỏ còn non yếu, khả năng chống chịu với thời tiết lạnh kém nên rất dễ bị vi rút tấn công.

Theo đó, nhiều trường hợp vào viện trong tình trạng nặng vì cha mẹ chủ quan với những dấu hiệu ban đầu. Bà cho biết, có những trẻ đến với chúng tôi khi mới ngày thứ hai của bệnh nhưng đã ho rất nhiều, viêm tiểu phế quản và có dấu hiệu suy hô hấp, buộc phải thở oxy ngay lập tức.

Do vậy, trong những ngày lạnh sâu, cha mẹ cần giữ ấm đầy đủ cho trẻ, đặc biệt là vùng cổ và bàn chân, hạn chế đưa trẻ đến nơi đông người, vệ sinh mũi họng thường xuyên, cho trẻ uống đủ nước và theo dõi sát các biểu hiện bất thường.

Nếu trẻ thở nhanh, rút lõm ngực, sốt cao, quấy khóc hoặc bú kém, cần đưa đi khám ngay để tránh biến chứng nặng. Bác sỹ cũng nhấn mạnh rằng việc phát hiện sớm và đưa trẻ đến bệnh viện kịp thời là yếu tố quan trọng nhất giúp trẻ vượt qua giai đoạn nguy hiểm.

Trong bối cảnh nhiệt độ tiếp tục giảm sâu, các bác sỹ khuyến cáo phụ huynh cần đặc biệt chú ý chăm sóc và theo dõi sức khỏe trẻ nhỏ để hạn chế tối đa nguy cơ mắc các bệnh hô hấp mùa lạnh.

Bộ Y tế cho biết tại Việt Nam, những năm gần đây luôn ghi nhận khoảng 300.000 - 500.000 trường hợp mắc bệnh viêm đường hô hấp cấp mỗi năm. Năm 2025, số mắc giảm vào những tháng giữa năm và có xu hướng tăng trở lại trong 3 tháng gần đây, với khoảng 8.500 - 11.000 trường hợp/tháng.

Tích lũy từ đầu năm 2025, cả nước ghi nhận hơn 132.000 trường hợp mắc cúm mùa, trong đó có 3 trường hợp tử vong. So với cùng kỳ năm 2024 (267.401 ca mắc, 6 tử vong), số mắc giảm 54,8%, số tử vong giảm 3 trường hợp. Các chủng virus cúm lưu hành chủ yếu tại Việt Nam hiện nay gồm cúm A(H1N1), A(H3N2) và cúm B; chưa ghi nhận thay đổi về độc lực của virus.

Các chuyên gia Cục Phòng, chống bệnh (Bộ Y tế) nhấn mạnh hiện nay thời tiết đang trong giai đoạn chuyển mùa thu - đông; sự thay đổi thất thường của nhiệt độ và độ ẩm tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh đường hô hấp phát triển và lây lan, đặc biệt là bệnh cúm mùa và bệnh do virus RSV.

Bên cạnh đó, giai đoạn cuối năm có sự gia tăng giao lưu, đi lại và tổ chức nhiều sự kiện đông người như hội nghị, tổng kết, đám cưới... làm tăng nguy cơ lây lan từ các khu vực công cộng về gia đình, đồng thời tăng khả năng mắc bệnh ở trẻ em và người già, những nhóm có nguy cơ cao.

Theo báo cáo của hệ thống giám sát, đã ghi nhận sự gia tăng cục bộ các trường hợp mắc cúm mùa, bệnh do virus RSV, bệnh tay chân miệng tại một số địa phương. Nhiều ca phải nhập viện điều trị tại các bệnh viện tuyến cuối, đặc biệt là khu vực miền Bắc (Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương…).

Để chủ động phòng, chống dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp, Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần đảm bảo vệ sinh cá nhân; thường xuyên rửa tay; che miệng khi ho, hắt hơi. Không đưa tay lên mắt, mũi, miệng khi chưa rửa sạch.

Đeo khẩu trang khi đến nơi tập trung đông người, khi sử dụng phương tiện giao thông công cộng hoặc khi có triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh để bảo vệ bản thân và cộng đồng.

Hạn chế tiếp xúc với người mắc bệnh viêm đường hô hấp cấp hoặc trường hợp nghi ngờ mắc bệnh khi không cần thiết. Vệ sinh môi trường sống; lau chùi các bề mặt thường xuyên tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn phím, điện thoại…

Thường xuyên thông thoáng nhà cửa, phòng học, phòng làm việc, phòng hội họp; đón ánh sáng tự nhiên để tiêu diệt mầm bệnh và giảm nguy cơ lây lan. Nâng cao thể trạng bằng chế độ ăn uống cân bằng, đủ dinh dưỡng; tăng cường vận động thể lực để nâng cao sức đề kháng.

Bác sỹ Lê Thị Kim Hoa, đại diện hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec cho biết, mặc dù cúm mùa thường lành tính nhưng cũng có thể tiến triển nặng với biểu hiện sốt cao, khó thở, phù phổi do suy tim và thậm chí tử vong.

Virus cúm mùa gồm nhiều chủng, trong đó cúm A/H1N1 và A/H3N2 có khả năng biến đổi kháng nguyên liên tục hàng năm; cúm B cũng có thể gây biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ sơ sinh, người già, phụ nữ mang thai và người mắc bệnh nền mãn tính.

Do chủng virus lưu hành thay đổi mỗi năm, việc tiêm nhắc lại vắc-xin cúm mùa hàng năm là cần thiết để duy trì hiệu quả bảo vệ.

WHO duy trì các trạm giám sát virus cúm trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam, nhằm xác định chủng virus lưu hành theo từng khu vực. Dựa trên dữ liệu này, WHO dự báo chủng virus có khả năng xuất hiện trong mùa Đông - Xuân ở Bắc bán cầu (tháng 10 đến tháng 4 năm sau) và Nam bán cầu (tháng 5 đến tháng 10 hàng năm).

Từ đó, WHO hướng dẫn các hãng sản xuất vắc-xin chuẩn bị các chủng phù hợp và cung cấp ra thị trường vào thời điểm thích hợp: tháng 8-9 đối với Bắc bán cầu, tháng 4-5 đối với Nam bán cầu.

Việt Nam thuộc khu vực nhiệt đới gió mùa của Bắc bán cầu, vì vậy người dân nên tiêm vắc-xin cúm Bắc bán cầu mỗi năm một lần, vào thời điểm trước khi mùa cúm bắt đầu, để được bảo vệ suốt mùa Đông - Xuân.

Ngoài tiêm vắc-xin, người dân cần giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng, che miệng khi ho/hắt hơi, tránh tiếp xúc gần với người bệnh; đảm bảo dinh dưỡng, tập luyện hợp lý và ngủ đủ giấc; nghỉ ngơi nếu mắc bệnh; uống nhiều nước, nước trái cây và súp ấm; sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol hoặc ibuprofen khi cần thiết. Thuốc kháng virus được dùng trong trường hợp nhiễm trùng nặng hoặc có nguy cơ biến chứng cao.

D.Ngân