Trên 90% rong biển tiêu thụ ở Việt Nam là nhập khẩu
Sản xuất các sản phẩm theo chuỗi giá trị liên kết là hướng đi bền vững, giúp nâng cao hiệu quả, tăng thu nhập cho người sản xuất. Đây cũng là tiền đề bảo đảm cho các chủ thể tham gia trong chuỗi giá trị chia sẻ quyền lợi, trách nhiệm và đầu tư có hiệu quả. Để tạo nên một chuỗi giá trị sản phẩm có hiệu quả cao, các đối tượng tham gia trong chuỗi phải có sự phối hợp đồng đều và chặt chẽ với nhau, đặc biệt là liên kết giữa doanh nghiệp và người nông dân.
Ông Đinh Xuân Lập - Phó giám đốc ICAFIS chia sẻ, Việt Nam là quốc gia có tiềm năng, lợi thế để phát triển ngành rong biển, tuy nhiên hiện nay trên 90% rong biển tiêu thụ ở Việt Nam lại là nhập khẩu. Ảnh: NS
Rong biển Việt Nam được phát triển trong hơn 10 năm trở lại đây. Tuy nhiên nuôi trồng, chế biến và tiêu thụ sản phẩm vẫn theo hình thức tự phát và chưa hình thành liên kết chuỗi nên giá rong nguyên liệu còn thấp và bấp bênh.
Theo TS Trần Đình Luân - Cục Trưởng Cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT): “Mấy năm trước chúng ta mời chuyên gia Nhật Bản đến Việt Nam để nói về tiềm năng, lợi thế phát triển rong biển và đó là khởi đầu để phát triển ngành rong Việt Nam. Hiện là thời điểm để chúng ta phát triển ngành rong được tốt hơn, tuy nhiên việc phát triển rong biển phải gắn chuỗi chế liên kết, để làm sao giữa các thành viên trong chuỗi có đời sống tốt, có hiệu quả kinh tế và đóng góp chung cho phát triển bền vững”.
JapiFoods đơn vị tiên phong gắn kết cùng Trung tâm Hợp tác quốc tế Nuôi trồng và khai thác thủy sản bền vững (ICAFIS), Hội Thủy sản Việt Nam trong thúc đẩy chương trình “Blue Ocean - Blue Foods” hướng tới xây dựng bể chứa Carbon ngành thủy sản, mục tiêu trong 3 năm tới chương trình có thể hỗ trợ người dân ven biển trồng được khoảng 1000 ha rong biển. Tuy nhiên để làm được điều này thì cần giải pháp kết hợp, bao gồm: phát triển sản phẩm giá trị cao gắn với nhu cầu thị trường; liên kết chuỗi giá trị gắn với vùng trồng của người dân, doanh nghiệp để cùng chia sẻ, lợi ịch và giá trị, từ đó người dân mới sẵn lòng trồng và phát triển rong.
Ông Đinh Xuân Lập - Phó giám đốc ICAFIS chia sẻ: “Theo số liệu thống kê của Cục Thủy sản, năm 2023, diện tích trồng rong biển của cả nước mới đạt hơn 16.500ha, sản lượng khoảng 150.000 tấn. Việt Nam là quốc gia có tiềm năng, lợi thế để phát triển ngành rong biển, tuy nhiên hiện nay trên 90% rong biển tiêu thụ ở Việt Nam lại là nhập khẩu. Rong biển là thực vật có giá trị dinh dưỡng cao và quý, bởi hàm lượng khoáng chất trong rong biển cao gấp 10 lần thực phẩm trên cạn. Rong biển chứa nhiều Vitamin B, C, E, K, axit béo omega- 3, protein, axit amin, polyphenol và khoáng chất như sắt, canxi, iốt...
Bên cạnh đó, thành phần lignans trong rong biển có tác dụng bảo vệ cơ thể khỏi các chứng bệnh ung thư, ngăn ngừa phát triển của các tế bào ung thư. Hàm lượng chất xơ có trong rong biển khá dồi dào, giúp lợi khuẩn trong đường ruột làm cho hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
Những cơ hội của ngành rong biển Việt Nam như: thị trường toàn cầu đạt 16 - 20 tỷ USD, tăng trưởng trên 10%/năm; xu thế sử dụng thực phẩm xanh, năng lượng xanh; tăng nhu cầu sử dụng năng lượng sinh học và giảm sử dụng năng lượng hóa thạch; giảm ô nhiễm môi trường; gia nhập thị trường tín chỉ carbon… Bên cạnh những cơ hội, ông Đinh Xuân Lập cũng chỉ rõ hàng loạt thách thức, khó khăn, đó là chất lượng rong giống chưa được tốt; ứng dụng khoa học công nghệ còn hạn chế; chế biến sâu còn thiếu; ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt; bị cạnh tranh bởi các ngành kinh tế khác…
Cũng theo ông Đinh Xuân Lập, rong biển Việt Nam được phát triển trong hơn 10 năm trở lại đây. Tuy nhiên nuôi trồng, chế biến và tiêu thụ sản phẩm vẫn theo hình thức tự phát và chưa hình thành liên kết chuỗi, do vậy giá rong nguyên liệu còn thấp và bấp bênh.
Rong biển từ các hộ dân hiện chủ yếu được bán thông qua thương lái (chiếm trên 90%). Rong biển bán trực tiếp cho doanh nghiệp sản xuất chiếm một tỷ lệ rất nhỏ, phần lớn được thu mua bởi Công ty TNHH Long Hải, Công ty TNHH JapiFoods, Công ty TNHH Trí Tín, Yến Sào Khánh Hòa…
Để phát triển ngành rong biển trong thời gian tới, ông Đinh Xuân Lập cho rằng, việc khép kín liên kết chuỗi từ “cây giống - vùng trồng - sản xuất - thương mại - hệ thống tiêu thụ” là cần thiết. Bên cạnh đó, cần thúc đẩy kinh doanh có trách nhiệm trong chuỗi để chia sẻ giá trị, tạo động lực để người dân sẵn sàng trồng rong; ứng dụng công nghệ cao - công nghệ chiết xuất để lấy được dưỡng chất quý của rong, cũng như khắc phục điểm yếu về mùi tanh của rong biển. Tiếp tục nghiên cứu ứng dụng công nghệ cao trong chế biến rong làm thuốc, nhựa sinh học, phụ gia thực phẩm. Nâng cao nhận thức người tiêu dùng về rong. Phát triển sản phẩm giá trị cao gắn với nhu cầu thị trường - yếu tố “kéo”. Liên kết chuỗi giá trị gắn với vùng trồng của người dân, doanh nghiệp để cùng chia sẻ, lợi ích và giá trị, từ đó người dân mới sẵn lòng trồng và phát triển rong - yếu tố “đẩy”.
TS Nguyễn Thị Sâm - Giám đốc Công ty TNHH Japi Foods cho rằng, cần xây dựng chuỗi liên kết để nâng cao giá trị cho rong biển, vì nhiều lý do, như: đảm bảo chất lượng sản phẩm từ nguồn gốc đến thành phẩm; tạo ra giá trị bền vững cho ngành công nghiệp rong biển; đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh và an toàn; tạo việc làm và cải thiện sinh kế cho ngư dân; chuyển giao công nghệ và kiến thức; giảm thiểu tác động đến môi trường; hỗ trợ bảo vệ đa dạng sinh học biển; tạo ra những sản phẩm sạch, an toàn và tốt cho sức khỏe; đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và quốc tế để thúc đẩy xu hướng tiêu dùng bền vững... Việc sử dụng sản phẩm từ rong biển là một lựa chọn thân thiện với môi trường, giúp người tiêu dùng đóng góp vào việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
