Trí tuệ nhân tạo (AI) thách thức mô hình xã hội và hệ thống y tế châu Âu
Liên minh châu Âu (EU) đang đối mặt với những thách thức lớn khi trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng tác động sâu rộng tới thị trường lao động, hệ thống y tế và mô hình xã hội vốn được coi là nền tảng của khối.
Hình minh họa. Ảnh: AFP/ TTXVN
Các cảnh báo được đưa ra tại Diễn đàn Y tế Gastein, nơi giới chuyên gia lo ngại rằng AI có thể làm thay đổi tận gốc nền tảng xã hội mà châu Âu xây dựng trong nhiều thập kỷ qua.
Theo tờ Politico ngày 2/10, Chủ tịch Diễn đàn Y tế Gastein Clemens Martin Auer cảnh báo châu Âu đang đứng trước "một cuộc cách mạng trong thị trường lao động" do AI thúc đẩy. Ông cho rằng dòng vốn đầu tư khổng lồ vào công nghệ này chỉ có thể mang lại lợi nhuận khi cắt giảm mạnh chi phí nhân công, đồng nghĩa với nguy cơ mất việc làm trên diện rộng. Điều này đặt ra câu hỏi lớn về khả năng các quốc gia thành viên duy trì hệ thống phúc lợi xã hội, nhất là trong bối cảnh ngân sách công ngày càng phải chia sẻ cho các ưu tiên an ninh và quốc phòng. "AI có thể làm thay đổi, thậm chí xóa bỏ những nền tảng xã hội mà châu Âu đã xây dựng trong nhiều thập kỷ", ông Auer nhấn mạnh.
Đại diện Ủy ban châu Âu, bà Sandra Gallina, khẳng định Brussels sẽ 'làm mọi điều có thể để bảo vệ nền tảng xã hội của khối', song thừa nhận các chính phủ buộc phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn. Bà dẫn chứng việc EU cắt giảm 20% ngân sách chương trình EU4Health để chuyển nguồn lực sang hỗ trợ xung đột tại Ukraine, coi đây là điển hình cho những đánh đổi tất yếu trong bối cảnh hiện nay.
Trong khi đó, Giám đốc Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát dịch bệnh châu Âu (ECDC) Pamela Rendi-Wagner cho rằng tình hình không hoàn toàn bi quan. Bà nhấn mạnh nền tảng xã hội châu Âu vẫn duy trì sự ổn định và cần được nhìn nhận như một thành tựu cần bảo vệ, thay vì chỉ tập trung vào những rủi ro.
Một vấn đề khác được đặt ra tại diễn đàn là sự thiếu niềm tin của các chuyên gia y tế vào AI. Bà Lucilla Sioli, Giám đốc Văn phòng AI của EU, thừa nhận mặc dù AI có tiềm năng “cách mạng hóa” ngành y tế, nhưng nhiều bệnh viện vẫn do dự trong việc tiếp nhận công nghệ này, ngay cả trong giai đoạn khủng hoảng dịch Covid-19. Các chuyên gia Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khu vực châu Âu cũng nhấn mạnh cần có thêm bằng chứng thuyết phục để chứng minh AI thực sự mang lại lợi ích cho bệnh nhân và hỗ trợ bác sĩ.
Ủy ban châu Âu cho biết đang xây dựng chiến lược thúc đẩy ứng dụng AI trong nghiên cứu công nghệ sinh học, bao gồm phát triển các mô hình sinh học ứng dụng trí tuệ nhân tạo phục vụ nghiên cứu thuốc và phân tích những hệ thống sinh học phức tạp. Tuy nhiên, báo cáo cũng nêu rõ nhiều thách thức liên quan đến khả năng tương thích dữ liệu và nguy cơ lạm dụng công nghệ, qua đó đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa giới khoa học, cộng đồng doanh nghiệp, các nhà hoạch định chính sách và chuyên gia về đạo đức.
Giới phân tích cho rằng nếu châu Âu có thể chứng minh AI an toàn và đáng tin cậy trong lĩnh vực y tế, khối có cơ hội thiết lập “hiệu ứng Brussels”, tạo ra chuẩn mực toàn cầu. Tuy vậy, để đạt được điều đó, các nhà phát triển cần lắng nghe tiếng nói của bệnh nhân và cộng đồng ngay từ giai đoạn đầu nhằm xây dựng niềm tin xã hội.
Ông Ricardo Baptista Leite, Giám đốc điều hành tổ chức phi lợi nhuận Health AI, nhấn mạnh rằng: "Đổi mới trong lĩnh vực y tế chỉ có thể tiến triển với tốc độ tương xứng cùng mức độ niềm tin mà xã hội dành cho công nghệ".
