Trung Quốc chống sa mạc hóa bằng công nghệ

Bị xem như “ung thư của Trái đất”, sa mạc hóa là thách thức toàn cầu ảnh hưởng đến hơn 100 quốc gia cùng vùng lãnh thổ. Trung Quốc thuộc số quốc gia bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất, nhưng thông qua chiến dịch trồng rừng đã ngăn chặn sa mạc hóa một cách đáng kể.

Sa mạc hóa là thách thức toàn cầu - Ảnh: Tân Hoa Xã

Vi khuẩn lam

Tuyến đường sắt Lan Châu - Bao Đầu được xây dựng năm 1958 nằm uốn lượn qua những cồn cát cao chót vót dọc theo rìa sa mạc Tengger lớn thứ 4 Trung Quốc. Tuyến đường này không những không bị cát xâm lấn mà còn góp phần biến đổi cảnh quan cằn cỗi. Vành đai bảo vệ đem lại sức sống mới cho vùng đất từng rất hoang vắng.

Hơn 60 năm qua, thành phố Trung Vệ thuộc khu tự trị Ninh Hạ nỗ lực thiết lập “bàn cờ rơm” – trải rơm theo hình bàn cờ trên bề mặt sa mạc. Mạng lưới tạo nền tảng cho thảm thực vật bén rễ rồi sinh trưởng. Ngày nay kỹ thuật này được áp dụng rộng rãi khắp Trung Quốc lẫn toàn thế giới để tăng độ nhám bề mặt đất, giảm tình trạng xói mòn do gió trên sa mạc.

Bên trong “bàn cờ”, bề mặt cát dần hình thành lớp vỏ đất. Giới nghiên cứu Trung Quốc giúp đẩy nhanh quá trình bằng cách phát triển vi khuẩn lam nuôi cấy trong phòng thí nghiệm. Theo tiến sĩ Triệu Dương (Viện Tài nguyên - Sinh thái Tây Bắc): “Ở điều kiện tự nhiên quá trình hình thành lớp vỏ đất mất 10 - 20 năm. Với vi khuẩn lam thời gian rút ngắn chỉ còn 1 năm”. Ông cho biết hơn 267 hecta diện tích sa mạc tại Ninh Hạ đã áp dụng công nghệ mới, vài năm tới sẽ mở rộng hơn nữa.

Bằng cách phun chất lỏng chứa vi khuẩn lam lên bề mặt cát và kết hợp với kỹ thuận “bàn cờ rơm”, lớp vỏ đất sinh học nhân tạo ổn định có thể hình thành trong vòng 10 đến 16 tháng. Khu vực áp dụng công nghệ ghi nhận tình trạng xói mòn do gió giảm hơn 95%, tỷ lệ sống sót của cây bụi ngăn cát tăng 10 - 15%, nhu cầu thay cây giảm gần 40% nên cắt giảm đáng kể tổng chi phí.

"Bàn cờ rơm" được thiết lập - Ảnh: Tân Hoa Xã

Máy móc tiên tiến

Người đứng đầu lâm trường phía Tây (thành phố Trung Vệ) Đường Hy Minh nhớ lại vài chục năm trước, tỷ lệ sống sót của cây non được trồng chỉ hơn 40% dưới nhiệt độ mặt đất mùa hè lên đến 70 độ C. Vào năm 2023 ông phát triển thiết bị khoan điện cho phép công nhân trồng cây non xuống sâu 50cm dưới lớp cát ẩm bên trong “bàn cờ rơm” trong chưa đầy 10 giây. Trước đây ngay cả công nhân lành nghề nhất cũng mất 3 - 4 phút.

Không chỉ Trung Vệ, thành phố Ordos trên địa bàn khu tự trị Nội Mông cũng ra mắt hệ thống thông minh kết hợp giám sát sa mạc hóa bằng vệ tinh, trinh sát bằng máy bay không người lái có cảm biến mặt đất. Hệ thống theo dõi chính xác loạt chỉ số biến động không ngừng như độ che phủ của thảm thực vật, độ ẩm của đất. Còn tại vành đai xanh bao quanh cồn cát Hunshandake Sandland – mối đe dọa sa mạc nằm gần thủ đô Bắc Kinh, các máy trồng cây liên tục di chuyển qua lại gieo hạt. Giờ đây công tác trồng rừng chắn cát hiệu quả như canh tác nông nghiệp.

“Trước đây dựng rào chắn rơm và gieo hạt là 2 bước thủ công riêng biệt. Nhưng hiện tại máy mới kết hợp cả hai. Thiết bị thông minh vượt trội hơn lao động con người gấp 20 lần về hiệu quả công việc”, Giám đốc nghiên cứu công ty TNHH Môi trường Sinh Thái M-Grass Vương Lôi cho biết.

Cẩm Bình